Pamiętnik wileński - praca zbiorowa

Książka opisuje działania wojsk polskich i ludności cywilnej w obronie północno-wschodnich Kresów Rzeczypospolitej. Do historii przeszła zwłaszcza obrona Grodna - miasta, które najdłużej opierało się regularnym jednostkom wojsk sowieckich.

Ekskluzywny reprint przewodnika z 1935 r. z 20 planami i mapami dołożonymi w kieszonce na tyłach publikacji.

Znajdziemy w nim propozycje wycieczek krajoznawczych oraz opisy najważniejszych zabytków.

Zawiera informacje o następujących krainach:

• Wileńszczyzna
• Nowogródczyzna
• Grodzieńszczyzna
• Suwalszczyzna
• Kurpiowszczyzna
• Puszcze Białowieska i Świsłocka
• Podlasie
• Polesie

Książka ukazuje nieznane większości współczesnych Polaków, a zwłaszcza młodemu pokoleniu, tragiczne dzieje ludności polskiej na Wileńszczyźnie w latach II wojny światowej. Na podstawie źródeł, dokumentów, meldunków wywiadowczych Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej Delegatury Rządu na Kraj oraz zachowanych dokumentów niemieckich z czasów wojny i zagłady Autor pokazuje udział litewskich formacji policyjnych w masowych egzekucjach, głównie w podwileńskich Ponarach, ale również w innych miejscowościach na Wileńszczyźnie. 

Oddaję do rąk czytelnika wspomnienia doktora i chirurga Wojciecha Jedliny-Jacobsona, który w sierpniu 1914 roku został zmobilizowany, jako lekarz III batalionu 49. Pułku Piechoty, 8. Brygady Piechoty z 4. Dywizji Piechoty. Jednostka ta wchodziła do II Korpusu Armijnego, a ten do 1. Armii dowodzonej przez generała Alexandra von Klucka, której postawiono zadanie okrążenia i zdobycia Paryża. Zgodnie z przysięgą lekarską dr Jacobson niósł pomoc medyczną dla wszystkich rannych znajdowanych na pobojowiskach, czy dostarczanych na punkt opatrunkowy batalionu. W roku 1914 na froncie zachodnim uczestniczył ze swoim pułkiem w bitwie nad rzeką Gette, pod Mons, nad rzeką Sommą, pod Senlis i Ourcq, nad rzeką Aisne, pod Roye, Soupir, Ypres, a pod koniec 1914 roku na froncie wschodnim w bitwie pod Łodzią oraz nad Rawką i Bzurą. Dr Jacobson nie ukrywał, że był Polakiem, co wielokrotnie wzbudzało podejrzenia przełożonych o nielojalność i wypominanie, że był „przyjacielem Francuzów”. Autor wspomnień szczególnie dużo miejsca poświęcił niemieckim zbrodniom wojennym w Belgii, przytaczając wiele szczegółów z wydarzeń, których był świadkiem. 

Wspomnienia prof. Mycielskiego sa niezwykłym spojrzeniem wstecz na przeżyte wydarzenia, napotkane osoby i dobrze poznane miejsca. Niezwykłym, bo dokonywanym kolejno oczami dziecka, następnie młodzieńca, człowieka dorosłego i profesora, a jednocześnie pełnym anegdot i humoru. Niezwykłym, bo dotyczącym czasów ciekawych i burzliwych, a minionych bezpowrotnie. I wreszcie niezwykłym, bo opisującym losy przedstawicieli warstwy społecznej, odchodzącej już w przeszłość – ich rodzin, domostw, pracy i odpoczynku. A autor, jak sam to podkreśla, stara się przekazać czytelnikom najczystszą prawdę. 

Są to wspomnienia o Róży z Potockich Raczyńskiej (1849–1937), niezwykłej kobiecie, arystokratce, chrześnicy gen. Chłopickiego, synowej Zygmunta Krasińskiego, przyjaciółce wielu wybitnych osobistości, wzbogacone o fragmenty jej zapisków oraz wypowiedzi rodziny i znajomych – spisane przez jej syna, Edwarda Raczyńskiego, wybitnego dyplomatę i polityka, ambasadora Polski w Londynie, ministra spraw zagranicznych oraz prezydenta RP na uchodźstwie.

Wojenna zawierucha i rewolucja bolszewicka skazały na unicestwienie wiele kresowych rezydencji, należących do polskich rodów arystokratycznych. Wśród nich znalazła się Peczara, położona na środkowej Ukrainie, nad Bohem. Świadkami jej świetności, a potem powolnego umierania były Janina Zofia z Potockich Potocka (1851–1928) i jej córka Zofia Barbara (1883–1974). Ich zapiski: Dziennik z lat 1914–1919 oraz Moje własne wspomnienia, objęte wspólnym tytułem Peczara, tworzą barwny obraz życia rodziny Potockich na dalekiej a pięknej Ukrainie.

O Wilnie powstało dziesiątki książek, tysiące artykułów, wierszy i wspomnień. Nicieja potraktował temat bardzo oryginalnie – tak nikt dotychczas nie uczynił. Przedstawiając dzieje Wilna, autor zderzył ze sobą frontalnie tak różne i tak odmiennie zapisane w historii postacie, jak choćby Józef Piłsudski i Feliks Dzierżyński, Stanisław Cat-Mackiewicz i Witold Hulewicz, Czesław Miłosz i Jerzy Putrament, Leopold Tyrmand, Franciszek Walicki i Tadeusz Konwicki.

Tom bogato ilustrowany.

Biografia wywodzącego się z rodziny polsko-francuskiej, urodzonego na Litwie, wychowanego w polsko-żydowskim Wilnie Sergiusza Kościałkowskiego prezentuje losy i walkę pokolenia Polski niepodległej zniszczonego przez totalitaryzmy niemieckich nazistów i rosyjskich bolszewików.