Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Polsce Południowo-Wschodniej w latach 1939-1948 - Stanisław Żurek

Prezentowana książka ma za cel ukazanie czytelnikom okoliczności jednej z największych tragedii, jakie spotkały Polaków w historii naszego narodu - ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów i ukraińskich chłopów. Mordy podjęte z najniższych pobudek realizowane były pod przykrywką wzniosłych ukraińskich haseł narodowych. Aktom terroru towarzyszyła niewyobrażalna grabież mienia prywatnego i narodowego. Zniszczono też bezpowrotnie dobra kultury ogromnej wartości, obiekty sakralne i świeckie.

Gruntowna analiza zjawiska wojującego nacjonalizmu ukraińskiego w okresie II wojny światowej i zbadanie jego historycznych, ideologicznych i politycznych aspektów. Omówienie kwestii ścisłej współpracy nacjonalistów ukraińskich z najeźdźcą hitlerowskim i masowych eksterminacji ludności polskiej na podstawie mało znanych i często ukrywanych faktów, materiałów archiwalnych, literatury polskiej, kanadyjskiej, ukraińskiej i rosyjskiej, a także roli OUN i UPA Bandery na politycznej mapie Europy.

Autorzy opisali mało znane, tragiczne losy polskich leśników na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu. Nacjonaliści ukraińscy w latach 1938-1948 w okrutny sposób zamordowali 1000 polskich leśników i członków ich rodzin. Oprócz relacji świadków i dokumentów, opracowanie zawiera dokumentację fotograficzną, bibliografię, indeks nazwisk i nazw geograficznych.

To pierwsze kompleksowe opracowanie inwentaryzujące najcenniejsze zabytki na dawnych ziemiach I i II Rzeczypospolitej, które systematyzuje wiedzę historyczną z uwzględnieniem stanu ich zachowania. Autorzy przedstawiają zabytki i polskie pamiątki na terenie dawnych Kresów wschodnich, znajdujących się obecnie w granicach Ukrainy. Są wśród nich: budowle sakralne, pałace i dwory, domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze, mosty, bramy, cmentarze - świadectwa polskiej kultury.

Całość - ponad 500 obiektów - zilustrowana rzutami, planami oraz fotografiami.

Latem 1943 roku żołnierze Ukraińskiej Powstańczej Armii wymordowali – według różnych szacunków - od 60 do 200 tys. Polaków jedynie za to, że byli Polakami. Ten tragiczny epizod historii stosunków polsko-ukraińskich był często pomijany przez historiografię. Dlaczego doszło do tej tragedii? Dlaczego mordowano swoich sąsiadów?

Książka przygotowana przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej, Służby Bezpieczeństwa Ukrainy oraz Instytutu Badań Politycznych i Narodowościowych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Opublikowano w niej dokumenty dotyczące działań komunistycznych służb specjalnych (w tym także sowieckich) wymierzonych w kierownictwo Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na terenie powojennej Polski.

Szacuje się, że do pracy przymusowej w nazistowskich Niemczech wywieziono od miliona do półtora miliona dzieci z Polski i Związku Sowieckiego. Uznane za podludzi doświadczyły brutalnego traktowania w czasie deportacji oraz tragicznych warunków życia i pracy.

Musiały pracować na rzecz zarówno niemieckiej machiny wojennej, jak i całej gospodarki III Rzeszy. Zatrudniano je w warsztatach naprawczych Wehrmachtu i SS, przy rozbudowie infrastruktury, koszar, lotnisk czy umocnień, dla Organizacji Todta i Niemieckich Kolei Wschodnich, ale też w kopalniach, przemyśle, rolnictwie i rzemiośle, a nawet w charakterze służby w gospodarstwach domowych.

Autor opisuje udział władz wojskowych i cywilnych w organizacji wywózek i pracy przymusowej oraz podkreśla związek między pracą przymusową dzieci a polityką okupacyjną i germanizacyjną. Swoje ustalenia opiera na wieloletnich badaniach prowadzonych w niemieckich i zagranicznych archiwach. Szczególną uwagę poświęca relacjom samych ofiar, których dzieciństwo zostało naznaczone tragicznymi doświadczeniami deportacji i pracy przymusowej.

Nowa książka Sławomira Kopra to trzeci nietypowy przewodnik historyczny tego autora po polskich Kresach. Po raz kolejny wędrujemy śladami polskości Ziem Utraconych, tym razem po miejscach pominiętych w jego wcześniejszych pozycjach: "Ukrainie" oraz "Wielkim Księstwie Litewskim i Inflantach". Autor jak zwykle pisze w sposób niekonwencjonalny, wykład historyczny miesza się reportażem, a osobiste dygresje z anegdotami czy opiniami na temat miejscowej kuchni i trunków. Książka uzupełniona jest relacją z półwyspu krymskiego na kilka miesięcy przed wcieleniem go do Rosji, gdzie autor spędził "ostatnie lato na ukraińskim Krymie"...