Podróż do Syberii Po moskiewskich etapach w 1863 i 1864 roku - ks. Stanisław Matraś

Studia z duchowej i materialnej kultury ziemiaństwa lubelskiego po powstaniu styczniowym. Jest to już druga książka autora poświęcona dziejom ziemiaństwa lubelskiego. Złożyły się na nie cztery obszerne studia, z których dwa zostały już opublikowane w materiałach pokonferencyjnych, a dwa ukazują się po raz pierwszy. Uzupełniają się wzajemnie i tworzą harmonijną całość, przedstawiając dzień codzienny i odświętny dworu ziemiańskiego, opisują rezydencje ziemiańskie.

Publikacja albumowa przygotowana przez pracowników Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie z obszernym wykorzystaniem zgromadzonych w zbiorach zabytków dotyczących lat 1860-65. Zawiera eseje omawiające najważniejsze problemy historii tego okresu jak i szczegółowe rozważania dotyczące zagadnień powstańczego uzbrojenia, chorągwi, ubioru-umundurowania czy biżuterii patriotycznej i pamiątek. 
W zakończeniu publikacji zamieszczono obszerne kalendarium wydarzeń tego okresu, bitew i potyczek.

Prezentowane wydawnictwo pokonferencyjne zawiera m.in:

- Archangielski epizod w zesłańczej epopei Rufina Piotrowskiego
- Polscy przyrodnicy i odkrywcy w obszarach europejskiej Północy Rosji
- Bolesław Limanowski (1835-1935)
- Oficerowie polskiego pochodzenia w guberni archangielskiej (początek XX w.)
- Delegatura Ambasady RP w Archangielsku
- Cienie i przebłyski zesłańczej codzienności Polaków deportowanych w 1940 r. do obwodu archangielskiego
- Próby przystosowania się do zesłańczych warunków
- Polacy w archangielskim obwodzie po amnestii 12 sierpnia 1941 r.
- Wołyniacy na zesłaniu w obwodzie archangielskim w świetle dokumentacji personalnej (1940-1941)
- Formy opieki nad dziećmi polskimi w obwodzie archangielskim (1943-1944)
- Przesiedlenie polskich zesłańców z obwodu archangielskiego na Powołże i Ukrainę w 1944 r.
- Stanisław Wawrzyńczyk - lekarz akowiec, łagiernik

Jakież to losy sprawiły, że francuski pułkownik François Auguste Thesby de Belcour znalazł się w Polsce, walczył u boku konfederatów barskich, przeszedł z nimi syberyjską Golgotę albo, jak tam im mówiono, „czyściec dla katolików", a wydostawszy się ze zsyłki, osiadł w Polsce i pozostawił dwa niezmiernie ważne dla poznania historii konfederacji dokumenty? Konfederacka przygoda Belcoura trwała krótko, ale relacja z niej zawiera materiał pozwalający zweryfikować niektóre ze stereotypów ukształtowanych w toku długiego procesu historycznego, w którym przeważały poglądy dla barzan nieprzychylne.

– ze wstępu Mariana Skrzypka

Wspomnienia S. Romera obejmują okres wygnania, kiedy towarzyszył ojcu w Woroneżu, przymusowego pobytu w guberni Kurlandzkiej i kilku miesięcy po tymczasowym powrocie do Wilna. W sumie jest to obraz kilku lat życia młodego człowieka rzuconego w obce środowisko, pozbawionego możliwości kształcenia uniwersyteckiego i wciągania się do pracy na użytek społeczny.

Trzy tomy w jednym woluminie. Oryginał wydany został na emigracji we Francji w 1867 r. Książka przedstawia obraz sytuacji gospodarczo-politycznej Zabajkala, sił zbrojnych, ludności, ich zwyczajów i obyczajów oraz stosunku do Polaków.

Agaton Giller to polski dziennikarz i pisarz, konspirator i działacz, który życie poświęcił walce o wolność i niepodległość. Doświadczył wielu aresztowań i zsyłki na Syberię. Aktywnie działał na emigracji, a swoje przeżycia zawarł w bogatej twórczości pisarskiej i publicystycznej. Reprint ten wart jest przypomnienia, szczególnie ze względu na interesującą tematykę, rozwój świadomości narodowej i obywatelskiej oraz 130. rocznicę śmierci autora.

Rufin Piotrowski, przebywający na emigracji w Paryżu powstaniec listopadowy, wciąż nie porzucił myśli o wolnej Polsce. Z angielskim paszportem wraca potajemnie do kraju, żeby po raz kolejny podjąć próbę uwolnienia Ojczyzny z niewoli.

Z niewielką gotówką, ale za to z ogromnym zapałem wyrusza w pełną trudów i niebezpieczeństw wędrówkę z Paryża – między innymi przez Wiedeń, Peszt i Kołomyję - do Kamieńca Podolskiego. Tu organizuje antycarską konspirację, za co zostaje skazany i osadzony w więzieniu w Kijowie, a następnie zesłany na dożywotnią katorgę pod syberyjski Omsk.

