Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 1939-1946 - Michael Alfred Peszke

Nazwano ją Wielką, bo żadna poprzednia nie wstrząsnęła tak światem jak ona. Odebrała życie milionom ludzi, pogrzebała i zrodziła imperia. Zasiała ziarno konfliktów, które do dziś trapią świat, ale też przyniosła wolność wielu narodom, w tym Polakom. Miała być ostatnią, lecz minęło ledwie 21 lat, gdy wybuchła kolejna – tak koszmarna, że przesłoniła w ludzkiej pamięci swą straszną poprzedniczkę. I wojna światowa, jej przyczyny, przebieg i dalekosiężne konsekwencje dziś – sto lat od jej wybuchu – wymagają przypomnienia i objaśnienia. 

Wkroczenie Armii Czerwonej we wrześniu 1939 roku na polskie Kresy Wschodnie miało szczególne dramatyczny przebieg. Po dzień dzisiejszy budzi ono wiele emocji w społeczeństwie polskim. W połowie września 1939 roku sytuacja militarna Polski była już zła. Dalsze prowadzenie wojny i jej pozytywny wynik zależał przynajmniej od dwóch elementów: ofensywy Sprzymierzonych za Zachodzie, możliwości zorganizowania dłuższego oporu na tzw. przedmościu rumuńskim. Inwazja ze wschodu zniweczyła wszelkie nadzieje.

Tematem niniejszej książki są dzieje i rozwój jednostek powietrzno-desantowych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Przedstawiono tu historię dwóch jednostek desantu powietrznego: 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej i Samodzielnej Kompanii Grenadierów, są to bowiem jedyne zwarte oddziały Wojska Polskiego na Zachodzie, jakie istniały w Polskich Siłach Zbrojnych na tym obszarze w interesującym autora okresie. Autor przeanalizował rozwój polskiej myśli wojskowej związanej z zastosowaniem na ówczesnym polu walki jednostek powietrzno-desantowych.

Niezwykłe dzieło – cały szlak Armii Andersa opisany po raz pierwszy. Nikt wcześniej nie opowiedział jej tak, jak czyni to teraz Norman Davies.

Album jest wyrazem uznania i wdzięczności wojennemu pokoleniu Węgrów. Szczególnie tym, którzy jesienią 1939 roku otworzyli granicę swojego państwa, domy i serca przed około 120 tysiącami polskich uchodźców z Ojczyzny, zaatakowanej przez Niemców i Sowietów. Uczynili to, nie bacząc, że ich kraj wszedł w polityczny sojusz z Niemcami. W tamtych godzinach próby ważniejsze były odwaga i honor, solidarność w niedoli i poczucie braterstwa, wyrosłe na gruncie tysiącletniej przyjaźni naszych narodów. Podstawą albumu jest unikatowa kolekcja fotografii zgromadzona przez Józsefa Antalla, nazwanego przez uchodźców "Ojczulkiem Polaków", przekazana autorom przez jego córkę, Edith. Z setek zdjęć spoglądają na nas bohaterowie wojennej zawieruchy. Patrzymy na zatrzymane w kadrze obrazy z codziennego życia, na znane i nieznane twarze Polaków oraz Węgrów - "wiernych druhów w nieszczęściu". Starszemu pokoleniu pragniemy przypomnieć, a młodszemu odkryć ważną, a w wielu przypadkach heroiczną kartę wojennego losu polskich uchodźców i ich węgierskich opiekunów.

3. Wileńska Brygada NZW, działająca na Białostocczyźnie w latach 1945-1946, miała kontynuować tradycje walk 3. Wileńskiej Brygady AK z okresu 1943-1944, zaś II szwadron 5. Wileńskiej Brygady AK z 1945 roku była etapem przejściowym pomiędzy obiema strukturami.

Książka dotyczy barwy i oznakowania sprzętu lotniczego jednostek polskich tworzonych u boku lotnictwa wojskowego Francji i Wielkiej Brytanii w latach II wojny światowej. Zebrano w niej informacje o regulaminowych zasadach malowania maskującego oraz oznakowania przynależności państwowej i koalicyjnej. Przedstawiono też liczne przykłady oznaczeń nieujętych w regulaminach, w tym emblematów i nazw indywidualnych oraz symboli wykonanych zadań bojowych.

Pierwsza – nie licząc jednego opracowania z lat osiemdziesiątych – publikacja całościowo opisująca historię Narodowych Sił Zbrojnych, a przy tym niezwykle ciekawa książka, która odsłania zapomnianą kartę polskiej historii i jednocześnie ją odkłamuje. Młody autor książki, Michał Gniadek-Zieliński, podczas pisania korzystał z pomocy merytorycznej Leszka Żebrowskiego, uznanego autorytetu w dziedzinie Narodowych Sił Zbrojnych.

Było ich ok. 100 tys., tworzyli jedną z trzech największych organizacji wojskowych w okupowanej Polsce podczas II Wojny Światowej, chcieli budować Wielką Polskę od Zbrucza na wschodzie po Odrę na zachodzie, walczyli na równi z Niemcami i Sowietami, dokonali szeregu spektakularnych akcji bojowych, bili się w Powstaniu Warszawskim i Akcji „Burza”, część z nich wymaszerowała na Zachód w obliczu inwazji sowieckiej wyzwalając po drodze obóz koncentracyjny, ci którzy pozostali w Polsce byli zaciekle tępieni przez stalinowski reżim. O kim mowa? Oczywiście o Narodowych Siłach Zbrojnych. (…)

MONOGRAFIA NAUKOWA