Piękno Kresów Andrzej Wajda poleca - Jakub Czarnowski

Monografia Kate Brown to opowieść o kresach, ludziach różnych kultur i języków, ich krętych losach, a jednocześnie opowieść o nagłych zwrotach historii, które nieodwracalnie zmieniły oblicze opisywanego pogranicza. Przez stronice książki przetacza się korowód barwnych postaci: chłopów pielgrzymujących do cudownych źródeł, rozśpiewanych chasydów i medytujących protestantów, snują się krajobrazy, wioski i miasta. Tu, na kresach, dzieją się cuda, a moce magiczne są wszechobecne. Całe życie na wskroś przesiąknięte jest świętością i metafizyką.

Zawodowcy i amatorzy od lat czterdziestych XIX stulecia uwieczniali na kliszach Wilno i jego mieszkańców. Ich obrazy zapisane światłem prowadzą nas w nostalgiczną podróż do miasta przełomu XIX i XX wieku oraz dwudziestolecia międzywojennego.

Ekskluzywny reprint wydania z 1928 roku, dotyczącego województwa tarnopolskiego - najbardziej na południowy wschód wysuniętego obszaru II RP. Ziemia ta "mlekiem i miodem" płynąca przechodziła ciężkie koleje. Trzema szlakami wpadały tu hordy najeźdźców od wschodu, pustosząc ogniem i mieczem kraj, który stał się terenem bohaterskich walk i najważniejszych rozpraw oręża polskiego. Niemal wszystkie jej zamki jak Zbaraż, Podhorce i Olesko owiane są wspomnieniami historycznymi, a każda piędź ziemi przesiąkła krwią najlepszych synów Ojczyzny, którzy broniąc wrogom dostępu do Państwa, będącego przedmurzem kultury zachodniej, dali życie swe w ofierze. Do przewodnika dodana została mapa województwa tarnopolskiego

Jakiż to kolejny paradoks historii, że Grodno – jedno z najstarszych miast dawnej Rzeczypospolitej – nie doczekało się dotychczas pełnej i wyczerpującej monografii. Publikacja ta częściowo uzupełnia tę lukę.

Nie ma chyba przybysza który odwiedzając Krzemieniec, nie myślał o powrocie tutaj. Ale książka ta nie jest bynajmniej kolejnym przewodnikiem po miasteczku. Jest to me własne spojrzenie na zaginione dziś w licznych publikacjach Ateny Wołyńskie i prężną kolonię artystyczną. Na miejsca, ludzi, na wydarzenia, na codzienność tamtejszą i obecną. Bo choć Krzemieniec utracił swą różnorodność w wojennym tragicznym czasie to nadal stanowi perłę w niegdysiejszej koronie Rzeczypospolitej i powoli odżywa.

Książka jest opowieścią opartą głównie na autentycznych relacjach komplementarnie do ocalałych dokumentów. To zanurzenie się w historię tragicznych dni walki i kolejnych okupacji wojennych jednej z trzech cywilizacyjnych stolic Rzeczypospolitej. Nie jest to suche kalendarium, ale forma gawędy o dniach zagłady polskiego miasta.

Żółkiew bliźniacza w założeniu do Zamościa stała się jednym z ważniejszych miejsc na mapie Rzeczypospolitej i zaczynem dla rodów, które tak trwale i znakomicie zapisały się w dziejach Najjaśniejszej. I choć wszędzie mamy do czynienia z martyrologią narodową, to tu jedynie jej ślady zauważamy w ubiegłym stuleciu. Choć inny wymiar nie zmniejsza grozy tych wydarzeń. Liczę zatem na życzliwą lekturę kolejnego tomiku z serii „Moje Kresy“.

To pierwsze kompleksowe opracowanie inwentaryzujące najcenniejsze zabytki na dawnych ziemiach I i II Rzeczypospolitej, które systematyzuje wiedzę historyczną z uwzględnieniem stanu ich zachowania. Autorzy przedstawiają zabytki i polskie pamiątki na terenie dawnych Kresów wschodnich, znajdujących się obecnie w granicach Ukrainy. Są wśród nich: budowle sakralne, pałace i dwory, domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze, mosty, bramy, cmentarze - świadectwa polskiej kultury.

Całość - ponad 500 obiektów - zilustrowana rzutami, planami oraz fotografiami.

Można przy spornej dozie racjonalizmu pogodzić się z decyzją zwycięskich mocarstw, które po drugiej wojnie światowej zdecydowały o pozostawieniu naszych wschodnich kresów poza granicami Rzeczypospolitej. Można równocześnie tęsknić za nimi nie tylko śpiewem „ żal, żal za dziewczyną za zieloną Ukrainą „ Nie można nie odczuwać dumy nie, biorąc do ręki ten album-książkę, że te perły narodziły się z polskiej kultury, mądrości i do piękna miłości. Książkę tę musi mieć w swojej biblioteczce każdy miłośnik historii polskiej, poezji naszych wieszczów i prozy nie tylko Henryka Sienkiewicza Jaka piękna potem będzie wycieczka z rodziną po tamtych okolicach. Nasza Europa otwiera się coraz bardziej...

Jest to opowieść o krainie po dziś dzień opiewanej jako wielka, niezmierzona przestrzeń, niosąca ze sobą radość i smutek, wielkie sukcesy i porażki, o ziemi rodzącej gigantów i karły zarazem. Kresy są bolesnym wspomnieniem naszych matek i ojców, a dzięki rodzinnym opowiadaniom zrodził się do nich sentyment.

Książka stanowi kontynuację opisu okupacji sowieckiej. Przedstawia codzienność mieszkańców Lwowa, tę zwykłą, siermiężną, do której dostosowanie było również rodzajem bohaterstwa. Towarzyszy temu obszerny i udokumentowany opis bestialstw dokonywanych przez Niemców oraz współpracujących z nimi członków organizacji ukraińskich nacjonalistów.