Peczara. Dziennik 1914-1919 + Moje wspomnienia - Janina Zofia Potocka, Barbara Potocka

Ekskluzywny reprint wydania z 1901 roku, uzupełniony 140 ilustracjami, wspaniałymi klasycznymi rycinami najważniejszych wydarzeń i najwybitniejszych postaci żyjących w XIX wieku.

Przedstawia dzieje Polski od czasów tuż po uchwaleniu Konstytucji Trzeciego Maja, poprzez epokę napoleońską, czasy Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego, powstanie listopadowe, rabację galicyjską, powstanie 1863 roku, po ważny dla Autora rok 1900 – jubileusz 500-lecia odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Album, który trzymacie Państwo w ręku jest pierwszą na rynku wydawniczym publikacją, w której tak szeroko omówione zostały dzieje dawnych rezydencji ziemiańskich, zachowanych do naszych czasów na obszarze między Niemnem a Bugiem. Obszar ten w okresie międzywojennym znajdował się na terenie województwa białostockiego, nowogródzkiego i poleskiego, a obecnie, kiedy jest on częścią terytorium Białorusi, wchodzi w skład obwodu brzeskiego i grodzieńskiego. W albumie znajdziecie Państwo opisy dworów, pałaców i zamków, należących niegdyś do tak znamienitych rodów, jak Radziwiłłowie, Sapiehowie, Chreptowiczowie, Sołtanowie, Pusłowscy, ale i mniej znanych, jak Szwykowscy czy Trębiccy.

Gawędy o czasach i ludziach to zbiór wspomnień autora, w których opisał on dzieje rodzinnej Kowieńszczyzny i współczesne sobie wydarzenia na przestrzeni stulecia. Skromny tytuł nie oddaje w pełni wartości tej książki obejmującej kilkadziesiąt wspomnień-biogramów różnych osób, które autor miał okazję poznać w swoim długim i bogatym życiu. Dziesiątki sag szlacheckich, setki postaci, tysiące szczegółów, umiejscowionych w konkretnych okresach i scenerii.

Bogato ilustrowany przewodnik jest nostalgiczną wyprawą po terenach dzisiejszej Ukrainy, podjętą śladami polskiej historii, pałaców, zamków, wielkich bitew i wybitnych postaci. Autorzy prowadzą czytelnika przez Wołyń, Ziemię Lwowską, Podole, przez miasteczka i wioski położone u stóp Karpat, w dolinie Prutu i Czeremoszu, do miejsc bliskich sercu Polaków, do dziś magnetycznie przyciągających swą atmosferą i niepowtarzalnym klimatem świata, którego już nie ma.

"Wędrówki niezamierzone" to dzieje rodziny, której losy splotły się nierozerwalnie z historią naszego narodu. Wraz z autorką przemierzamy szlak jej niezwykłej wędrówki - od Jezupola nad Dniestrem przez Kazachstan, Środkowy Wschód, Liban, Anglię, by znaleźć się z powrotem w Polsce, ale już nie takiej, o jakiej marzyła przebywając poza jej granicami.
Jest to barwna, pełna nostalgii opowieść o życiu niezwykłej kobiety: jej korzeniach rodzinnych, dzieciństwie spędzonym na Kresach, dojrzewaniu na obczyźnie, w trudnych wojennych warunkach, młodzieńczej fascynacji poznawanymi miejscami, pełną rozczarowań powojenną rzeczywistością dorosłości i powrocie do kraju po latach spędzonych na wygnaniu.

Z moich wspomnień to pamiętnikarski zapis, sporządzony przez Autorkę na prośbę jej dzieci i wnuków, który zaczął powstawać u schyłku II wojny światowej. Wspomnienia te obejmują tak rzadko opisywane czasy przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. "To jak pisze Eligiusz Kozłowski" nie tylko opowieść o życiu jej własnym i rodziny bliższej i dalszej, to nie tylko korowód arystokratycznych rodzin, cesarzy i książąt krwi, barwna paleta dworskich balów, przyjęć i polowań nawet w dalekiej Anglii.

