Powstanie Warszawskie 1944. Gloria Victis + płyta CD z pieśniami powstańczej Warszawy - Joanna Wieliczka-Szarkowa

Są to wspomnienia żołnierskie, z najniższego szczebla konspiracyjnego i powstańczego. Autor nie próbuje dawać historycznych ocen wydarzeń, w których uczestniczył, ani razu nie wychodzi poza to, co widział, co przeżył, co myślał i czuł na swojej pozycji. Poprzez przeżycia swoje i swoich najbliższych przyjaciół daje obraz środowiska, pokazuje tworzenie się kolektywu harcerskiego (autor należał do drużyny wywodzącej się z 23 WHD) i konspiracyjnego, bohaterstwo tej młodzieży, ale i jej wahania, załamania, konflikty, a także powstanie wielkich, pięknych młodzieńczych przyjaźni, opartych na stałej gotowości pomocy innym.

„Gdzie są chłopcy z tamtych lat…”? Odpowiedz jest prosta: w tej książce dr Joanny Wieliczki-Szarkowej. Ale musimy sobie postawić kolejne pytanie: czy są także w naszych sercach i wnaszych myślach? A jeśli tak, to nasuwa się następne: w jaki sposób staramy się dzisiaj kontynuować ich dzieło? Oni byli „chorzy na Polskę”, a czy my też jesteśmy? Warto przeczytać znakomicie napisane historie tych wspaniałych ludzi, aby ułatwić sobie odpowiedz. Oby dla jak największej części z nas była ona pozytywna. Bo kto nie nosi wsobie wirusa tej choroby na polskość, o tym można powiedzieć, ze jest tylko z pozoru zdrowy.

Warszawa’44 jest niezwykłą opowieścią o losach ogarniętego powstaniem miasta. Napisana żywym przystępnym językiem książka zawiera nie tylko dramatyczną historię powstańczego zrywu – przebieg działań bojowych w poszczególnych dzielnicach, operacje konkretnych jednostek, a także migawki z życia codziennego i kulturalnego w ogarniętym powstaniem mieście – lecz również mało wcześniej znane fakty, jak choćby te, o plutonie głuchoniemych czy oddziale słowackim. Warszawa’44 to także pierwsza w Polsce publikacja o tym heroicznym zrywie zilustrowana pełnymi dynamizmu scenami zrealizowanymi przez grupę rekonstrukcyjną. Dzięki temu wyruszamy w wyjątkową, niemalże filmową, podróż po powstańczych miejscach z bohaterami tamtych wydarzeń.

Po raz pierwszy w polskiej publicystyce historycznej przedstawione zostały alternatywne opcje wielkiej bitwy o Warszawę – i o Polskę. Powstanie Warszawskie nie było od samego początku, wbrew częstym opiniom, naznaczone piętnem klęski i beznadziejnego samounicestwienia. Często wystarczyłaby jedna decyzja, żebyby miało zupełnie inny przebieg. Jaki? O tym właśnie jest ta książka.

Powstanie warszawskie z 1944 r. należy do najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski. Jak wszystkie przegrane zrywy narodowe wzbudza i będzie wzbudzało dyskusje o sens, znaczenie, przebieg itp. Książka, która oddajemy do rąk czytelnika, nie jest kolejną próbą rozstrzygnięcia tych dylematów. Celem autorów było bowiem zaprezentowanie krótkich, konkretnych informacji i zobrazowanie ich zdjęciami. Istotne dla tej pracy było ukazanie gruntu społecznego i politycznego, na jakim dokonał się ten bezprecedensowy zryw, jego przebiegu, a także skutków. Publikacja ta ma służyć wszystkim, którzy poznać pragną ten ważny, heroiczny i tragiczny fragment dziejów stolicy Polski i jej mieszkańców.

