Polskie śląskie nazwisko. Rodzinna historia życiem podpisana - Lucyna Smykowska-Karaś

Dzieje rodu Morysów ze Śląska Cieszyńskiego od XVIII do początku XX wieku to owoc 21 lat poszukiwań genealogicznych. Zaczęło się od rozmów z najstarszymi krewnymi, a zakończyło na kwerendach archiwalnych w Polsce, Czechach i Austrii. Biogramy Tomasza Morysa (ok. 1706–1750) i jego 142 potomków do szóstego pokolenia to nie tylko zestaw dat, ale niemal wszystko, co udało się „wycisnąć” ze źródeł. Jednocześnie to nietypowa książka historyczna, gdzie wielkie wydarzenia dziejowe pozostają w dalekim tle, a na pierwszym planie znajdują się ludzie, o których badacze zwykle nie pisali.

Szersze grono czytelników zainteresuje z pewnością wstęp, będący swego rodzaju poradnikiem, jak szukać chłopskich przodków ze Śląska Cieszyńskiego.

O tym, by pogranicze śląsko–galicyjskie potraktować jako jeden obszar badawczy, zadecydowało kilka czynników. Najważniejszym z nich było znaczące podobieństwo obszaru wschodniej części Śląska Cieszyńskiego i sąsiadującego z nim fragmentu prowincji galicyjskiej pod względem etnicznym i narodowościowym, a także społecznym. Podobieństwo to jednocześnie różnicowało owo pogranicze od pozostałych części Śląska Austriackiego (w przypadku powiatu bielskiego).

Książka S. Wrzesińskiego i K. Urbana jest wyjątkową publikacją, głównie ze względu na ukazanie rzeczywistego funkcjonowania najpopularniejszej niemieckiej organizacji młodzieżowej na Dolnym Śląsku w latach 1933-1945. Tekst wzbogaca wiele unikatowych ilustracji oraz informacji zaczerpniętych z gazet i publikacji wydanych w czasach Trzeciej Rzeszy. Pozwalają one być Czytelnikowi niejako bezpośrednim obserwatorem tamtej epoki. Autorzy ukazują cele i sposoby indoktrynacji kadry kierowniczej i szeregowych członków Hitler-Jugend, którzy, na co dzień korzystali z rozmaitych obiektów, organizowali i uczestniczyli w różnych zawodach szkoleniowych, brali udział w zawodach sportowych, defiladach, specjalnych szkoleniach, a nawet w działaniach militarnych. W aneksach ukazano powiązania byłych członków HJ w latach 40. XX wieku z działających na Dolnym Śląsku niemieckimi grupami dywersyjno-sabotażowymi, w tym z Werwolfem i Freies Deutschland.

Powstania śląskie 1919-1920-1921 to pierwsza od dekad popularna publikacja dotycząca tych najgłośniejszych we współczesnej historii Śląska wydarzeń. Ryszard Kaczmarek dał się dotychczas poznać jako autor, który z równą uwaga przygląda się i spisom regimentów, i relacjom cywilów – również tym razem w ręce czytelników trafia pasjonująca książka nie tylko o realiach bitewnych, lecz także o życiu zwykłych Ślązaków wtrąconych w tryby wielkiej historii.

Powstania śląskie... składają się, wraz z Polakami w Wehrmachcie i Polakami w armii kajzera, na wielki tryptyk pozwalający poznać i w pełni zrozumieć historyczne uwarunkowania skomplikowanej śląskiej tożsamości.