Potępić UPA! - Poliszczuk Wiktor

Ukraina to często temat numer jeden programów informacyjnych Polskiego Radia. Bez niepodległej Ukrainy nie ma niepodległej Polski, a bez niepodległej Polski nie ma niepodległej Ukrainy, mawiał Jacek Kuroń. Łączą nas i dzielą wieki trudnej wspólnej historii, interesy gospodarcze, cele polityczne. Lwów, Kołomyja, Stanisławów – wciąż wielu Polaków traktuje te nazwy z sentymentem, jako miasta rodzinne, albo miejsca, z których wywodzą się ich rodziny.

Ukraina. Polskie jądro ciemności to nowatorska próba spojrzenia na historię polskiego Kościoła rzymskokatolickiego, Korony Królestwa Polskiego i szlachty na Ukrainie w XIV-XX w., której celem jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy polskiej obecności na tym terenie towarzyszyły koncepcje i praktyki ludobójcze wobec Ukraińców.

Refleksje wybitnego historyka, autora cennych opracowań o dziejach i eksterminacji ludności polskiej na Wołyniu podczas II wojny światowej, zasłużonego oficera WP, związane z jego życiową drogą. Ważny przyczynek do poznania biografii autora i jego pokolenia – polskiej patriotycznej młodzieży z Wołynia podejmującej w strukturach Armii Krajowej walkę nie tylko z okupantem, także z nacjonalistami ukraińskimi, z ich dążeniem – okrutnymi środkami – do wyeliminowania z Wołynia żywiołu polskiego. 

Autentyczność to podstawowy walor tej książki. Zawiera ona opowiadania i reportaże powstałe na podstawie rozmów autorki z bohaterami wydarzeń, które dotknęły Polaków mieszkających podczas II wojny światowej na kresach wschodnich. Właśnie tak wspominają oni, po przeszło pięćdziesięciu latach, swój koniec świata, ich osobistego świata, do którego - o czym większość z nich była przekonana - nigdy nie będzie już powrotu.

Historia Rzezi Wołyńskiej - zbrodni ludobójstwa, dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach z Województwa Wołyńskiego II RP, podczas okupacji terenów II Rzeczypospolitej przez III Rzeszę, w okresie od lutego 1943 do lutego 1944. Historycy szacują, ze zginęło wtedy ok. 70 tys. Polaków, a kolejne 60 tys. Polaków zamordowali ukraińscy nacjonaliści na terenie Małopolski Wschodniej. Apogeum ludobójstwa przypadło na 11 lipca 1943 roku. Na uśpione niedzielnym odpoczynkiem w pierwszych dniach żniw polskie wsie i chutory, na wiernych zgromadzonych w katolickich świątyniach spadły pociski, granaty, butelki z zapalona benzyna, ostrza wideł, kos, noży, siekier i pogrzebaczy. Nie było obrońców, bowiem w wielu miejscowościach pozostały w większości kobiety i dzieci...

Autor książki próbuje rozwikłać zagadkę zasadzki na generała Karola Świerczewskiego pod Jabłonkami w marcu 1947 roku oraz tajemniczej śmierci redaktora Jana Gerharda, która wstrząsnęła opinią publiczną w latach siedemdziesiątych XX wieku. Omawia działalność ukraińskiej partyzantki w Bieszczadach i dzieje funkcjonującego w tym regionie zgrupowania NSZ Antoniego Żubryda. Pokazuje manipulacje propagandy PRL próbującej wykreować stereotypowy obraz „Ukraińca – rezuna i nacjonalisty”. Ten zbiór szkiców to kolejny, ważny krok w kierunku poznania najnowszej historii Bieszczad i dramatycznych stosunków polsko-ukraińskich.

Gruntowna analiza zjawiska wojującego nacjonalizmu ukraińskiego w okresie II wojny światowej i zbadanie jego historycznych, ideologicznych i politycznych aspektów. Omówienie kwestii ścisłej współpracy nacjonalistów ukraińskich z najeźdźcą hitlerowskim i masowych eksterminacji ludności polskiej na podstawie mało znanych i często ukrywanych faktów, materiałów archiwalnych, literatury polskiej, kanadyjskiej, ukraińskiej i rosyjskiej, a także roli OUN i UPA Bandery na politycznej mapie Europy.