Zebrane w jednym tomie teksty Władysława Bartoszewskiego – świadka i uczestnika Powstania, a następnie przez kilkadziesiąt lat jego historyka – dowodzą trafności i niezmienności poglądów Autora. Kronika wydarzeń, artykuły i wspomnienia tworzą kanon naszej wiedzy o Powstaniu Warszawskim. Ważną część książki stanowią opracowane przez Andrzeja Krzysztofa Kunerta aneksy, zawierające wybór dokumentów, a także zestawienie kadry dowódczej Armii Krajowej oraz Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. Mapy i plany Warszawy, w których wykorzystano zdjęcia lotnicze z okresu okupacji, zostały przygotowane przez Zygmunta Walkowskiego. Cennym uzupełnieniem jest wybór zdjęć z Powstania Warszawskiego.

Pieczołowicie, dzielnica po dzielnicy, dom po domu, dwóch dziennikarzy odkrywa ślady Powstania Warszawskiego. Dociekają, analizują, porównują, a przede wszystkim rozmawiają ze świadkami tamtych dni. Wyjątkowa wyprawa w przeszłość i zarazem zapis pewnego stanu pamięci. Zdajemy sobie sprawę, że nie wszystkie pokazane przez nas ślady przetrwają. Za kilkanaście lat niniejsza książka może zatem okazać się ostatnim świadectwem tego, czego już nie będzie – zauważają autorzy.

"Dni walczącej Stolicy" to książka wyjątkowa - zapis sześćdziesięciu siedmiu audycji dokumentalnych poświęconych powstańczej Warszawie. Były one nadawane w programie III Polskiego Radia od 30 lipca do 4 października 1981 roku i odtworzone przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa w 1984 roku. Ogromną wartością książki Władysława Bartoszewskiego jest wiele często nieznanych zdjęć – z zasobów Muzeum Powstania Warszawskiego - ukazujących życie powstańców i ludności cywilnej Warszawy od 31 lipca do 4 października 1944 roku. 

„Najkrwawsza bitwa w historii Polski — z jej szczytami poświęcenia, bohaterstwa i heroizmu, jak i z ogromem cierpień i strat — zasługuje na opisanie najpełniejsze z możliwych i na naszą wierną pamięć. To przecież owa wierna pamięć — przez kilkadziesiąt powojennych lat możliwa jedynie w wymiarze rodzinnym i społecznym, a dopiero od kilkunastu lat także w wymiarze państwowym — nadaje sens tamtej tragedii i śmierci dziesiątków tysięcy żołnierzy i cywilnych mieszkańców Stolicy Wolności”.

Walka Warszawy w 1944 roku doczekała się już wielu opracowań. W swojej większości obejmują one Powstanie jako całość. Książka niniejsza nie jest jego syntezą. Jest przypomnieniem o niezwykłych ludziach i wydarzeniach, tworzących zadziwiające historie. Napawają one nie tylko dumą, ale i oddają hołd tym, którzy przez 63 dni walczyli wbrew wszystkiemu. Nieważne, jak odpowiesz, Drogi Czytelniku, na pytanie, czy było warto walczyć o Warszawę. Kiedy zdecydujesz się zajrzeć na karty tej książki, poznasz być może nieznaną Ci stronę Powstania.

Wspomnienia Andrzeja Borowca nie ograniczająją się wyłącznie do okresu powstania warszawskiego. Urodzony w 1928 roku, syn  pułkownika Wojska Polskiego opisuje barwne  dzieciństwo w latach trzydziestych, pierwsze dni wojny w oblężonym Lwowie, wstapienie w szeregi konspiracji, udział w powstaniu i wreszcie krótki powojenny epizod tajnego emisariusza. Dzięki tej niezwykłej relacji możemy wraz z Autorem przeżyć historię, poznać smak zwycięstw i gorycz klęski.

