Mityczni obcy. Dzieci i starcy w polskiej kulturze ludowej przełomu XIX i XX wieku - Tomasz Kalniuk

Książka dotyczy postrzegania starości w społeczności wiejskiej od schyłku XIX wieku po rok 1939. Autor skupia się na warstwie chłopskiej, analizując panujący wśród niej stosunek do ludzi starszych. Starość w innych grupach społecznych mieszkających na wsi nie jest rozpatrywana, co najwyżej znajdują się o niej epizodyczne wzmianki. Praca wpisuje się w nurt antropologii historycznej. Prócz historii wykorzystane w niej zostają osiągnięcia innych nauk społecznych, a szczególnie antropologii kulturowej i socjologii. Wywód autorski oparty jest o materiały etnograficzne, literaturę piękną, pamiętniki, wywiady z osobami starszymi. Atrakcyjność książki podnoszą unikalne fotografie.

Obejrzyj film z recenzją prof. Janusza Tazbira

Jak wyglądało życie Polaków bez Polski w XIX w.,"Życie polskie w XIX wieku" to zbiór spostrzeżeń i opisów dotyczących zarówno sfery oficjalnej życia polskiego, jak i nieformalnej, a nawet intymnej. Tak obyczaje i reguły życia społecznego, jak i związane z nim sukcesy oraz porażki Polaków pod zaborami przedstawione zostały przez autora z błyskotliwością dziennikarza, uwagą naukowca i wdziękiem gawędziarza. Dzięki temu książka stanowi atrakcyjne źródło wiedzy o tamtym okresie zarówno pod względem merytorycznym, jak i literackim.

Imponujące dokonanie sztuki dziennikarskiej, zachwycająco bogate, zawsze konkretne, ale obiektywne. Jest to historia spółki Giesche (która splajtowała w zeszłym roku), historia Niemiec, Śląska i Polski w opisywanym dwustuletnim okresie, historia powstawania życia Giszowca i Nikiszowca, a co najważniejsze - historia kilku wybranych rodów z Giszowca, które przewijają się i krzyżują przez paskudny wiek XX. 

Nagromadzenie wiedzy, obfitość faktów i całego gąszczu pogranicznych losów ludzi - a zwłaszcza talent autorki - zapierają dech. Książka pani Szejnert da się przyrównać do olbrzymiego meteorytu, który spadł na naszą ziemię. To z całą pewnością "dzieło życia" autorki. Dla mnie to arcydzieło w zbiorze śląskiej tematyki, które ukazuje autentyczną magię Górnego Śląska i mądrą filozofię długiego trwania jego mieszkańców (którą pani Szejnert wyłuskała w rozmowach z ludźmi) - "A my to smolymy!". 

W XXI wieku służba domowa jest domeną kilku kamerdynerów, gospodyń czy nianiek, dzięki którym najbogatsze domy w kraju nadal zachowują dawny blask. Za te usługi służba każe sobie jednak słono płacić. Tymczasem jeszcze przed stu laty praca w charakterze pomocy domowej była najbardziej popularną formą zatrudnienia. Biorąc pod uwagę, że w edwardiańskiej Anglii większość społeczeństwa żyła w nędzy, praca w charakterze służącego była zajęciem pożądanym, bo pozwalała nie przymierać głodem. Nie była to jednak prosta ścieżka kariery. Niezależnie od sprawowanej funkcji pomywaczki, gospodyni czy kamerdynera służący musiał być na każde skinienie pana i pani domu przez 24 godziny na dobę. Musiał harować od świtu do zmierzchu, otrzymując za to nędzną zapłatę i ciasny, niewygodny pokój, usytuowany zwykle na strychu lub w piwnicy. Podczas gdy pracodawca jadał posiłki składające się z dziewięciu dań, warte tyle, co sześcioletnie zarobki pokojówki, służba dojadała w piwnicy zimne resztki z pańskiego stołu.