OUN i UPA pod skrzydłami III Rzeszy - Adam Podhajecki

Historia człowieka, który wciąż, ponad pięćdziesiąt lat po swojej śmierci, dzieli dwa sąsiadujące narody. Dla części Ukraińców Stepan Bandera jest bohaterem narodowym, dla Polaków - mordercą. Jego legendę wykreowała śmierć, która przyszła z rąk KGB... W jaki sposób ten syn greckokatolickiego księdza stał się przywódcą Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, odpowiedzialnym za ludobójstwo co najmniej 100 tysięcy polskich cywilów na wschodnich terenach Polski po II wojnie światowej? Autor - dziennikarz i reporter specjalizujący się w tematyce wschodniej, opierając się na niepublikowanych dotąd materiałach z archiwów niemieckich i ukraińskich, ukazuje postać człowieka uwikłanego w wielką historię.

Autor ukazał genezę i skutki powołania przez nacjonalistów ukraińskich ”rządu” Stećki we Lwowie w lipcu 1941 roku, zaraz po wkroczeniu wojsk niemieckich do tego miasta. W czasie istnienia tego rządu nacjonaliści ukraińscy dopuścili się w Małopolsce Wschodniej wielu zbrodni na Polakach i żydach, m. in. latem 1941 roku Niemcy przy wydatnej pomocy nacjonalistów ukraińskich wymordowali profesorów lwowskich. Jednak utworzenie przez zaskoczenie nacjonalistycznego ”rządu” okazało się nietrwałe - Niemcy szbko go rozpędzili, a przywódców OUN na czele z Banderą i Stećką aresztowali.

Cele, taktyka i najważniejsze akcje zbrojne Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Przyczyny i przebieg antypolskich akcji, opis popełnionych podczas nich zbrodni. Operacje i represje przeciw UPA prowadzone przez NKWD i NKGB.

Autor ukazał zbrodniczą działalność nacjonalistów ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939-1948. Ta piękna kraina - od czasów piastowskich należąca do Polski - obficie spłynęła krwią jej mieszkańców w latach II wojny światowej, a nawet po jej zakończeniu. Stanisław Żurek wiele lat zbierał dokumenty i materiały na temat zbrodni nacjonalistów ukraińskich w tym rejonie, którzy w okrutny sposób wymordowali ponad 1800 Polaków oraz wspólnie z Niemcami prawie wszystkich Żydów. Dopiero przeprowadzona w 1947 roku operacja "Wisła", powstrzymała zbrodnie ludobójstwa w Bieszczadach.

Trzon książki stanowi zbiór analiz prof. dra hab. Władysława Filara, uznanego eksperta ds. stosunków polsko-ukraińskich i autora wielu publikacji z tego zakresu. Część druga zawiera relacje żołnierzy Wojska Polskiego, biorących udział w tamtych wydarzeniach. W części trzeciej czytelnik znajdzie sylwetki niektórych dowódców UPA i działaczy OUN, splamionych polską krwią i walczących o oderwanie od Polski tzw. Zakerzonia. Dla Ukraińców są to bohaterowie, dla Polaków ‒ niekoniecznie. Książka zawiera też bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, obrazujących działalność OUN-UPA, udostępnionych przez Muzeum Historyczne w Sanoku oraz pochodzących z prywatnych zbiorów prof. Władysława Filara

Wspomnienia żołnierza z oddziału "Jastrzębia",który przeszedł szlak bojowy z 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK od samoobrony w Zasmykach, do rozbrojenia w Skrobowie.

Ostatni akt krwawych zmagań polsko-ukraińskich.

Fakty, opinie, polemiki, kontrowersje.