Kluczowym tematem publikacji jest Powstanie Warszawskie przedstawione w fotoreportażu korespondenta i sprawozdawcy z ramienia Delegatury Rządu na Kraj i Komendy Głównej Armii Krajowej – Jerzego Tomaszewskiego. Terenem jego działania objęte były dzielnice: Powiśle, Śródmieście (Północ i Południe) i bliska Wola. Powierzone mu zadania wykonywał od 1 sierpnia do 6 września 1944 roku – do dnia, w którym został ranny i aresztowany przez Niemców. 

W czasie 36 dniowej służby powstańczej wykonał około 2000 zdjęć i przekazał kilkadziesiąt stron meldunków. Wiele z nich publikowała prasa powstańcza, a także radio BBC. Bohaterami fotografii są żołnierze, przeważnie jego rówieśnicy, sanitariuszki i łączniczki, ludność cywilna, powstańcze groby, palone miasto. Źródłem informacji zawartych w dzienniku była ludność cywilna i Powstańcy, których spotykał codziennie w czasie wędrówek po walczącej Warszawie.

Ten niezwykły reportaż przywołuje kolejne dni walki o wolność: radość towarzyszącą wybuchowi Powstania, przytłumioną trudnościami codziennej egzystencji, heroiczną walkę powstańców na barykadach, sanitariuszek w szpitalach polowych i na gruzach zburzonego miasta. To także obraz codziennego życia wypełnionego tęsknotą za normalnością, której namiastkę mieszkańcy Warszawy mogli odnaleźć w nielicznych, ale nadal funkcjonujących kawiarniach, teatrzykach, przy muzyce płynącej z radia czy podczas lektury codziennej prasy. W obliczu wszechobecnej śmierci czytelnik dostrzeże również radość zaślubin i przyjacielskich spotkań - radość z kolejnego dnia życia.
Fotografie pokazują także ogrom nadziei i niezwykłą odwagę młodych bohaterów z batalionów: "Zośka", "Pięść", "Gustaw", "Dzik", "Golski", "Harnaś", "Kiliński", "Ruczaj", "Sokół" i wielu innych bezimiennych herosów tamtego czasu.

Obok Holocaustu jest to największa zbrodnia wojenna, o wszelkich cechach ludobójstwa, dokonana na ziemiach polskich. Według różnych szacunków na małym obszarze jednej tylko dzielnicy w ciągu zaledwie kilku dni zostało zamordowanych od 30 do 60 tysięcy całkowicie bezbronnych ludzi. Pod względem liczby ofiar tę hekatombę – Rzeź Woli – „przewyższa” tylko Rzeź Wołyńska. Uwzględniwszy jednak czynnik czasu i miejsca, nie było drugiego takiego wydarzenia w dziejach Polski. I to nie tylko podczas II wojny światowej – to największa znana jednorazowa masakra, która dotknęła Polaków w całych ich zapisanych dziejach, a rozpatrując jej wymiar w czasie II wojny światowej na terenie Europy, należy ją uznać za największą popełnioną zbrodnię tego rodzaju. Najbardziej jednak zaskakuje i zdumiewa fakt, że ta zbrodnia pozostała do dziś nieukarana i niezadośćuczyniona...

Autor w sposób syntetyczny opisuje rolę ludności cywilnej w Powstaniu, rolę Kościoła katolickiego i Polonii oraz exodus popowstaniowy. Walorem tej pracy jest ogląd Powstania przez biogramy powstańcze, głównych przedstawicieli Rządu RP w Londynie oraz przywódców wojskowych i cywilnych Powstania. W sposób niekonwencjonalny wzbogaca ona naszą wiedzę o międzynarodowych aspektach Powstania, w tym o stosunku Stalina i PKWN do Insurekcji Sierpniowej i pokazuje jej specyfikę na tle innych europejskich ruchów antyniemieckich 1944 r. Autor krytycznie też ustosunkowuje się do dotychczasowego dorobku naukowego poświęconego Powstaniu i stawia nowe hipotezy i pytania badawcze, wynikające z wielkiego szacunku dla powstańców i ich rodzin.