Lwów 1920 - Lech Wyszczelski

Książka podejmuje temat walki o Lwów w latach 1918–1919, kiedy miasto usiłowali przejąć Ukraińcy, którym Austria przyobiecała utworzenie Państwa Ukraińskiego ze stolicą we Lwowie. Autorką jest Rosa Bailly – „wielka Francuzka o polskim sercu”, kochająca naród polski i zaangażowana w pomoc Polakom od 1916 r. Książka przedstawia powstanie miasta i jego historię poprzez wieki, podkreśla jego uparte i niezmienne ciążenie ku polskości. Zadziwia i zachwyca dokładność i wierność prawdzie historycznej, a także żywe, niekiedy z humorem, malowanie nastrojów „ulicy”, na której kotłowały się różne żywioły ludzkie. Opisywane wydarzenia bogato dokumentuje materiał ilustracyjny (ok. 120 fotografii).

Los jeńców rosyjskich wziętych do niewoli przez Wojsko Polskie w wojnie 1919-1920 przestał być jedynie przedmiotem badań historyków i awansował do rangi problemów politycznych. Rosjanie starają się udowodnić, że winy historyczne leżą po obu stronach i tak jak Katyń obciąża ich sumienie, Polacy odpowiadają za eksterminację jeńców radzieckich w wojnie 1919-1920 roku, m.in. w tzw. obozach śmierci w Strzałowie i Tucholi.

Wojny o Kresy Wschodnie lat 1918-1920 stanowiły wydarzenie ogromnej wagi dla losów odrodzonej Polski. Angażowały wielomilionowe rzesze Polaków, ich bezpośrednich uczestników. Miały wielki wpływ na politykę II Rzeczypospolitej w całym dwudziestoleciu międzywojennym. Mimo to nie doczekały się one, jak dotąd, literatury historycznej na miarę ich znaczenia. Brak jest w polskiej historiografii monograficznego opracowania tego tematu. Ukazują się prace obejmujące każdą z tych wojen z osobna. Tymczasem miały one wiele cech wspólnych, których łącznikiem było militarne wywalczenie prawa Polaków do włączenia w skład II Rzeczypospolitej Kresów Wschodnich. Monografia ta ma za zadanie wypełnić tę lukę.

Społeczeństwo II Rzeczypospolitej, wychowywane w duchu patriotyzmu i szacunku dla munduru, wykazywało zaangażowanie i inicjatywę we wzmacnianiu potencjału obronnego Polski i to niekiedy starając się pokonać bariery urzędnicze, w tym stawiane też przez kierownictwo wojska.

Szczególna rola przypadła organizacjom i stowarzyszeniom paramilitarnym, które winny uzupełniać i niekiedy zastępować wojsko w przygotowaniu rezerwistów, mających na wypadek wojny zwielokrotnić liczebność armii czasu pokoju. Nałożono na nie także zadanie prowadzenia edukacji obronnej społeczeństwa. Wówczas to zrodziła się myśl wystawienia samodzielnej Armii Rezerwowej, poniechana wobec krytycznej postawy kierownictwa państwa i wojska wobec tego pomysłu. Mimo to organizacje społeczne miały znaczący udział w zwiększaniu potencjału wojskowego kraju, stanowiąc ważne ogniwo systemu obronnego państwa. Na ich członków liczyło wojsko, opracowując warianty działań specjalnych, w tym dywersyjnych.

Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.

Publikacja ma służyć wszystkim, którzy poznać pragną ten ważny i heroiczny okres dziejów Polski i jej mieszkańców. 
W książce: 
- Polacy w I wojnie światowej 
- Legiony Piłsudskiego 
- 11 listopada 1918 
- Konflikty z Ukraińcami i Litwinami 
- Powstanie wielkopolskie 
- Powstania śląskie 
- Wojna 1920 roku

Najwyższy lot to zbiór opowiadań, a ich głównym spoiwem jest tło dziejących się wydarzeń – wojna polsko-bolszewicka 1920 roku i dążenie Polaków do utrzymania młodej jeszcze niepodległości. Wśród tak wielu żołnierzy, walczących mężnie w obronie kraju, wśród rodaków zdążających na wezwanie Ojczyzny z dalekich stron wzrok narratora pada na wybranych młodzieńców, którzy stają się bohaterami owych opowiadań. Bezimienne mogiły piętnasto- czy siedemnastoletnich bohaterów coraz częściej porastają zielem lub zbożem, chylą się ku ziemi drewniane krzyże. Zostają zapomniane lub nigdy nieodnalezione te miejsca spoczynku bohaterskich Polaków w kraju i poza jego granicami. I właśnie ta garstka opowiadań staje się pomnikiem nie tylko dla tych kilkunastu ukazanych tu postaci, ale dla nich wszystkich, dla tysięcy polskich rycerzy XX wieku poległych w walce z falą bolszewizmu.