Warszawskie Stare Miasto, Jeziorna, Praga - to miejsca, gdzie upłynęły dzieciństwo i młodość autora. Plastyczny, realistyczny opis zakątków miasta, ulic, realiów, stylu życia, pracy i rozrywki, obyczaju środowiska "ludzi prostych, ambitnych, świadomych i ofiarnych", a także wydarzeń historycznych wnosi do naszej wiedzy o Warszawie lat dwudziestych i trzydziestych jej oryginalny obraz, malowany z perspektywy "ludzika" i niesfornego chłopca ulicy.

Opowieść o losach rodziny Czapskich zaplecionych z burzliwą historią Europy.

"Europa w rodzinie" to pasjonująca panorama dwóch minionych stuleci widzianych przez pryzmat losów kilku środkowoeuropejskich rodzin arystokratycznych. Kreśląc dzieje swej kosmopolitycznej familii, Czapska umiejętnie łączy szczegół i anegdotę z szeroką perspektywą historyczną. 

"Czas odmieniony" jest opowieścią o losach autorki i jej rodzeństwa, rzuconych w sam środek historycznego cyklonu lat 1914-1920. Ich intelektualny i uczuciowy rozwój dokonywał się podczas bogatych w niezwykłe wydarzenia i spotkania wędrówek przez fronty i rewolucje, pomiędzy Przyłukami, Mińskiem, Petersburgiem i Warszawą.

Nieznana w Polsce książka Stefana Korbońskiego to niesamowity opis II RP oczyma przedstawiciela pokolenia, które miało szczęście cieszyć się niepodległością. Najpierw o nią walczyli, potem uczyli się, pracowali, balowali, wreszcie znów za nią oddawali życie lub walczyli.

***

Moje Dwudziestolecie Niepodległości jest o tyle bogate, że skła­da się na nie z jednej strony walka z bronią w ręku o odrodzoną Pol­skę, nauka, praca i polityka, z drugiej bujna młodość, czasami szalo­na, upojenie przyrodą i przygodą oraz wesołe, nieraz lekkomyślne życie.

W tym Dwudziestoleciu Niepodległości nie brak blasków i cieni, walki i ofiar, ale ta jedna karta w naszej przeszło tysiącletniej historii prawdy się nie boi i brązu nie potrzebuje.

Stefan Korboński

Sumienie Polski i inne szkice kresowe to zbiór trzydziesty czterech znakomitych, a przy tym mało znanych tekstów Michała Kryspina Pawlikowskiego poświęconych Wilnu, Mińskowi, krajobrazom Białorusi, z humorem opowiadających o młodzieńczych przygodach autora, o jego pasjach myśliwskich, kulinarnych i podróżniczych. Część z publikowanych w tym tomie szkiców autor zebrał w wydanym w 1971 zbiorze Brudne niebo, pozostałe drukowane były w londyńskim tygodniku Lwów i Wilno.

To jest opowieść o Tomaszu Zanie urodzonym na Wileńszczyźnie w 1902 r. – ostatnim z rodu – którego życiorys wpisał się w wielką historię Polski XX w., a jednocześnie zamknął się w historii ostatniego pokolenia Polaków, żyjącego na Kresach. To także opowieść o ziemiańskich rodach kresowych Zanów, Dowgiałłów czy Broel-Platerów, którzy przetrwali w pamięci bohatera opowieści. Walczył o Polskę Odrodzoną i o kształt jej wschodnich granic. 

Autorka opowiada o swoim dzieciństwie, jego radościach i smutkach, o niezapomnianych przyjaźniach nawiązanych w młodości, o miłości do męża i córek, o swoim małżeństwie, o opuszczeniu kraju rodzinnego i znalezieniu w Polsce drugiej ojczyzny, i wreszcie o słodko-gorzkim smaku starości. Odsłania jednak tylko trzy części prawdy o sobie, tę czwartą pozostawiając Czytelnikowi do odnalezienia "między wierszami".

Wspomnienia Leona Szady podane do druku przez jego córkę Walentynę Szady opisują Kresy Wschodnie począwszy od okresu Polski podczas rozbiorów, I wojnę światową, rewolucję bolszewicką, wolną Polskę, II wojnę światową oraz okres powojenny z licznymi opisami prześladowań żołnierzy AK, do których należał m.in. Leon Szady. Zachowana z tamtych czasów osobista ikonografia, unikalne już dziś zdjęcia z kresów wzmacniają te wspomnienia.