Autor ukazał genezę i skutki powołania przez nacjonalistów ukraińskich ”rządu” Stećki we Lwowie w lipcu 1941 roku, zaraz po wkroczeniu wojsk niemieckich do tego miasta. W czasie istnienia tego rządu nacjonaliści ukraińscy dopuścili się w Małopolsce Wschodniej wielu zbrodni na Polakach i żydach, m. in. latem 1941 roku Niemcy przy wydatnej pomocy nacjonalistów ukraińskich wymordowali profesorów lwowskich. Jednak utworzenie przez zaskoczenie nacjonalistycznego ”rządu” okazało się nietrwałe - Niemcy szbko go rozpędzili, a przywódców OUN na czele z Banderą i Stećką aresztowali.

Obecnie w kwestii „rewolucji” na Majdanie mamy do czynienia z probanderowską propagandą, na czele której stoją media „głównego nurtu”, „niezależni” dziennikarze i politycy, którzy wcześniej tak zajadle ze sobą walczyli. Biegunka polityczna osiągnęła niewiarygodne rozmiary i wygląda tak, jakby rosyjskie dywizje stały na naszej granicy, grzejąc silniki swoich czołgów. Polska apeluje o sankcje wobec Rosji, media prawie ogłaszają powszechną mobilizację i zajmują się badaniem zdrowia psychicznego Władimira Putina. Równocześnie pogrobowcy banderowców stali się bohaterami wszystkich telewizji, rozgłośni radiowych, gazet i polityków. Niniejsza książka jest chłodnym spojrzeniem na relacje międzynarodowe, wolnym od mitologizowania Ukrainy jako państwa, bez którego nie może istnieć niepodległa Polska.

Ukraińska partyzantka 1942-1960 to pionierska próba całościowego przedstawienia działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Autor omawia przyczyny i przebieg antypolskich akcji UPA przeprowadzanych w czasie II wojny światowej na Kresach i popełnione wówczas zbrodnie, aktywność ukraińskiej partyzantki przeciwko Niemcom, armii węgierskiej i partyzantce sowieckiej oraz jej stosunek do Żydów i Czechów. Opisuje długotrwałe walki partyzanckie z władzą sowiecką, toczone od 1944 roku aż do 1960 roku, tj. do czasu zlikwidowania ostatniej leśnej grupy na Ukrainie. Książka wszechstronnie prezentuje cele, taktykę i najważniejsze akcje zbrojne ukraińskiego podziemia, jak również sowieckie represje prowadzone w czasie operacji antypartyzanckich przez NKWD i NKGB.

Autor ukazał zbrodniczą działalność nacjonalistów ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939-1948. Ta piękna kraina - od czasów piastowskich należąca do Polski - obficie spłynęła krwią jej mieszkańców w latach II wojny światowej, a nawet po jej zakończeniu. Stanisław Żurek wiele lat zbierał dokumenty i materiały na temat zbrodni nacjonalistów ukraińskich w tym rejonie, którzy w okrutny sposób wymordowali ponad 1800 Polaków oraz wspólnie z Niemcami prawie wszystkich Żydów. Dopiero przeprowadzona w 1947 roku operacja "Wisła", powstrzymała zbrodnie ludobójstwa w Bieszczadach.

Trzon książki stanowi zbiór analiz prof. dra hab. Władysława Filara, uznanego eksperta ds. stosunków polsko-ukraińskich i autora wielu publikacji z tego zakresu. Część druga zawiera relacje żołnierzy Wojska Polskiego, biorących udział w tamtych wydarzeniach. W części trzeciej czytelnik znajdzie sylwetki niektórych dowódców UPA i działaczy OUN, splamionych polską krwią i walczących o oderwanie od Polski tzw. Zakerzonia. Dla Ukraińców są to bohaterowie, dla Polaków ‒ niekoniecznie. Książka zawiera też bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, obrazujących działalność OUN-UPA, udostępnionych przez Muzeum Historyczne w Sanoku oraz pochodzących z prywatnych zbiorów prof. Władysława Filara

Wspomnienia żołnierza z oddziału "Jastrzębia",który przeszedł szlak bojowy z 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK od samoobrony w Zasmykach, do rozbrojenia w Skrobowie.