Przewodnik po genezie i przebiegu konfliktu na froncie wschodnim - aż po wojnę domową w Rosji i wojnę polsko-bolszewicką

- Szczegółowy i przystępny opis tła i przebiegu konfliktu na froncie wschodnim, łącznie z wojną domową w Rosji i wojną polsko-bolszewicką.

- Ponad 200 niezwykłych fotografii i rysunków ukazujących żołnierzy, sprzęt, broń i dowódców obu stron.

- Ponad 20 kolorowych przejrzystych map głównych bitew i kampanii, od Tannenbergu i bitwy nad Jeziorami Mazurskimi po bitwę warszawską w wojnie polsko-bolszewickiej.

- Barwny opis początkowych sukcesów Niemców i Rosjan na froncie wschodnim, "wielkiego odwrotu" z 1915 roku, odrodzonego optymizmu 1916 roku, dwóch rewolucji 1917 roku oraz walki bolszewików z siłami "białej" Rosji oraz niepodległej Polski.

Publikacja poświęcona wydarzeniom na Pomorzu w okresie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920. Mało znany fragment dziejów tej ziemi, dopiero co odzyskanych przez Polskę na mocy traktatu wersalskiego.

Akcja „Eskadry”, bo taki tytuł nosi ta książka, toczy się podczas wojny polsko-bolszewickiej. Śmierć jednego z pilotów w rozbitym samolocie i ciężka rana dowódcy eskadry pociągną za sobą wiele zmian w życiu porucznika Szyllinga i jego kolegów. Czy nowy dowódca zdobędzie zaufanie zgranego zespołu? Któremu z odważnych pilotów odda swe serce piękna sanitariuszka? I czy wszyscy szczęśliwie wrócą ze swych podniebnych akcji, gdy po nimi rozgrywać się będzie jedna z najważniejszych bitew w naszej historii?

Praca przedstawia działania wojenne na Mazowszu Północnym latem 1920 roku w kontekście Bitwy Warszawskiej, rozstrzygającej o losach odrodzonej Polski.

Jedyne takie miasto, jeden taki album…

Blisko 800 kolorowych ilustracji: fotografii, dokumentów, reprodukcji malarstwa i grafik, kredowy papier.

Album zawiera unikalne zdjęcia, w większości publikowane po raz pierwszy w Polsce, zrobione przez mistrzów Adama Lenkiewicza, Zygmunta Goldhammera czy Marka Münza. Są na nich zarówno kościoły, cerkwie i synagogi wciąż obecne w panoramie Lwowa, jak i już nieistniejące przedwojenne kawiarnie, kina, sklepy i targi. Dostrzeżemy na nich także zwyczajnych ludzi przy codziennych zajęciach lub podczas spacerów – w cylindrach i melonikach, w gorsetach i ze zwiewnymi szalami. Dzięki urodzonej we Lwowie pisarce, dziennikarce i tłumaczce Żannie Słoniowskiej, która opatrzyła zdjęcia ciekawymi opisami, odbędziemy nastrojowy spacer ulicami przedwojennego Lwowa.

Monografia obejmuje lata 1921–1926, czyli pierwszy pokojowy okres funkcjonowania Wojska Polskiego. Jest to trzecia część zaplanowanej serii omawiającej całość dziejów Wojska Polskiego w okresie międzywojennym. Napisana w oparciu o badania archiwalne i inne źródłowe oraz najnowszą literaturę przyczynkarską. Praca weryfikuje wiele wcześniejszych ustaleń historiografii i stanowi najpełniejszą prezentację opisywanego okresy dziejów polskiej armii.

,, Jest to typowy warchoł i partyzant, lecz doskonały żołnierz, i umiejętny raczej ataman niż dowódca w europejskim stylu... Bije bolszewików w wielu wypadkach lepiej od sztabowych generałów[...]. Nie żałuje cudzego życia i cudzej krwi , zupełnie tak samo jak własnej. Dajcie mu być sobą, bo innym być nie potrafi".
Marszałek Józef Piłsudski

Książka przedstawia nieznane szerzej fakty z oblężenia Lwowa na przełomie lat 1918/1919. W kilku łączących się z sobą wątkach autor wiedzie czytelnika poprzez obrazy z pola bitwy, walkę żandarmów z batiarami aż do fascynującej gry operacyjnej, którą polska defensywa stoczyła z ukraińskim wywiadem. Jej stawką był Lwów i 200 tysięcy mieszkańców miasta. Walorem książki jest autentyzm faktów i występujących w niej postaci. Powieść jest gotowym scenariuszem filmu wojennego.