 Ta książka to jedno z niewielu (obok „Pożogi" Z. Kossak-Szczuckiej i „Na ostatniej placówce" E. z Zaleskich Dorożyńskiej) pięknych świadectw siły polskości na Kresach i dramatu, jaki spotkał wiernych jej obrońców na najdalej wysuniętych placówkach.

Jak blisko jest Andrew Tarnowskiemu do Mickiewicza? "Ostatni mazur", jak "Ostatni zajazd na Litwie", przedstawia zmierzch pewnego świata. Tarnowski opowiada o polskiej przedwojennej arystokracji, opisując XX-wieczne dzieje swojego rodu i rodzin z nim skoligaconych. Na historię życia tych niedostępnych ludzi składają się nostalgiczne wspomnienia autora z dzieciństwa, zapamiętane opowieści jeszcze dalej sięgające w przeszłość rodu czy korespondencja rodzinna. Wizerunek, jaki się wyłania, daleki jest od ideału: pod pozorami miłości i rodzinnej lojalności kłębią się nieokiełznane namiętności, zdrada i rozpad więzi. Autor nikogo nie wybiela ani nie usprawiedliwia. Dąży do przedstawienia prawdy, czasem gorzkiej i niewygodnej. Opisuje rodzinne dramaty i zawirowania na tle wydarzeń, które wstrząsnęły światem.

Są to wspomnienia o Róży z Potockich Raczyńskiej (1849–1937), niezwykłej kobiecie, arystokratce, chrześnicy gen. Chłopickiego, synowej Zygmunta Krasińskiego, przyjaciółce wielu wybitnych osobistości, wzbogacone o fragmenty jej zapisków oraz wypowiedzi rodziny i znajomych – spisane przez jej syna, Edwarda Raczyńskiego, wybitnego dyplomatę i polityka, ambasadora Polski w Londynie, ministra spraw zagranicznych oraz prezydenta RP na uchodźstwie.

Maria z Czetwertyńskich Adamowa hr. Tarnowska jako żona dyplomaty towarzyszyła mężowi w podróżach zagranicznych i spotkaniach z władcami państw i osobistościami świata polityki początków XX wieku, a jakiś czas później jako polska negocjatorka uczestniczyła w rozmowach kapitulacyjnych Powstania Warszawskiego. Przyszłość pokaże... to pełne życiowej mądrości wspomnienia hrabiny Tarnowskiej o czasach minionych bezpowrotnie, ale nie straconych, to opowieść, która snuje się cicho i ostrożnie, ale zapada w pamięć i duszę Czytelnika.

To kolejna, trzecia już książka tej autorki (po "Ordynacji Tyszkiewiczowskiej na Zatroczu" i "Tyszkiewiczach z Waki") poświęcona arystokratycznemu rodowi Tyszkiewiczów h. Leliwa, osiadłemu od wieków na Wileńszczyźnie i bardzo dla tej ziemi zasłużonemu. [...] Bogato ilustrowana edycja literacko i plastycznie ukazuje czytelnikowi różne etapy życia opisywanej gałęzi rodu Tyszkiewiczów, chronologicznie usystematyzowane informacjami o lepszych i gorszych czasach tej ziemiańskiej rodziny na landwarowskich dobrach.

Jeśli poszukujemy wiernego obrazu życia codziennego ziemian to nie sposób pominąć pamiętników. Dowiemy się z nich nie tylko o rytmie dnia, wyzwaniach gospodarowania majątkiem dla każdej pory roku, wnętrzach rodowych siedzib, otaczających ich przedmiotach, ulubionych potrawach, dzielonych pasjach, wpajanych zasadach wychowania, ale co niemniej ciekawe, poznamy bliżej ludzi, zarówno domowników jak i pracowników majątków, mieszkańców pobliskich wsi, duchownych, uczonych, artystów, wpływowe postacie regionu i państwa, a niekiedy także koronowane głowy europejskich dworów. W istocie Pamiętniki Szymona Karskiego przenoszą czytelnika w ten bogaty ziemiański świat. 

Modrzewiowy dwór w Czombrowie był dworem niezwykłym, ponieważ w ciągu dwóch wieków swej historii był świadkiem wielu ważnych wydarzeń, przemarszu wojsk napoleońskich, szlacheckich zajazdów, powstań i dwóch wojen światowych.

