Ludzie interesu w przedwojennej Polsce. Przedsiębiorcy, filantropi, kapitaliści - Maria Barbasiewicz

Gdy w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, cały naród ogarnął nieopanowany entuzjazm. Te dwadzieścia lat do dzisiaj zachwyca rozmachem, przyciąga naszą uwagę, intryguje...

Autorka z pasją detektywa odkrywa mroczne karty przedwojennej Polski. Często dramatyczne, czasem również zabawne. To porywająca opowieść o obyczajowości półświatka, którą czyta się jak najlepszy kryminał.

„Lata dwudzieste…, lata trzydzieste…” – szarm i szyk, kino, kabaret, strusie pióra i rewiowy blask! Napisana z imponującą erudycją opowieść o ulubionych rozrywkach Polaków w międzywojniu, kiedy ludzie naprawdę potrafili szaleć – od ulicy po salon. Autor przywołuje to, co o kulturze, tej wyższej i tej spod znaku podkasanej muzy – pisali ówcześni. Inkrustuje swoją opowieść barwnymi anegdotami, fragmentami – często złośliwych – recenzji czy wspomnieniami postaci z artystycznego świecznika. Bohaterami tej książki są twórcy wielcy i niszowi, najjaśniejsze gwiazdy i aktorzy grywający „ogony”, właściciele kin i artystki podrzędnych teatrzyków rewiowych, kompozytorzy najświetniejszych przebojów i bankruci, którzy wszystko postawili na jedną kartę, a publiczność nie dopisała... 

Odrodzona w 1918 roku, po mrokach długiej niewoli, Rzeczpospolita stanęła przed bardzo wieloma wyzwaniami: musiała zintegrować ziemie znajdujące się przez ponad wiek pod obcymi zaborami, zlikwidować skutki tej niewoli oraz pokonać trudności gospodarcze będące skutkiem rozbiorów i dewastujących jej ziemie wojen. Musiała też wypracowywać model sprawowania rządów w wolnym kraju, co utrudniały różne, często ścierające się wizje jego funkcjonowania. Dodatkowo stałym zagrożeniem dla jej bezpieczeństwa narodowego była postawa obu wielkich sąsiadów: Niemiec i Rosji Radzieckiej, kwestionujących postanowienia zarówno traktatu wersalskiego, jak i traktatu ryskiego, choć uprawomocnieni przedstawiciele obydwu tych państw złożyli podpisy pod tymi dokumentami sformułowanymi w oparciu o przepisy prawa międzynarodowego.

Polscy zesłańcy pionierami na Syberii, strażnik z Auschwitz zapalonym ornitologiem, „papież ornitologów”, który przeżył dwie wojny światowe, przyrodnicy różnych narodów jako więźniowie niemieckich obozów śmierci, sowieckich łagrów, jako domniemani szpiedzy, fałszerze i mitomani, ofiary reżimów totalitarnych Europy i Azji, karierowicze wykorzystujący sytuację polityczną, pasjonaci prowadzący badania naukowe wbrew wszelkim przeciwnościom, ludzie zwykli, ale niezłomni, ludzie znani, ale nie pozbawieni słabości, niektórzy o nieczystych rękach, inni potrafiący zachować godność i człowieczeństwo w najtrudniejszej próbie.

Robert Davis i Beth Lindsmith przedstawiają w swojej książce kilkadziesiąt postaci żyjących w latach 1400-1600. Z ich biogramów wyłania się całościowy obraz renesansu i jednocześnie jego przewodnie problemy. Powrót do ideałów republikańskiego Rzymu, odrodzenie klasycznej literatury i sztuki, rosnące dążenie do reform religijnych - te wielkie tematy przewijają się przez każdą z opowieści. Niektóre z 94 przedstawionych tutaj postaci są sławne - Leonardo da Vinci, Marcin Luter, Cosimo Medici i Niccolo Machiavelli - ale wiele innych będzie nowością dla przeciętnego czytelnika, który znajdzie tu przebiegłych polityków, ekscentrycznych uczonych, płomiennych buntowników i zimnych reakcjonistów, a także pornografa, akrobatę, aktorkę, trefnisia i co najmniej jedną nadopiekuńczą matkę. Losy bohaterów tej pięknie ilustrowanej książki przypominają, że historia to nie tylko daty i abstrakcyjne idee, ale także czyny niezliczonych kobiet i mężczyzn.

Konserwatyści w Polsce lat 1935-1939 stanowi efekt kilkuletnich badań autora, który przedstawił konserwatystów w ostatnim okresie ich działalności. Praca ta stanowi kontynuację wcześniejszych monografii - Sz. Rudnickiego pt. Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918-1926 i W. Władyki pt. Działalność polityczna polskich stronnictw konserwatywnych w latach 1926-1935.

Warszawa przed rokiem 1939 miała niepowtarzalny klimat. Zagraniczni goście nazywali ją wówczas „Paryżem Północy”. Miasto zachwycało architekturą, tętniło życiem, imponowało dynamiką rozwoju, było też pełne kontrastów. Tu mieszkali , pracowali i tworzyli obok siebie przedstawiciele różnych wyznań. Elity mijały się z biedotą, elegancja i bogactwo wyróżniały się na tle brzydoty, jednak w powszechnej pamięci zachowały się obrazy najwyższego gmachu Prudential, piękna zabudowa Alei Ujazdowskich, legendarna Adria, czy gwarny Karcelak. Wtedy naprawdę było widać, że stolica Polski to stolica na światową skalę!

W książce znajdziemy opisy wybranych przedmiotów niegdyś wykorzystywanych przez ludzi w codziennym życiu – w domu, w pracy, w szkole, a także widywane na ulicy, w lokalu, w sklepie, na ślizgawce. Smutny los porzucenia i „niepotrzebności” najczęściej dotyczy właśnie przedmiotów codziennego użytku. Autorka przypomina dawną przydatność niektórych rzeczy i próbuje ustalić, co spowodowało ich odrzucenie.