Pożar i szpiedzy- Grażyna Wosińska

Praca Tadeusza Płużańskiego jest gigantycznym kompendium wiedzy o terrorze komunistycznym w latach powojennych, o próbach oddania sądowej sprawiedliwości oprawcom po 1989 roku oraz o trudnej drodze prawdy o tamtych czasach do szerszej świadomości Polaków w III RP”. Książka, nad którą wydawnictwo Najwyższego Czasu! pracowało przez długie miesiące jest jedyną tak obszerną i jednocześnie przystępnie napisaną publikacją na polskim rynku!

Losy konkretnych ludzi w pierwszych latach wprowadzania komunizmu w Polsce, ale też dygresje do lat późniejszych, stają się w reportażu Kłys opowieścią o naszej powikłanej, często do dziś niewyjaśnionej historii najnowszej. Historii, o którą zażarcie się spieramy i która wpływa na nasze współczesne wybory.

Profesor Paweł Wieczorkiewicz, idąc śladem historyków końca XIX wieku, dokonuje w swej książce analizy upadku II Rzeczypospolitej. Prawda o dziesięcioleciu 1935-1945 jest gorzka, zawiera rejestr kolejnych błędów, niepowodzeń i porażek, które doprowadziły do tragicznego finału.

Jak pisze: „Patriotyzmu i zdrady narodowej nie można położyć na dwu szalach i udawać, że waga nie drgnęła”. Talent autora i bogactwo wydarzeń opisywanego dziesięciolecia gwarantują historię świeżą i pasjonującą, opartą na wielu materiałach źródłowych.

Bunt młodzieży lat 80. Starcia z ZOMO, demonstracje, happeningi, malowanie antyrządowych napisów na murach. Druk i kolportaż podziemnej prasy, książek i ulotek. Od „karnawału” Solidarności przez stan wojenny – aż do końca komuny. Okraszony humorem obraz walki Federacja Młodzieży Walczącej, Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz innych młodzieżowych organizacji z komunistycznym reżimem. Młodzi bohaterowie tej opowieści czytali Kamienie na szaniec i czerpali wzorce z działalności Szarych Szeregów. Mieli rozpalone głowy, byli odważni, często dziecinni i nieroztropni. Współpracowali z podziemną „Solidarnością”, płacąc często wysoką cenę za swoją niepokorność. Relegowania ze szkół, pobicia, zatrzymania, represje wobec rodzin, dla wielu – to była codzienność. Gdyby jednak nie tacy jak oni – nie byłoby wolnej Polski. Wszystkie opisane w książce historie oparte są na autentycznych wydarzeniach.

Wojciech Jaruzelski to jedna z niewielu postaci polskiej rzeczywistości ostatnich dekad, która wzbudza skrajne emocje. Z jednej strony racjonalną, czasem ideologicznie motywowaną krytykę i potępienie, z drugiej – bezrefleksyjną akceptację. Rozmawiając z wieloma bliskimi Jaruzelskiemu ludźmi i z samym generałem Dariusz Wilczak stara się odpowiedzieć na pytanie kim właściwie jest ten człowiek, którego indywidualny życiorys i doświadczenia polityczne są wypadkową procesów historycznych, jakich doświadcza Polska od czasów przedwojennych do dziś.

Skrywana historia drugiej wojny polsko-sowieckiej.

To zapomniana lecz prawdziwa wojna polsko-radziecka toczona przez „żołnierzy wyklętych”. Wbrew dość powszechnemu mniemaniu, podziemie poakowskie nie było zwalczane tylko przez wojska podległe polskim władzom komunistycznym, ale też przez oddziały nadesłane z Sowieckiego Sojuza: NKWD, Smiersz i NKGB. Z Sowietami walczyli ci sami ludzie, którzy wcześniej przeciwstawiali się Niemcom. To nie oni się zmienili, lecz nieprzyjaciel.

Świetna monografia dziejów ważnego składnika komunistycznego panowania nad społeczeństwem. Joanna Sadowska przedstawia i wnikliwie analizuje historię masowej organizacji młodzieżowej, spośród jej podobnych, najsilniej związanej z PZPR i najbardziej wiernej, stanowiącej tzw. transmisję partii do kolejnych generacji młodzieży. Autorka referuje założenia ideowe ZMS, wewnętrzną ewolucją aktywu organizacji - od krótkotrwałego etapu jego buntu przeciw partii w imię realizacji ideałów komunistycznych do szybkiej kapitulacji oraz bezwarunkowego i oportunistycznego podporządkowania się zaleceniem hegemona, w zamian za osobiste awanse i kariery. 

Dyktaturze komunistów nad narodami Europy Środkowo-Wschodniej towarzyszyła walka we własnych szeregach. W Polsce spośród oficerów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego wyłoniono w październiku 1948 r. tajną grupę, której celem było demaskowanie rzekomych szpiegów zajmujących kierownicze stanowiska w partii i administracji państwowej. W kręgu oskarżonych i aresztowanych znaleźli się posłowie, członkowie rządu, oficerowie wojska, a także niedawny przywódca polskich komunistów Władysław Gomułka oraz jeden z jego najbliższych współpracowników, były wiceminister obrony narodowej Marian Spychalski. Obaj trafili do więzienia. Bezprawnie zamknięto na pięć lat w piwnicy podwarszawskiej willi komunizującego architekta Hermanna Fielda, obywatela amerykańskiego. Aresztowano też kilku Polaków – przedwojennych współpracowników sowieckiego wywiadu – którzy najpierw działali jako komunistyczne wtyczki w środowiskach inteligenckich II RP, a podczas II wojny światowej wniknęli do struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Wszyscy, którzy ich znali, znaleźli się w kręgu podejrzanych.

Bolesław Bierut i Wanda Wasilewska nigdy nie tworzyli pary, ale oboje łączy wiele, choćby dość burzliwe życie uczuciowe. Niezależnie od tak ważnych dla Polski wydarzeń, jakie miały wówczas miejsce, życie działaczy partyjnych nie sprowadzało się tylko do wielkiej polityki, ale obejmowało także ich sprawy prywatne, rodzinne.