Ocalone dawne dworskie archiwum oraz rekonstrukcja wydarzeń na podstawie rodzinnych archiwaliów pozwoliły odtworzyć życie codzienne w dworze szlacheckim na przestrzeni kilku stuleci. Historię majątku poznajemy poprzez losy trzech kobiet, które rządziły w czombrowskim dworze i miały swój udział w tym, że przetrwał on wiele trudnych chwil.

Niniejsza książka to barwne wspomnienia, których autorami są dwaj członkowie rodu Potockich: Franciszek (1877–1949) i Konstanty (1910–1988), ojciec i syn, bogato ilustrowane fotografiami z rodzinnego archiwum i własnoręcznymi rysunkami ostatniego ordynata teplickiego. Wśród mocy szczegółów z życia mieszkańców kresowej posiadłości na początku XX w., domowych przedstawień teatralnych i cyrkowych, urządzania pałacu i ogrodu, wycieczek, organizacji straży pożarnej, ulubionych koni, psów i… duchów, pojawia się niemal symboliczny obraz rejsu po Bohu...

Wielkie damy, patriotki, kolekcjonerki, filantropki, strażniczki ognisk domowych i tradycji, posażne córki magnatów, z biegiem lat zmieniające się w dostojne matrony – panie na kresowych włościach. Spoglądają na nas milcząco z portretów zdobiących ściany muzeów. Ich wspaniałe domostwa w Pietniczanach na Podolu, Szpanowie na Wołyniu, legendarnych Antoninach, Wierzchowni, Białej Cerkwi, Nieświeżu, Połoneczce i wielu innych malowniczych miejscach albo istnieją dziś tylko na fotografiach w sepii – zmiecione podmuchem rewolucji i wojen, albo pełnią całkiem inne funkcje, jakże dalekie od domowego zacisza. 

Ze wspomnień wyłania się obraz życia ziemiaństwa tamtych lat, piastowane godności i urzędy, zasługi dla kraju, budowanie potężnej gospodarki rolnej, opartej na nowoczesnych rozwiązaniach. Wyłania się z nich piękny obraz życia codziennego ziemiaństwa na Kijowszczyźnie i Podolu końca XIX i początku XX wieku. Autor przywołuje nastrój i klimat tamtego czasu, rodzinne zwyczaje, zabawy, wielkie uroczystości, pracę, polowania i podróże. Książka jest bogato ilustrowana zdjęciami rodzinnymi i portretami, z których ogromna większość zginęła bezpowrotnie w okresie rewolucji.

Bogato ilustrowana i opatrzona przypisami, barwnie napisana książka jest nie tylko źródłem cennej wiedzy historycznej, ale też może stanowić przyczynek do dalszych prac i badań historyków nad nieznanymi jeszcze aspektami odzyskania niepodległości Polski, życia na kresach i przebiegu zajęcia tych terenów w 1939 r., a także rzeczywistości wojennej Polonii w Rumunii. Posiada też niewątpliwe walory dydaktyzmu patriotycznego. Skierowana jest do szerokiej rzeszy czytelników i w zamiarze Editions Spotkania ma podnosić świadomość historyczną dotyczącą dziejów Polski i propagować wartości patriotyczne.

Fascynująca relacja z życia polskiej rodziny, której nie załamują dwie wojny światowe, dramatyczne ucieczki, przesiedlenia, komunistyczne prześladowania i utrata majątku. Helena Mycielska, urodzona w 1906, przeżyła niemal 103 lata i jest świadkiem XX wieku.

Razem z mężem wychowuje piątkę dzieci, które pozostaną wierne hasłu „Bóg, Honor i Ojczyzna”. Jej pamiętnik nie jest chronologiczną opowieścią, lecz zbiorem krótkich form, impresji, minireportaży. Przed nami przewija się korowód postaci nie tylko bliskiej rodziny, znanych polityków czy arystokratów, ale też służących, guwernantek i żebraków. Dzięki swojej wyjątkowej pamięci do nazwisk i zdarzeń, autorka ocaliła ich od całkowitego zapomnienia. Jej impresyjny, migawkowy styl przypomina błyski flesza, które na moment wydobywają z mroków przeszłości konkretne sceny, utrwalone w pamięci najpierw dziecka, potem panny, żony, matki i w końcu babki i prababki. Wspomnienia te stanowią cenne świadectwo historyczne. Styl pisarski autorki sprawia, że czyta się je jednym tchem.