Operacja „Wisła” w ogniu polemik i kontrowersji.

Ostatni akt krwawych zmagań polsko-ukraińskich.

Fakty, opinie, polemiki, kontrowersje.

Praca dra Aleksandra Kormana Stosunek UPA do Polaków na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej wnosi nową wiedzę na ten temat. Autor w syntetycznej formie ukazał genezę tej zbrodniczej organizacji oraz jej cele i sposób działania. Zobrazował straty osobowe i materialne spowodowane przez nią oraz współczesną groźbę odradzania się banderowskiego ekstremalnego szowinizmu na Ukrainie. Czytelnicy mają możliwość zapoznania się z nieznanymi lub mało znanymi dokumentami i faktami ilustrującymi działalność ukraińskich szowinistów. Autor jako niezależny badacz, przez kilkanaście lat gromadził nieznane dokumenty, relacje i materiały, co umożliwia poszerzenie wiedzy na ten temat. Bardzo duże osiągnięcie stanowi sporządzenie i udokumentowanie zestawienia 362 metod torturowania Polaków i zadawania śmierci. Cenne uzupełnienie pracy stanowi obszerny wykaz literatury dotyczącej nacjonalistów ukraińskich oraz wstrząsające dokumentalne fotografie ukazujące niespotykane w dziejach ludzkości okrucieństwo oprawców z UPA.

Mało znane wątki walki z nacjonalizmem ukraińskim na dawnej Chełmszczyźnie i Podlasiu w szerokiej perspektywie i bardzo przystępnym ujęciu Łuny na Wschodzie to pozycja wyjątkowa. Ukazuje skomplikowaną historię Lubelszczyzny w kontekście różnic religijnych, etnicznych i społecznych, przenikając do ich korzeni.

„Książka, jak większość prac autora, jest oparta na obficie cytowanych dokumentach, relacjach i wspomnieniach. Nie tylko polskich, ale również ukraińskich, niemieckich, a także na całej dostępnej literaturze. Marek Koprowski jest jednym z najciekawszych polskich popularyzatorów historii” – „Do Rzeczy”.

Czy na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej musiało dojść do ukraińskiego ludobójstwa ludności polskiej?

Pytanie to wciąż pasjonuje historyków, którzy nadal nie potrafią lub nie chcą udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Wśród ukraińskich badaczy są też i tacy, którzy twierdzą, że żadnego ludobójstwa Polaków nie było. Co najwyżej, to Polacy mordowali Ukraińców, a nie na odwrót! Poszukując tejże odpowiedzi, autor prezentuje działania Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oraz losy i poglądy Stepana Bandery, jak również metropolity Andreja Szeptyckiego. W okresie sowieckiej i niemieckiej okupacji stali się oni głównymi aktorami ukraińskiej sceny politycznej. OUN zaś była jedyną organizacją mającą realny wpływ na społeczeństwo, zdradzając ambicje wpływania na wszystkie dziedziny życia Ukraińców w okupowanym kraju.

I choć Bandera i Szeptycki stali na przeciwstawnych biegunach, a zestawienie ich razem wydaje się omalże niestosowne, to jednak łączył ich cel – obaj dążyli do zbudowania niepodległego państwa ukraińskiego. Dla jego realizacji byli w stanie poświęcić wiele. Nawet sprzymierzyć się z Hitlerem.

Niniejsza książka ukazuje wiele mało znanych mechanizmów ukraińskiego ludobójstwa, pozostających w cieniu zbrodni i stosów ich ofiar.

Pierwsze pełne, krytyczne wydanie kroniki oddziału „Wowky”, działającego jako sotnia i kureń od wiosny 1944 po rok 1947 na Chełmszczyźnie i Podlasiu Południowym, w tłumaczeniu i redakcji naukowej dra Mariusza Sawy.