Lwowskie Orlęta zostały otoczone wspaniałą legendą. Swym bohaterskim czynem stworzyły bowiem mit o zgodnym współdziałaniu Polaków w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa. Oprócz opisu krwawych zmagań Orląt, żołnierzy i oficerów Autor przedstawia losy ludzi, którzy po dramatycznej obronie Lwowa nie mogli w nim pozostać. Sugeruje też, aby odwiedzający Lwowski Panteon z czcią pochylili głowy pośród rzędów tamtejszych krzyży.

Pamiętnik Jadwigi Rutkowskiej (prowadzony od 30 czerwca 1914 r. do 27 czerwca 1919 r.) nie zawiera szczegółowych opisów ważnych wydarzeń politycznych, kampanii wojennych czy bitew. Są o nich liczne wzmianki, ale raczej stanowią tło do opisu rzeczy pozornie mniej ważnych. Dowiadujemy się z nich wiele o życiu codziennym Polaków w ówczesnej Galicji, o problemach z egzystencją rodzin polskich żołnierzy walczących o niepodległości ojczyzny. Ojciec i brat autorki pamiętnika byli żołnierzami Legionów Polskich. Jadwiga wraz z matką, przyzwyczajone do wysokiej stopy życiowej dzięki posadzie urzędniczej Bolesława Rutkowskiego, musiały w warunkach wojennych borykać się z wieloma kłopotami materialnymi, zwłaszcza po śmierci ojca w 1916 r. Walki polsko-ukraińskie we Lwowie w listopadzie 1918 r. także ukazane są przede wszystkim przez pryzmat życia codziennego, trudności ze zdobyciem pożywienia i wody, zagrożenia życia. Dla Jadwigi Rutkowskiej i jej matki ogromnym problemem były losy ich brata i syna Stanisława Bożywoja, którego wojenne losy zaprowadziły aż do 4 Dywizji Strzelców, tworzonej na Kubaniu, a dowodzonej przez Lucjana Żeligowskiego. Jadwiga Rutkowska, mimo że młoda wiekiem, znajduje się w wirze ówczesnych trudnych i tragicznych konfliktów narodowych. Spora część jej wspomnień to jednak opisy dylematów szkolnych, kontaktów z koleżankami, zabaw, fascynacji kinem, nauką i sztuką, małych i większych kłopotów. To również świadectwo ówczesnej mentalności, sposobu wychowywania i kształtowania dzieci. Warunki wojenne zmuszały jednak Jadwigę do zachowań nad wiek dojrzałych. W wieku 16 lat zaczęła udzielać korepetycji, co istotnie wspomagało budżet domowy. Skądinąd wiemy przecież, że w wieku lat 18 zgłosiła się do Wojska Polskiego, żeby pracować jako sanitariuszka na froncie polsko-bolszewickim w 1920 r.

Wspomnienia Jadwigi Rutkowskiej są ilustrowane licznymi, w większości nigdy niepublikowanymi fotografiami, m.in. z życia codziennego żołnierzy Leglonów Polskich i z walk polsko-ukraińskich w Galicji w 1919 r.

Na 112 kolorowych stronach, na których znalazło się ponad 100 ilustracji i map, dowiesz się, jak ocalono Warszawę w 1920 roku.

„Lwów w starej fotografii” to piękny i pełen nostalgii album o przedwojennym Lwowie – mieście bliskiemu sercu wielu Polaków. Na czarno-białych fotografiach odnajdujemy przedwojenne bezcenne zabytki, lwowskie ulice, Cmentarz Łyczakowski, gwar wielkomiejskiego życia – to wspaniała fotograficzna wędrówka po zawsze wiernym mieście. Album powstaje w serii książek miast Foto Retro i ma na celu przybliżenie minionych czasów i miejsc oraz utrwalenie archiwalnych materiałów fotograficznych. Książka opatrzona wstępem autorstwa Janusza Majewskiego wprowadzającym czytelnika w niezwykły klimat przedwojennego Lwowa.

Działania opóźniające Legionów Polskich prowadzone w dniach 4-6 lipca 1916 roku pod Kościuchnówką na Wołyniu przeciwko oddziałom rosyjskiego XLVI Korpusu Armijnego, prowadzącego natarcie w ramach ofensywy Brusiłowa.