Profesor Karolina Lanckorońska jest ostatnią przedstawicielką znakomitego rodu Lanckorońskich z Brzezia. Urodzona w roku 1898, przeżyła cały XX wiek, będąc świadkiem i uczestnikiem wielu historycznych wydarzeń. Jako jedyna dziedziczka gromadzonej w XIX i XX wieku kolekcji rodu Lanckorońskich w 1994 roku przekazała rodakom niezwykły dar – dzieła sztuki, których wartość artystyczna i historyczna nie ma sobie równej w Polsce.

Swoje dramatyczne i heroiczne losy z okresu II wojny światowej utrwaliła w napisanych już po wojnie Wspomnieniach wojennych. Zaczynają się one z chwilą zajęcia Lwowa przez wojska radzieckie w 1939 roku, a kończą na zwolnieniu z obozu koncentracyjnego w Ravensbrück w kwietniu 1945. Pokazują niezwykłą osobowość autorki, jej wulkaniczny temperament, zaradność, lwią odwagę, przekonanie do swoich racji i umiejętność działania w niejednokrotnie ekstremalnych sytuacjach. To doskonały portret kobiety silnej i imponującej swą bezkompromisową postawą wobec zła.

Druga część wspomnień Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej.

Kazimiera Dzięgielewska-Żołądź urodziła się pod Tarnopolem na Kresach Wschodnich w latach 30. XX wieku. Jej szczęśliwe dzieciństwo zostało brutalnie przerwane w lutym 1940 roku, kiedy to wraz z rodzicami i częścią swojej rodziny została wywieziona na Sybir, a potem w głąb Azji Środkowej, do Kazachstanu. To, czego tam doświadczyła, oraz dramatyczne wydarzenia, jakich była świadkiem, głęboko wbiły się w jej pamięć i dlatego opowiada o nich tak, jakby miały miejsce wczoraj. Z wielkim trudem, nieraz ocierając się o śmierć, doczekała końca wojny i repatriacji do Polski.

Po latach udało się jej pokonać barierę żelaznej kurtyny i wyjechać do USA. Mogła tam odwiedzić tę część swojej rodziny, która po wyjściu ze Związku Radzieckiego wraz z Armią Andersa postanowiła pozostać na Zachodzie. Dla autorki Ameryka lat 60. wydawała się wtedy rajem, gdzie niczego nie brakowało. Najważniejsze było jednak to, że wreszcie mogła paść w objęcia bliskich, z którymi na tak długi czas rozdzieliła ją wojna.

Wspomnienia ziemian dotyczą społeczności nieistniejącej już od ponad pół wieku. To przydaje im szczególnej wartości. Tom wspomnień kresowych Andrzeja Rostworowskiego wzbogaca naszą wiedzę o dziejach polskiego ziemiaństwa. Wiele w nim interesujących relacji i faktów, jak choćby fragment opisujący Zakład oo. Jezuitów w Chyrowie, który odegrał bardzo ważną rolę w kształtowaniu inteligencji polskiej.

Dodatkowym walorem tych wspomnień jest niewątpliwy talent literacki ich autora. Pochodził wszak z rodu, który wydał m. in. Karola Huberta Rostworowskiego, pisarza dziś już nieco zapomnianego, ale w swoim czasie cieszącego się sporą popularnością. Uważna lektura opracowanych przez Stanisława Jana Rostworowskiego przypisów pozwoli zrozumieć, jak wielu utalentowanych ludzi przewinęło się przez dzieciństwo i młodość autora.

Tematem książki jest pierwsza wojna stoczona przez Drugą Rzeczpospolitą, słabo obecna w świadomości historycznej współczesnego Polaka, bo pozostająca w cieniu legendy wojny polsko-bolszewickiej. Autor nadał swojej relacji układ chronologiczny, opisując kolejne etapy zmagań, po próby ustalenia granicy wojskowej, szczególnie dokładna w opisie wypadków we Lwowie w listopadzie 1918 roku, rzucona jest tu na szersze tło ówczesnej sytuacji międzynarodowej, jak również rozwoju sytuacji politycznej w samej Polsce.

