Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku - Władysław A. Serczyk

Publikacja jest kontynuacją wydanej w 1999 r. książki Kozaczyzna. Romuald Romański stara się wyjaśnić, jak to się stało, że potężne państwo polsko-litewskie, mocarstwo, które po planowanym wchłonięciu Moskwy zamierzało poskromić sułtańską Turcję, samo omal nie legło w gruzach pod ciosami zbuntowanych Kozaków i barbarzyńskich Tatarów.

kraina to kolebka państwa rosyjskiego, Rosjan i Ukraińców łączy niewątpliwie więcej niż Ukraińców i Polaków. Krwawa przeszłość i wzajemne oskarżenia zaowocowały nieufnością, którą trudno przezwyciężyć. Książka Leszka Podhorodeckiego, wyważona, choć pełna pasji badawczej, pozwoli lepiej zrozumieć przeszłość Ukrainy.

Publikację uzupełnia tekst prof. dr. hab. Michała Klimeckiego poświęcony dziejom Ukrainy w XX wieku.

Tak nazywano oddziały niezrównanej kawalerii sformowanej na początku XVII wieku przez Aleksandra Józefa Lisowskiego. Na lekkich koniach, uzbrojeni tylko w krzywe szable i rohatyny, łuki lub rusznice, byli wówczas najlepszą lekką jazdą, jaką znał ówczesny świat. Walczyli od Francji, Rosji po Włochy i Finlandię, siejąc grozę i zniszczenie.   

Czarna legenda lisowczyków inspirowała mistrzów pędzla, takich jak Juliusz Kossak czy Józef Brandt, i pióra – jak Antoni Ferdynand Ossendowski. Autor stworzył powieść z niezwykle sugestywnymi postaciami ludzi dumnych, wolnych, okrutnych i szaleńczo odważnych. Jednocześnie zręcznie poprowadził przez jakże ważną część polskiej historii.

Na płonącej Ukrainie to opowieść o losach ukraińskiej Kozaczyzny w czasach Bohdana Chmielnickiego w czasach wielkiej pożogi, która zapoczątkowała wielkie zmiany w tym regionie i zaciążyła na losach dwóch sąsiadujących narodów. Autor na podstawie bogatej bazy źródłowej snuje bezstronną i szczegółową opowieść o wydarzeniach z lat 1648–1651. Przeczytamy w książce o wielkich bitwach i małych potyczkach, strategicznych planach politycznych i przypadkowych sojuszach, o bohaterach i zwykłych ludziach uwikłanych w wielką zawieruchę wojenną.

Dzieło Rubruka jest świadectwem przełamywania już w średniowieczu, stereotypowego i zakorzenionego w tradycji literackiej wcześniejszych epok, spojrzenia na obce kultury.

Relacja z podróży do Mongolii autorstwa Wilhelma Rubruka, franciszkanina a zarazem posła papieskiego na dwór chana, jest najobszerniejszym, średniowiecznym opisem kultury Tatarów, który dotarł do naszych czasów i poprzedza relację Marko Polo. Tekst Wilhelma charakteryzuje się, w porównaniu z powstałymi w tym samym okresie dziełami Jana Carpiniego i Benedykta Polaka, większą szczegółowością, zwłaszcza we fragmentach dotyczących religii wyznawanej przez Tatarów.

Dzisiejszy obwód zakarpacki przez kilkaset lat wchodził w skład Królestwa Węgier. Do sowieckiej Ukrainy włączył go Józef Stalin w 1944 roku. Zamieszkuje go 35 narodowości, mających charakter autochtoniczny. 

Książka w formie reportażowo-publicystycznej pokazuje całe bogactwo regionu, jego bardzo złożoną historię i kulturę. Pokazuje bezwzględny proces sowietyzacji Zakarpacia i prześladowania mniejszości narodowych; opisuje też losy zamieszkujących te tereny nacji w wolnej Ukrainie i ich zmagania z ukrainizacją. 

Głównym przesłaniem książki jest teza, że aspirująca do Unii Europejskiej Ukraina znajdzie w niej godne miejsce, jeżeli nauczy się przestrzegać praw mniejszości narodowych i zacznie traktować je jako część swojego bogactwa, a nie zagrożenie. 

Niniejsza książka przedstawia stosunki polsko - ruskie (ukraińskie) od zarania dziejów do końca 2010 roku.Praca nie jest dziełem naukowym, lecz popularnym zarysem stosunków polsko - ukraińskich. Prezentowana pozycja może być cenna i zalecana nie tylko dla osób nieznających omawianych zagadnień, ale także dla tych, którzy maja pewien zakres wiedzy dotyczący poruszanej tematyki.

W niniejszej monografii Autorka szuka przyczyn waśni kresowych, które często przeobrażały się w ludobójstwo. Aby na nie wskazać, odwołuje się do teorii konfliktów społecznych, teorii cywilizacji Feliksa Konecznego oraz teorii podłoża historycznego Ludwika Krzywickiego i Kazimierza Dobrowolskiego. Książka łączy w sobie wyniki badań z zakresu socjologii, nauk politycznych, stosunków międzynarodowych i historii. Wpisuje się zatem w nurt cenionych współcześnie badań interdyscyplinarnych.