O ład w historii - Feliks Koneczny

Jedno z najważniejszych dzieł Feliksa Konecznego, wybitnego krakowskiego historyka i historiozofa. Autor analizuje pojęcie cywilizacji jako specyficznej metody ustroju życia zbiorowego, z punktu widzenia rozwoju kultury materialnej i duchowej w poszczególnych cywilizacjach. Analiza ta przebiega z uwzględnieniem takich cech jak m.in. rasa, religia, język i stosunki prawne. Książka jest bardzo aktualna ze względu na współczesny kryzys imigracyjny.

Zanim Koneczny przeprowadził w skali makro swą unikalną syntezę cywilizacji, dokonał w mikroskali analizy jednego z jej elementów. W kilku książkach opisał mianowicie historię swego narodu. Jednym z dzieł mieszczących się w tym cyklu były „Dzieje Polski za Jagiellonów“ opublikowane w 1903 roku. Autor ukazywał kluczową rolę religii oraz idei w doczesnej wędrówce ludów. Stawiał pytania o cel i sens istnienia danej wspólnoty. W ten sposób pobudzał czytelników do szukania odpowiedzi, do namysłu nad tym, co stanowi istotę polskości.

Jego książki dla paru pokoleń Polaków stały się lekturą prowadzącą do samopoznania siebie jako wspólnoty – wspólnoty losu, ducha, idei, kultury, a nie wspólnoty rasy, krwi czy ziemi. Pomagały kształtować własną tożsamość i samoświadomość. Taką rolę mogą pełnić również dziś, ukazując Polskę jako perłę w koronie cywilizacji chrześcijańskiej.Dzieło Feliksa Konecznego to nie tylko znakomita praca historyczna. To także przywołanie systemu wartości religijnych, cywilizacyjnych i kulturowych, których ucieleśnieniem stała się Polska Jagiellonów. Może być punktem odniesienia i źródłem inspiracji również w czasach dzisiejszych.

Bardzo rzadka synteza dziejów Polski. Napisana w atmosferze Galicji, opublikowana w 1908 roku pod zaborem austriackim, w Krakowie cieszącym się większymi swobodami niż pozostałe zabory. Wcześniejsza dwutomowa pozycja Dziejów Polski pisana była dla zaboru rosyjskiego i podlegała cenzurze carskiej. Ponieważ zachowało się niewiele egzemplarzy oryginalnych tej publikacji będzie niespodzianką obecny reprint dla wielu kolekcjonerów i miłośników twórczości prof. Feliksa Konecznego, jest to kolejna ważna książka i podróż szlakiem twórczości wielkiego historyka i twórcy nauki o cywilizacjach.

Praca wybitnego historyka i historiografa polskiego, twórcy nauki o cywilizacjach, autora prac z historii Europy wschodniej i Słowiańszczyzny, podręczników historii Polski oraz prac o cywilizacjach: O wielości cywilizacjioraz Cywilizacja bizantyńska i Cywilizacja żydowska.

O ład w historii to pionierska i cenna publikacja na temat istoty cywilizacji, w której opisano cechy siedmiu wyodrębnionych przez prof. Konecznego cywilizacji, prezentuje ich rozwój oraz relacje między religią a cywilizacjami. Książka wydana w 50. rocznicę śmierci tego wybitnego naukowca.

Prusacy wojny pragną. Jeżeli niemieccy członkowie cywilizacji łacińskiej wojny nie pragną, niechże się czymś różnią od tamtych - a przede wszystkim niech nie powtarzają za pruską panią matką piosenki o „korytarzu” – bo tą drogą rozpęta się z wszelką a wszelką pewnością nową wojnę europejską. A wtedy albo koniec cywilizacji chrześcijańsko-klasycznej, albo musi nareszcie nastać raz koniec Prus. Żadnemu Niemcowi nie spadłby przez to włos z głowy, owszem, odetchnęłyby Niemcy. Według wszelkich danych jest i obecnie cywilizacja bizantyńska w Niemczech o wiele żywotniejszą od łacińskiej. Jeżeli posłyszę głos niemiecki przeczący temu, rad będę.

Esej został po raz pierwszy opublikowany drukiem w „Przeglądzie Powszechnym” z października 1927 roku.

Zapomniany esej wielkiego polskiego historyka i historiozofa, napisany w 1906 roku, stanowi o tym, jak nie tylko warunki geograficzne wpływają na społeczeństwo i jego dziedzictwo materialne, ale przede wszystkim jaki wpływ na wykorzystanie tychże warunków ma dominująca na tym obszarze cywilizacja. Przez pryzmat podróży po różnych ziemiach Polski – od Bałtyku na północy po Tatry na południu, od zachodnich krańców aż po wschodnie Kresy – możemy zobaczyć jak to wyglądało historycznie.