Pamiętniki… są przejmującym świadectwem niezwykłego poświęcenia, oddania życia walce o Polskę i ogromnej tęsknoty za wolną Ojczyzną.

Publikacja zawiera bogaty zbiór niepublikowanych dotąd i w znaczniej części nigdy niewystawianych rysunków i akwarel drohobyczanina Feliksa Lachowicza (1884-1941), powstałych podczas pobytu artysty na Syberii w latach 1914-1920, a obecnie znajdujących się w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Solidne opracowanie tekstowe uwzględniające między innymi biogram artysty oraz omówienie jego twórczości doskonale uzupełnia ten cenny zbiór rysunków. Projekt został zainicjowany i jest gorąco popierany przez Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej.

Rufin Piotrowski, zesłany na Syberię za zorganizowanie antycarskiej konspiracji w Kamieńcu Podolskim, szesnaście miesięcy zbierał żywność, suszył chleb na suchary, rysował mapy i oszczędzał pieniądze.

Wreszcie, w lutym 1846 roku, uciekł z niewoli i ruszył w najdłuższą podróż swojego życia. ukazują tę niezwykłą drogę, ale także codzienność życia na zesłaniu, ponadto prezentują Pamiętniki... funkcjonowanie carskiego aparatu represji. Są świadectwem niezwykłej determinacji i hartu ducha człowieka o szlachetnym sercu i prawym umyśle.

„Zrozumieć zesłańca nigdy nie było łatwo. Doświadczył tego i Maurycy Beniowski, i Józef Kopeć, i Bronisław Piłsudski, którzy powrócili do Polski po latach spędzonych na zauralskich terenach. Ich relacje przyjmowane były często z niedowierzaniem. (…) Zrozumieć, to znaczy otworzyć się na wrażenia autorów wspomnień i dowiedzieć się, kiedy mogli się cieszyć życiem, a kiedy przytłaczała ich tęsknota i warunki zewnętrzne. (…) W pamiętnikach tego okresu pobyt na Syberii to czas zawieszenia. Zesłańcy nastawieni są na trwanie. Tworzone są instytucje, niosące pomoc i zajmujące się organizowaniem życia kulturalnego. Kontakt z krajem nie ulega zerwaniu. Kopeć, Ciecierski, Lubicz-Chojecki, Beniowski to bohaterowie w drodze. W każdej chwili gotowi są porzucić wszystko i udać się w drogę powrotną. Nie zbudowali na Syberii nic trwałego. Karty ich pamiętników wypełniają opisy drogi tam lub z powrotem. Interesują się otaczającym ich światem, ale nie myślą o współtworzeniu go. Czekają na wieść o uwolnieniu.”

Sowiecki Kaukaz to relacja z podróży po Kaukazie lat 30. XX w., gdzie tradycja mieszała się z postępem, wspomnienia o carze z prawem nadanym przez władzę sowiecką, chrześcijaństwo z ateizmem. Autor podziwia bujną przyrodę, majestatyczne góry, niszczejące budowle sakralne, przypatruje się życiu rozwijających się miast i tradycjom ludów koczowniczych. Gruzja, Armenia, Azerbejdżan - nazwy te niosą ze sobą cień egzotyki i tajemniczości, posmak przygód, warto więc poznać ich oblicze sprzed kilkudziesięciu lat.

Książka zatem ukazała się w roku 1843 i miała oszałamiające powodzenie. Sześć nakładów we Francji, kilka pirackich wydań w Belgii, szereg tłumaczeń: w sumie dwieście tysięcy egzemplarzy w krótkim przeciągu czasu, cyfra na owe lata zawrotna. Wciągnięta natychmiast na indeks w Rosji, była tam przemycana przez podróżnych zagranicznych i rosyjskich: czytano ją to z cierpką aprobatą, to z gwałtownym oburzeniem. […]

Mikołaj I wpadł po szybkim przekartkowaniu czterech tomów w gniew, słyszano go mruczącego pod nosem: „Moja wina, to ja ułatwiłem temu łajdakowi przyjazd do Rosji”. Fama jednak głosi, że dał się później przemoc ciekawości i wyjątkowo nudne wieczory w pałacu wypełniał sobie i rodzinie czytaniem na głos wybranych rozdziałów.

Dopiero po upływie siedemdziesięciu blisko lat, w roku 1910, cenzura carska zezwoliła na skrócone rosyjskie wydanie książki. Prawie jednobrzmiący skrót ujrzał światło dzienne nazajutrz po rewolucji, ale został błyskawicznie skonfiskowany, z powodów które są bardziej oczywiste dzisiaj niż mogły być wtedy.

W latach trzydziestych i czterdziestych (opowiada Kennan) dyplomaci zachodni akredytowani w Moskwie polowali na fragmenty Rosji 1839 i czytali je zachłannie z „nieopisaną rozkoszą”.