Wojna o wszystko to prawdziwa historyczna epopeja odsłaniająca ważny etap w odbudowywaniu polskiej państwowości, którą zakłócił konflikt z komunistami. Na tle militarnych i politycznych zmagań nakreślono zbiorowy portret Polaków, którzy bez wahania poszli za swoim przywódcą Józefem Piłsudskim. Opisom działań wojennych towarzyszą relacje z codziennego żołnierskiego życia oraz informacje o stosunku społeczeństwa polskiego do całej kampanii. Nie pominięto również naszych sojuszników w tych zmaganiach, czyli - Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Amerykanów i Francuzów. Poruszono również kontrowersyjne tematy jak np. obozy dla jeńców sowieckich.

Włodzimierz Lewandowski, powstaniec wielkopolski, publicysta i historyk, to jeden z najwybitniejszych znawców dziejów powstania wielkopolskiego. Jak sam pisze, na ten fragment historii należy spoglądać szerzej i, zamiast o powstaniu wielkopolskim, należy pisać o udziale Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918 i 1919. Jego praca jest pierwszą próbą syntetycznego ujęcia udziału Wielkopolski w tym procesie.

W pracy obecnej wykorzystywałem dostępne mi źródła Biura Historycznego Sztabu Generalnego, Archiwum Wojskowego i oddziału archiwalnego Ministerstwa Spraw Zewnętrznych.

Starałem się przedstawić przebieg walk od kwietnia do lipca 1919 r. w Małopolsce i na Wołyniu w ramach wyższych jednostek, a jako pierwszy, traktujący historię tych wypadków, nawiązać treścią do wydanych już przez innych autorów pamiętników z czasów poprzedzających. Na uchylenia od tej kierowniczej myśli pozwoliłem sobie jedynie, przedstawiając szerzej niż należało stany liczebne armii polskiej od jej początku, a to dlatego, że zdawało mi się, że należy wobec braku źródeł w tym kierunku utrwalić te, które odnalazłem.

"Przechodząc przez zalane słońcem podwórko i pchając ciężkie drzwi nieświadomie zrobiłam pierwszy krok, który zaprowadził mnie do całkiem nowego życia w odległym kraju...". Irene Olive de Laborde, Angielka, w roku 1914 wyruszyła do carskiej Rosji, by pracować tam jako nauczycielka angielskiego. W roku 1923 przyjechała w tym samym celu do wolnej już Polski. Ale los zsyła niespodzianki - wyszła za mąż za polskiego ziemianina Lucjana Bochwica i zamieszkała w majątku Janowszczyzna na Kresach Rzeczpospolitej. Wspomnienia Angielki z lat 1923-1939 to niezwykła i poruszająca historia, świadectwo życia na polskich Kresach widziane oczami osoby "z zewnątrz", dla której Polska stała się drugą, ukochaną ojczyzną. Historia zakończona dramatyczną ucieczką 17 września 1939 roku przed wkraczającą do Polski Armią Czerwoną.

Elżbieta Stadnicka (z d. Lubomirska) żyła w trzech epokach: międzywojennej, wojennej i powojennej, a także w dwóch krajach: Polsce i we Francji. Jej pamiętnik doskonale ilustruje nastroje, życie codzienne oraz stosunki społeczne zarówno na ziemiach polskich, jak i na emigracji. Dzieje Polski w XX wieku pełne są historii nieopowiedzianych. Przez to wielu naszych bohaterów pozostaje nieznanych, a pamięć o nich umiera wraz ze śmiercią ostatnich świadków. Dlatego warto ocalić od zapomnienia tych naszych rodaków, którzy zwycięsko przeszli czas najtrudniejszej próby. Do takich osób z pewnością należy Elżbieta Lubomirska-Stadnicka, której życiorys mógłby posłużyć jako scenariusz wielu filmów fabularnych.

Książka ukazuje świat szlachetnie urodzonych dam, wielkich polityków, artystów, koniarzy i myśliwych dawnej Galicji – świat, który należy już do historii. Rozpadły się wielkie fortuny, poumierali ci, którzy je gromadzili i trwonili, minęła uroda ich żon i kochanek, padły rasowe ogiery sprowadzane z Arabii, charty i ogary, ale czar tamtej epoki nie zniknął – pozostaje na obrazach ówczesnych malarzy i na kartach tej książki.