Po raz pierwszy ukazał się album zawierający wstrząsające fotografie, dokumentujące ludobójstwo Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na ludności polskiej,na południowo-wschodnich kresach Rzeczpospolitej w latach II wojny światowej. Album ukazuje ogrom zbrodni, jakich dopuściła się UPA na Polakach, mordując w okrutny sposób kilkaset tysięcy ofiar: mężczyzn, kobiet, dzieci i starców. Była to w XX wieku czystka etniczna na nie spotykaną skalę w dziejach ludzkości. To przerażające, okrutne ludobójstwo nie zostało dotychczas potępione przez opinię publiczną Europy i świata. Prezentowany album zawiera 130 fotografii, dotyczących z reguły miejsc zbrodni (128) i upamiętnienia ofiar (2) z 35 miejscowości, przeważnie z lat 1942-1944. Autorstwo 96 fotografii jest nieznane, a tylko 34 autorów zostało zidentyfikowanych. Zebrana dokumentacja fotograficzna stanowi dorobek wieloletniej pracy badawczej autora, a znaczna część fotografii opublikowana została po raz pierwszy.

Praca dra Aleksandra Kormana Stosunek UPA do Polaków na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej wnosi nową wiedzę na ten temat. Autor w syntetycznej formie ukazał genezę tej zbrodniczej organizacji oraz jej cele i sposób działania. Zobrazował straty osobowe i materialne spowodowane przez nią oraz współczesną groźbę odradzania się banderowskiego ekstremalnego szowinizmu na Ukrainie. Czytelnicy mają możliwość zapoznania się z nieznanymi lub mało znanymi dokumentami i faktami ilustrującymi działalność ukraińskich szowinistów. Autor jako niezależny badacz, przez kilkanaście lat gromadził nieznane dokumenty, relacje i materiały, co umożliwia poszerzenie wiedzy na ten temat. Bardzo duże osiągnięcie stanowi sporządzenie i udokumentowanie zestawienia 362 metod torturowania Polaków i zadawania śmierci. Cenne uzupełnienie pracy stanowi obszerny wykaz literatury dotyczącej nacjonalistów ukraińskich oraz wstrząsające dokumentalne fotografie ukazujące niespotykane w dziejach ludzkości okrucieństwo oprawców z UPA.

Lektura książki pozwala poznać korzenie i rozwój zbrodniczej Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Pogłębia wiedzę o roli, jaką w jej rozwoju odegrali księża greckokatoliccy, w rodzinach których wychowała się większość przywódców ze Stepanem Banderą na czele. Czytelnik dowie się, kto i jak zamordował Tadeusza Hołówkę, którego śmierć oznaczała fiasko filoukraińskiej polityki Józefa Piłsudskiego, realizowanej przez jego ekipę. Pozna dzieje krwawego napadu bojówki OUN na pocztę w Gródku Jagiellońskim i inne popełnione przez nie morderstwa. Przypomni zabójstwo ministra Bronisława Pierackiego, kolejnego ukrainofila zamordowanego z rozkazu Bandery. To od tego morderstwa zbrodniarz ten rozpoczął swą wielką karierę.

Czy na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej musiało dojść do ukraińskiego ludobójstwa ludności polskiej?

Pytanie to wciąż pasjonuje historyków, którzy nadal nie potrafią lub nie chcą udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Wśród ukraińskich badaczy są też i tacy, którzy twierdzą, że żadnego ludobójstwa Polaków nie było. Co najwyżej, to Polacy mordowali Ukraińców, a nie na odwrót! Poszukując tejże odpowiedzi, autor prezentuje działania Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oraz losy i poglądy Stepana Bandery, jak również metropolity Andreja Szeptyckiego. W okresie sowieckiej i niemieckiej okupacji stali się oni głównymi aktorami ukraińskiej sceny politycznej. OUN zaś była jedyną organizacją mającą realny wpływ na społeczeństwo, zdradzając ambicje wpływania na wszystkie dziedziny życia Ukraińców w okupowanym kraju.

I choć Bandera i Szeptycki stali na przeciwstawnych biegunach, a zestawienie ich razem wydaje się omalże niestosowne, to jednak łączył ich cel – obaj dążyli do zbudowania niepodległego państwa ukraińskiego. Dla jego realizacji byli w stanie poświęcić wiele. Nawet sprzymierzyć się z Hitlerem.

Niniejsza książka ukazuje wiele mało znanych mechanizmów ukraińskiego ludobójstwa, pozostających w cieniu zbrodni i stosów ich ofiar.