Czy to reformacja dała podstawy teologiczne do rządów absolutnych i doprowadziła do mechanizacji życia społecznego? Czy nadmierne zainteresowanie przez organy państwowe obywatelem nie wynikało wprost z podstaw teologicznych sformułowanych przez reformację? Czy indyferentyzm religijny stał się cechą społeczeństw i narodów protestanckich? Czy wreszcie protestantyzm prowadzi w ostateczności do neopoganizmu? Na te wszystkie pytania udziela zaskakujących odpowiedzi krakowski historiozof.

Szwecja w XVI wieku uwalnia się spod panowania duńskiego, na tronie zasiada Gustaw Waza, a w Europie żniwa zaczyna zbierać rewolucja protestancka. Po jego śmierci w 1560 roku zaczyna się walka o władzę między synami: Erykiem XIV, Magnusem, Janem III i Karolem Sudermańskim. Jednocześnie zaczyna się decydująca walka o religijną tożsamość Szwedów. Dlaczego Szwecja odeszła od religii katolickiej? Jaki wpływ na to miały przekonania i decyzje króla Jana III? Z jaką misją do Szwecji pojechał ks. Antonio Possewino? Co udało mu się osiągnąć? Czy była szansa, aby Szwecja jako jedyne państwo Skandynawii pozostała wierna Rzymowi? Jak w całym tym zamieszaniu udało się uchować w katolicyzmie królewicza Zygmunta, późniejszego króla Polski?

Profesor Feliks Koneczny w swoim wspaniałym, dociekliwym ale zarazem przystępnym i wciągającym stylu, prezentuje panoramę historyczną XVI-wiecznej Szwecji, zaś szczególnie sytuację religijną. Na podstawie Archiwum Watykańskiego oraz innych materiałów źródłowych dochodzi do odmiennych wniosków, niż powszechnie przyjęte. Rozprawa napisana w 1901 roku jako cykl artykułów dla „Przeglądu Powszechnego” ukazuje się po raz pierwszy w formie książki.

Przyjęło się o królu Janie III Wazie mniemać, że był katolikiem w skrytości i tylko z politycznych względów nie wystąpił jawnie z restauracją katolicyzmu. Niniejsza rozprawa zamierza zmienić to zapatrywanie.

Prof. Feliks Koneczny

Proroczy esej prof. Feliksa Konecznego z 1925/1926 roku, w którym przewiduje m.in., że na skutek różnic cywilizacyjnych na Bałkanach próba zjednoczenia pod jednym państwem tylu kultur i narodów zakończy się krwawą wojną, co miało miejsce u progu lat 90. XX wieku. 

Pierwszy tom Dzieł zebranych prof. Feliksa Konecznego obejmuje prace wybitnego polskiego filozofa i historiozofa z lat 1887-1896.

Tom trzeci Dzieł zebranych Feliksa Konecznego zawiera prace z lat 1898-1902. Wśród nich można znaleźć pokaźny zasób recenzji sztuk teatralnych. 

Czwarty tom Dzieł zebranych Feliksa Konecznego, obejmujący prace z lat 1902-1903.

Koneczny nie napisał książki pod tym tytułem, ale przygotowywał się do napisania książki pt. Cywilizacja turańska. Obecny tom stanowi próbę zebrania wszystkiego co napisał o cywilizacyjnym rozwoju Rosji i innych kultur cywilizacji turańskiej, składa się z wypisów z różnych prac Konecznego. 

W szóstym tomie Dzieł zebranych Feliksa Konecznego można odnaleźć jego publikacje z lat 1905-1909. Największą część niniejszego tomu stanowią artykuły Feliksa Konecznego z redagowanego przezeń Świata Słowiańskiego, gdzie opisywał między innymi rozwój idei słowianofilskiej i przeciwdziałanie rosyjskiej próbie organizacji ruchu słowiańskiego, polsko-rusińskie spory w Galicji Wschodniej czy też partykularne problemy Czechów, Słowaków i Słoweńców.

"Cywilizacja żydowska" to rozwinięcie rozważań zarysowanych w książce "O wielości cywilizacji", w której autor przedstawia swoje teorie i metody badawcze. To szczegółowa charakterystyka społeczności sakralnej, zbudowanej wokół religii rozwijanej przez komentarze do pierwotnych tekstów religijnych. Jest jedną z najdokładniej opisanych przez Konecznego cywilizacji (obok bizantyjskiej i łacińskiej).