Od demobilizacji do zamachu majowego. Wojsko Polskie w latach 1921-1926 - Lech Wyszczelski

Zamach majowy w świetle odtajnionych materiałów sowieckich!

O Piłsudskim, Dmowskim i zamachu majowym… to publikacja rzucająca nowe światło na wydarzenia historyczne, za którymi kryje się wiele dotychczas nieznanych faktów. Wołos, jako pierwszy, spojrzał na historię II RP oczami Sowietów, utrzymując swą opowieść w żywym, reportażowym stylu. Książka szczególnie polecana wszystkim zainteresowanym tematyką polityczno-socjologiczną oraz historyczną.

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 r. obfituje w wiele wydarzeń mogących stanowić temat licznych prac historycznych. Składają się na nie poszczególne kampanie, operacje czy bitwy. Wśród tych ostatnich godna wyeksponowania jest bitwa o Lwów. Co prawda los wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. przesądzony został podczas bitwy na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 r., Ale przyczyniło się do tego powstrzymanie ofensywy 1 Armii Konnej Budionnego pod Lwowem w tym samym czasie załamało plan Stalina przerzutu rewolucji bolszewickiej na Bałkany.

Wojny o Kresy Wschodnie lat 1918-1920 stanowiły wydarzenie ogromnej wagi dla losów odrodzonej Polski. Angażowały wielomilionowe rzesze Polaków, ich bezpośrednich uczestników. Miały wielki wpływ na politykę II Rzeczypospolitej w całym dwudziestoleciu międzywojennym. Mimo to nie doczekały się one, jak dotąd, literatury historycznej na miarę ich znaczenia. Brak jest w polskiej historiografii monograficznego opracowania tego tematu. Ukazują się prace obejmujące każdą z tych wojen z osobna. Tymczasem miały one wiele cech wspólnych, których łącznikiem było militarne wywalczenie prawa Polaków do włączenia w skład II Rzeczypospolitej Kresów Wschodnich. Monografia ta ma za zadanie wypełnić tę lukę.

Najodważniejszy człowiek XX wieku i jego bezgraniczna miłość do Polski. Ranny kilkadziesiąt razy weteran wszystkich możliwych wojen. Stracił oko, rękę, złamał kręgosłup, a palce dłoni sam odciął sobie z bólu. Nigdy nie zdał wojskowych egzaminów, dwukrotnie rozbił pilotowany samolot i uciekł z włoskiej niewoli. W Chinach był doradcą Czang Kaj-szeka, z fińskim marszałkiem Mannerheimem sekundował w pojedynku, a za przyjaciela uznawali go Winston Churchill, Charles de Gaulle i Józef Piłsudski. Zafascynowany pięcioma polskimi wojnami naraz przybył nad Wisłę w 1920 roku. W Londynie słusznie uznano, że najlepiej zrozumie polską mentalność. Miał wrócić po trzech tygodniach, został na kolejnych dwadzieścia lat. Do jego samotni na poleskich mokradłach można było dotrzeć jedynie łódką. Tam, wśród dzikich zwierząt i chłopów obcinających paznokcie siekierą, zastał go wrzesień 1939 roku...

Świetnie napisane, pełne kolonialnego etosu i angielskiego sarkazmu wspomnienia to barwna panorama przełomów epok pierwszej połowy XX wieku oraz krajów wszystkich kontynentów. Z nich wszystkich za najbardziej fascynujący uznał jednak II Rzeczpospolitą, która przyjęła go jak syna.

Złożona sytuacja Polski międzywojennej – struktura narodowościowa z mniejszościami narodowymi, konflikty polsko-ukraińskie, podziały ideowe i polityczne zrodziła wiele mitów i nieprawd historycznych. Prof. Garlicki z wieloma z nich stara się rozprawić. 

Oddany do rąk czytelnika pierwszy tom wspomnień Leona Mitkiewicza dotyczy lat 1917?1921, czyli okresu odradzania się Wojska Polskiego i tworzenia Rzeczypospolitej. Jest to książka specyficzna. Autor skupia swoją uwagę na czasie, kiedy Polska wybijała się na niepodległość, bawi humorem, zaciekawia barwnością opisów przyrody i spotykanych ludzi. Pokazuje świat, który już nie istnieje. Świat polskich Kresów Wschodnich z jego wielkimi problemami ? polsko-ukraińskimi bojami o Galicję Wschodnią oraz bolszewicką zawieruchą. Trafnie naświetla warunki, w jakich Polacy tworzyli swoje siły zbrojne, pokazuje stosunek rodaków do odradzającego się wojska, przedstawia sylwetki swoich przełożonych oraz kolegów i żołnierzy, głównych aktorów opisywanych wydarzeń.

Powstanie Wielkopolskie należy do bardzo nielicznych polskich powstań narodowych, które zakończyły się pełnym sukcesem powstańców.

Powstańcy mieli to szczęście, że Niemców powstrzymał przed zdecydowaną ofensywą w celu militarnej rozprawy z powstaniem narzucony im układ rozejmowy podpisany w Trewirze. Nie odważyli się także w maju i czerwcu 1919 r., w ramach krytyki projektu, a następnie samego traktatu pokojowego, na wojnę z Polską. Powstańcy osiągnęli swe cele samodzielnie, przy niewielkim, wręcz symbolicznym wsparciu kadrowym ze strony Wojska Polskiego. Przede wszystkim zrealizowany został cel polityczny, dla którego powstanie wybuchło, gdyż Wielkopolska niemal w całości znalazła się w granicach państwa polskiego.