O ziemiańskim świętowaniu. Tradycje Świat Bożego Narodzenia i Wielkiejnocy - Pruszak Tomasz Adam

Najnowsza książka Mai i Jana Łozińskich, znanej pary badaczy obyczajowości w przedwojennej Polsce. Tym razem autorzy odsłaniają męski świat w dwudziestoleciu międzywojennym. Świat ułanów, poetów i dżentelmenów. Snują pasjonującą opowieść o życiu i pozycji mężczyzn – kodeksach honorowych i towarzyskich, obowiązkach i przywilejach dżentelmenów, męskiej modzie, relacjach z kobietami, o szczególnym statusie oficerów w ówczesnym społeczeństwie i ich życiu prywatnym. Książka o tym, jak żyli wszyscy ci mężczyźni, którzy budzili powszechny zachwyt otoczenia, a których symbolem może być słynący z wielkiej fantazji generał Wieniawa-Długoszowski.

Dzięki temu pięknie i bogato ilustrowanemu wydaniu czytelnik może zajrzeć do siedzib magnaterii oraz zamożnego ziemiaństwa, podziwiać ich „ubiory i splendory", towarzyszyć im w życiu publicznym i rodzinnym, na co dzień i od święta, a także w podróżach po tak rozległej niegdyś Rzeczypospolitej oraz w wojażach do dalekich krajów.
Z życia polskiego... czerpano podobną otuchę, co z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Pokrzepieniu serc służyły bowiem opisy wspaniałych siedzib, jak również rycerskich przewag dawnych Sarmatów. Rozbudzały nadzieję, że kiedyś, podobnie jak to już miało miejsce, Polacy wezmą górę nad sąsiadami, którzy najechali i podzielili ich ojczyznę. Łoziński przypomniał, że Polska nie tylko zawsze stanowiła integralną część Europy, lecz także zapisała piękne karty w dziejach jej kultury.

Polacy słyną z zamiłowania do świętowania oraz z bogatych obyczajów. Szczególnie warte uwagi są tradycje i zabawy polskiego ziemiaństwa i arystokracji odnoszące się do ważnych dat roku liturgicznego oraz okoliczności życia rodzinnego.

Autorka w swojej najnowszej książce „Wysokie progi. Opowieści z wyższych sfer” odbyła niezwykłą podróż w czasie. Zajrzała do możnych nieszawskich domów i podejrzała życie dobrze urodzonych mieszkańców nadwiślańskiego grodu. Na kartkach swojej publikacji oddaje atmosferę dworku Bacciarellich, przybliżą nieszawski epizod F. Ossendowskiego, opisuje członków rodziny Iwanowskich, Laskowskich, dwóch członków rodu Duninów, szlachetnie urodzonych Kanigowskich, Malczewskich i innych. Starannie kreśli sylwetki i uwypukla dokonania bohaterów książki, co sprawia, że pozostaną w naszej pamięci na dłużej. Okazuje się, że niezależnie od statusu materialnego, wykształcenia czy tytułu, wszystkie rodziny były i są na swój sposób do siebie podobne – nie brakuje w nich mniejszych i większych trosk, ale są też chwile radości. Jedno jest też pewne – choć ich domy miały „wysokie progi”, to drzwi do nich były zawsze dla wszystkich szeroko otwarte.  

Publikacja zawiera 6 referatów wygłoszonych podczas sesji naukowej o tym samym tytule zorganizowanej w 2016 r., poprzedzonych wstępem dyrektora Andrzeja Matuszewicza. Publikacja przybliża nieznane fakty związane z ziemiaństwem, wskazując na niebagatelną jego rolę. Istotnym uzupełnieniem wydawnictwa są fotografie stanowiące swoiste dopełnienie tekstów.

Reprint drugiego wydania "Roku Bożego w liturgii i tradycji Kościoła świętego z uwzględnieniem obrzędów i zwyczajów ludowych oraz literatury polskiej. Księgi ku pouczeniu i zbudowaniu wiernych katolików", która ukazała się w 1932 w Katowicach nakładem Wydawnictwa św. Stanisława.

Treść wiąże religijne i narodowe wartości. Co do religijnych, objęty jest cały rok kościelny z jego nieprzerwanym następstwem głównych świąt i uroczystości, które przystępnie, ale z naukowym odniesieniem, wyłożono i uzasadniono pod względem dogmatycznym, historycznym i liturgicznym.

Do tego włączone zostały nasze narodowe zwyczaje religijne i obchody, rocznice narodowe, które ujęte są obrazowymi opisami ale też i opisane w kontekście historycznym.

Niniejsza książka przybliża zwyczaje dotyczące wyjątkowych chwil związanych z magicznym czasem świąt i szkoda tylko, że Boże Narodzenie nie trwa dłużej....

Zaskakujące, bo wyszukane w archiwach, mniej znane, a przez to jakże interesujące – legendy – niektóre skreślone piórem wybitnych autorów, takich jak Henry van Dyke, Felix Timmermans czy Selma Lagerlöf, inne bezimienne.

Przeplatają prawdę i elementy baśniowe, urzekają nastrojowością i stylem, przenoszą do czasów i tych odległych i tych bliższych, niezmiennie oddając niepowtarzalną aurę świętości i uroczystości otaczającą narodziny Jezusa, aurę Bożego Narodzenia..

Pochodząca z początku lat 90. XIX w. prywatna korespondencja Stefanii z Lemańskich Rzewuskiej herbu Bukowczyk z mężem Wacławem Rzewuskim herbu Krzywda, podczas jej pobytów leczniczych w zagranicznych kurortach, to cenne źródło informacji o kulturze uzdrowiskowej – zarówno pod względem medycznym, jak i rekreacyjno-towarzyskim. Rzewuscy byli dziedzicami majątku Bratoszewice położonego nieopodal Strykowa, obecnie ważnego węzła komunikacyjnego na skrzyżowaniu autostrad A1 z A2. Zachowane listy ziemianki z bratoszewickiego dworu przenoszą w czasy, kiedy słowa utrwalane na papierze – pełne czułości, zmartwień, zwykłych codziennych spraw, a także plotek – przybliżały, zmniejszały dystans dzielący dwoje ludzi.

„Dwory, zamki i pałace Polski” to sto opisów dawnych siedzib pańskich.

Ziemianki opisują, jak rozwijał się system edukacji kobiet w Polsce, jak zmieniało się postrzeganie roli pani domu, osoby wolnej i samodzielnej, oraz jak w ówczesnej rzeczywistości kobiety wspierały się wzajemnie. I jak dużo my, w kolejnych pokoleniach, możemy mieć wspólnego z tamtymi córkami, żonami, partnerkami czy kobietami wybierającymi życie bez mężczyzn.

Opowieść o dawnych podziałach klasowych i wyboistej drodze do emancypacji.

Ta niewielka książka zawiera w sobie wszystko, co trzeba wiedzieć na temat Bożego Narodzenia. Zilustrowana obrazami słynnych malarzy, a całość w eleganckiej złotej oprawie. Doskonała jako wartościowy upominek.