Polacy nie dopuścili do przerwania frontu, wytrzymując kilkakrotnie ponawiany atak 100 rosyjskiej dywizji piechoty. Pozbawione wsparcia artylerii i łączności brygady legionowe liczyły łącznie tylko 5500 żołnierzy, stawiając opór 13 000 Rosjan.

Najcięższe walki stoczyła I Brygada Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, a zwłaszcza jej 5 Pułk Piechoty, którego straty bojowe przekroczyły 50 procent.

Bitwa zakończyła się wycofaniem armii austro-węgierskiej. Pomimo taktycznego zwycięstwa Rosjan armia monarchii habsburskiej za sprawą polskich Legionów odniosła niezwykle ważny sukces strategiczny, zapobiegając przełamaniu frontu mogącemu spowodować całkowitą jego dezorganizację na tym odcinku, a w dalszej perspektywie nawet powrót do działań wojennych na terenie Kongresówki. Jednocześnie Rosjanie wyczerpali na długi czas możliwość podjęcia kolejnej tak intensywnej ofensywy.

Oddawało to ponownie inicjatywę strategiczną w ręce państw centralnych. Polskie straty wyniosły 2000 żołnierzy poległych bądź rannych.

Najodważniejszy człowiek XX wieku i jego bezgraniczna miłość do Polski. Ranny kilkadziesiąt razy weteran wszystkich możliwych wojen. Stracił oko, rękę, złamał kręgosłup, a palce dłoni sam odciął sobie z bólu. Nigdy nie zdał wojskowych egzaminów, dwukrotnie rozbił pilotowany samolot i uciekł z włoskiej niewoli. W Chinach był doradcą Czang Kaj-szeka, z fińskim marszałkiem Mannerheimem sekundował w pojedynku, a za przyjaciela uznawali go Winston Churchill, Charles de Gaulle i Józef Piłsudski. Zafascynowany pięcioma polskimi wojnami naraz przybył nad Wisłę w 1920 roku. W Londynie słusznie uznano, że najlepiej zrozumie polską mentalność. Miał wrócić po trzech tygodniach, został na kolejnych dwadzieścia lat. Do jego samotni na poleskich mokradłach można było dotrzeć jedynie łódką. Tam, wśród dzikich zwierząt i chłopów obcinających paznokcie siekierą, zastał go wrzesień 1939 roku...

Świetnie napisane, pełne kolonialnego etosu i angielskiego sarkazmu wspomnienia to barwna panorama przełomów epok pierwszej połowy XX wieku oraz krajów wszystkich kontynentów. Z nich wszystkich za najbardziej fascynujący uznał jednak II Rzeczpospolitą, która przyjęła go jak syna.

Feliks Rapf był jednym z wielu polskich inteligentów, którzy w okresie I wojny światowej znaleźli się w szeregach armii austro-węgierskiej, a później walczyli o granice odzyskanej II Rzeczpospolitej. Wyróżniały go pasja wysokogórskiego turysty i zamiłowanie do fotografii. Obie te cechy wraz z lekkością pióra i bogactwem przeżyć sprawiają, że jego wspomnienia są pasjonującą i barwnie oddającą ówczesne realia lekturą.

Dziennik Kazimierza Sokołowskiego to świadectwo czasów notowane przez dziewiętnastolatka, świadectwo jedyne w swoim rodzaju. 

Bitwa nad Niemnem, rozpoczęta dnia 20 września, trwała nieomal bez przerw do dnia 18 października, tj. do chwili zawieszenia broni. Był to jeden nieprzerwany łańcuch bojów, prowadzonych z jedną konsekwentną myślą przewodnią Naczelnego Wodza, który świadomie łączy warunki operacyjne z postulatami politycznymi: bije wroga, wykreśla granice Ojczyzny i zmusza nieprzyjaciela do podpisania zawieszenia broni, jako wstępu do zawarcia pokoju.

W świetle późniejszych badań historycznych wykazać się może, że bitwę nad Niemnem należy uważać za dalszy ciąg ofensywy sierpniowej, która trwała od dnia 14 sierpnia do dnia 23 sierpnia.

Płock 1920 to popularna, bogato ilustrowana opowieść o dramatycznych dniach z sierpnia 1920 roku, a także o ich tradycji, żywej do dziś w pamięci mieszkańców miasta. Na 112 kolorowych stronach formatu A4 zamieścimy liczne fotografie archiwalne i współczesne, reprodukcje dokumentów i pamiątek, mapy obrazujące wydarzenia. Dzięki przystępnej i atrakcyjnej formie publikacja ma trafić nie tylko do osób zainteresowanych historią, ale przede wszystkim do młodzieży. Autorem jest dr Grzegorz Gołębiewski, znany historyk i popularyzator dziejów miasta i ziemi płockiej.