Najpiękniejsze zamki pałace i dwory w Polsce - Marek Gaworski

Album prezentujący klasycystyczne siedziby ziemiańskie w Wielkopolsce. Na kilkuset fotografiach i ilustracjach archiwalnych przedstawiono 54 obiekty: dwory i pałace. Każdy obiekt został fachowo opisany zarówno pod względem architektonicznym, jak i historycznym. Publikacja niezwykle elegancka i atrakcyjnie opracowana edytorsko, dwujęzyczna (jJest to praca zbiorowa, opatrzona tekstami Marii Strzałko i Róży Kąsinowskiej.

Na 303 stronach i kilkuset fotografiach przedstawiono 54 obiekty. Rzec można wielkopolskie dwory i pałace klasycystyczne w pigułce, w bardzo eleganckim i atrakcyjnym opracowaniu.ęzyk polski i angielski).

Dzieje ponad 180 dworów, w tym wielu już nieistniejących, została opowiedziana nie tylko słowami i wspomnieniami ich niegdysiejszych mieszkańców, lecz głównie starymi fotografiami, zachowanymi w rodzinnych albumach, w muzealnych archiwach, a także przedwojennych wydawnictwach i czasopismach.

Książka opisuje historię rodów ziemiańskich a także kulturę materialną, którą stworzyli. Tematyka książki jest ograniczona geograficznie do obszaru powiatów: Proszowickiego, Kazimierskiego, Buskiego, Pińczowskiego, Miechowski i częściowo Powiat Krakowski. W sumie opisanych jest około 300 dworów, i drugie tyle miejscowości związanych z dworami.

Dwory to relikty budownictwa szlacheckiego. Dziś mieszczą się w nich instytucje kultury, muzea, ośrodki pracy twórczej. Wiele z nich zostało zaadaptowanych na hotele i restauracje. Niestety, są też takie, które pozostawione same sobie, po prostu niszczeją. Wszystkie jednak składają się na bogactwo kulturowe naszego kraju i są niebywałą atrakcją turystyczną. Książka „Dwory polskie” przybliża specyfikę najpiękniejszych posiadłości ziemskich. Opowiada dzieje obiektów oraz charakteryzuje architekturę poszczególnych budowli. Album został zilustrowany fotografiami współczesnymi i archiwalnymi.

Podlasie to kraina stanowiąca niegdyś niewielki fragment Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jego głównym, niejako stołecznym miastem był wówczas Drohiczyn leżący nad Bugiem. A Bug stanowi dzisiaj granicę między Podlasiem północnym, zaczynającym się gdzieś pod Augustowem i wchodzącym w całości w skład województwa podlaskiego, a Podlasiem południowym, będącym częścią województwa lubelskiego i mazowieckiego, kończącym się w okolicach Parczewa. Na obszarze tym zachowało się wiele obiektów zabytkowych, wśród których wyróżniają się budowle pałacowe, należące niegdyś do znakomitych rodów. Na terenie Podlasia północnego będą to rezydencje Branickich, Ossolińskich, Lubomirskich, Starzeńskich oraz miejskie pałace fabrykantów. W obrębie Podlasia południowego zostały zbudowane dla Radziwiłłów, Sapiehów, Kiszków, Ogińskich czy Krasińskich. Niektórzy z właścicieli pałacowych siedzib nie byli zbyt majętni, ale wyróżniali się wielkim patriotyzmem, uczestnicząc w insurekcji kościuszkowskiej, powstaniach – listopadowym, styczniowym i warszawskim. Wiele z ich rezydencji zostało bezpowrotnie zniszczonych podczas wojen przetaczających się przez polskie ziemie, ale te, które się zachowały, zostały przedstawione w tej książce i stanowią wspaniałą opowieść o historii tych ziem.  

Życie codzienne polskiego ziemiaństwa, zarówno w XIX wieku, jak i w ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej, niezmiennie było związane z przyrodą i cyklem zmieniających się pór roku. Toczyło się wokół prac rolniczych, w rytmie dorocznych świąt.

Książka W ziemiańskim dworze podporządkowuje się temu rytmowi. Niczym gospodarski kalendarz podzielona na cztery części – Zimę, Wiosnę, Lato i Jesień – opowiada o zajęciach mieszkańców dworu: o dbałości o dom, sprzęty, ziemię i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, obyczajach świątecznych, rozrywkach, wizytach gości, zjazdach familijnych i polowaniach. Tekstowi towarzyszy bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz malarstwo z epoki.

W II tomie "Kresowych rezydencji" opisano ponad 120 miejscowości z zespołami rezydencjalnymi położonych na terenie przedwojennego województwa nowogródzkiego. Jest to zaledwie około 10 procent ogólnej liczby siedzib ziemiańskich znajdujących w tym województwie przed 1939 r. Większość z nich przestała istnieć podczas XX-wiecznych zawieruch dziejowych, ale te ocalałe i pozostałości tych zniszczonych stanowią cenne pamiątki po ich dawniejszych właścicielach i pomniki dramatycznych dziejów tej ziemi.

Współczesnemu Polakowi Nowogródczyzna kojarzy się głównie z urodzonym tu naszym wieszczem – Adamem Mickiewiczem. Kanoniczny obraz „nowogródzkiej strony” tworzą wyjęte z jego dzieł opisy Soplicowa i zamku „na barkach nowogródzkiej góry”. Wspaniałym dopełnieniem tych klasycznych tekstów są zdjęcia mistrza fotografii Jana Bułhaka – także rodowitego nowogródczanina. Nie ma również świadomego rodaka, który nie słyszałby o położonym na Nowogródczyźnie Nieświeżu – wielkim zespole rezydencjalnym stanowiącym przez kilka stuleci główną siedzibę Radziwiłłów – najpotężniejszego rodu magnackiego w dziejach Rzeczypospolitej.

To nie jest przewodnik! To żywa historia Wawelu, która wciąga jak kryminał!

Połączenie przewodnika i albumu

W tej publikacji zdjęciom towarzyszą opisy, lecz miejsce liczb i dat zajęły emocje i przeżycia. Znajdziesz tu minimum informacji potrzebnych, by lepiej zrozumieć niezwykłość tych budowli, i obraz, w którym zakląłem chwilę zachwytu.