Lubonianie w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919 - Piotr P. Ruszkowski , Janusz Karwat

W tomie znalazły się teksty w większości niepublikowane. Są więc relacje prostych żołnierzy dezerterujących z wojska pruskiego, by formować polskie oddziały strzelców konnych, ułanów, piechoty czy lotników, ich dowódców – w tym gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, spiskowców z tajnych organizacji patriotycznych. Autorzy dodają własne komentarze, opisują atmosferę panującą wówczas w ich domach rodzinnych i dzielnicach.

Nowe, uzupełnione i rozszerzone wydanie bestsellerowej monografii Powstania Wielkopolskiego, Armii Wielkopolskiej i Frontu Wielkopolskiego w latach 1918-1920.

W książce autor stara się przybliżyć udział lekarzy weterynarii w walkach o niepodległość ojczyzny. I we wszystkich swoich publikacjach pokazuje, że tak mała grupa zawodowa była niezwykle patriotyczna, oddana Rzeczypospolitej i godna podziwu i naśladowania. W ubiegłym roku ukazała się wcześniejsza publikacja Włodzimierza Gibasiewicza "Niepowtarzalni z Wielkopolski" opowiadająca losy lekarzy zwierząt, którzy polegli bądź zostali zamordowani w latach II wojny światowej. Nazwiska bohaterów tamtej książki upamiętniła Wielkopolska Izba Lekarsko-Weterynaryjna w postaci Tablicy Pamięci odsłoniętej w 2018 roku.

Rozszerzone i poprawione wydanie, uwzględniające najnowsze ustalenia dotyczące powstania!

Opracowanie przygotowane z okazji 100 rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego. Wydarzenia z lat 1918–1919 ukazane są jako fragment zaangażowania Wielkopolan w polskie walki narodowowyzwoleńcze od 1794 do 1921 roku.

Książka ukazuje prawdziwy obraz wydarzeń, które obrosły legendą, m.in. szturmu na gmach Prezydium Policji czy rzekomej niechęci marszałka Piłsudskiego do wielkopolskiego zrywu powstańczego. Oprócz szeroko zarysowanego tła politycznego zaprezentowano działania militarne, wraz z mało znanymi epizodami (np. walkami Poznańskiego Batalionu Śmierci). Szczegółowo omówiono niedoceniany, ogromny wkład wielkopolskich żołnierzy w powstrzymanie bolszewickiej inwazji.

Dodatkowym walorem książki jest 14 barwnych plansz autorstwa prof. Andrzeja Jeziorkowskiego, na których szczegółowo przedstawiono mundury, uzbrojenie, odznaczenia czy insygnia powstańców.

Praca zbiorowa, która naświetla losy ziemian-powstańców, który wspierali Powstanie Wielkopolskie nie tylko z bronią w ręku, ale także na polu gospodarczym, politycznym czy oświatowym. Poza znanymi nazwiskami: Zbigniewa Ostroroga-Gorzeńskiego, Władysława Grabskiego, Stanisława Thiela czy Aleksandra Szembeka, w publikacji pojawiają się również biografie ziemianek, które tak jak Antonina Czarnecka czy Dora Mukułowska organizowały pomoc medyczną.

Książka prezentuje wszystkie odnalezione i zinwentaryzowane na podstawie badań terenowych mogiły poległych oraz zmarłych z ran i chorób powstańców wielkopolskich wymienionych w publikacji W. Olszewskiego i Ł. Jastrząba Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku (wyd. 2, Koszalin 2009).

Książka podejmuje temat walki o Lwów w latach 1918–1919, kiedy miasto usiłowali przejąć Ukraińcy, którym Austria przyobiecała utworzenie Państwa Ukraińskiego ze stolicą we Lwowie. Autorką jest Rosa Bailly – „wielka Francuzka o polskim sercu”, kochająca naród polski i zaangażowana w pomoc Polakom od 1916 r. Książka przedstawia powstanie miasta i jego historię poprzez wieki, podkreśla jego uparte i niezmienne ciążenie ku polskości. Zadziwia i zachwyca dokładność i wierność prawdzie historycznej, a także żywe, niekiedy z humorem, malowanie nastrojów „ulicy”, na której kotłowały się różne żywioły ludzkie. Opisywane wydarzenia bogato dokumentuje materiał ilustracyjny (ok. 120 fotografii).

Wojna o wszystko to prawdziwa historyczna epopeja odsłaniająca ważny etap w odbudowywaniu polskiej państwowości, którą zakłócił konflikt z komunistami. Na tle militarnych i politycznych zmagań nakreślono zbiorowy portret Polaków, którzy bez wahania poszli za swoim przywódcą Józefem Piłsudskim. Opisom działań wojennych towarzyszą relacje z codziennego żołnierskiego życia oraz informacje o stosunku społeczeństwa polskiego do całej kampanii. Nie pominięto również naszych sojuszników w tych zmaganiach, czyli - Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Amerykanów i Francuzów. Poruszono również kontrowersyjne tematy jak np. obozy dla jeńców sowieckich.

W pracy obecnej wykorzystywałem dostępne mi źródła Biura Historycznego Sztabu Generalnego, Archiwum Wojskowego i oddziału archiwalnego Ministerstwa Spraw Zewnętrznych.

Starałem się przedstawić przebieg walk od kwietnia do lipca 1919 r. w Małopolsce i na Wołyniu w ramach wyższych jednostek, a jako pierwszy, traktujący historię tych wypadków, nawiązać treścią do wydanych już przez innych autorów pamiętników z czasów poprzedzających. Na uchylenia od tej kierowniczej myśli pozwoliłem sobie jedynie, przedstawiając szerzej niż należało stany liczebne armii polskiej od jej początku, a to dlatego, że zdawało mi się, że należy wobec braku źródeł w tym kierunku utrwalić te, które odnalazłem.

Zdzisław Orłowski zapisał chlubną kartę w walce o niepodległość Polski, jako uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, wojny z bolszewicką Rosją 1919-1920 i III Powstania Śląskiego w 1921 r. Po odejściu z wojska odniósł sukces w pracy cywilnej, co umożliwiło mu założenie rodziny i włączenie się w życie społeczne II Rzeczypospolitej. Okres sukcesów zawodowych i osobistych przerwał wybuch II wojny światowej. Jako oficer Wojska Polskiego wziął we wrześniu 1939 r. udział w wojnie obronnej, a potem przez Węgry dotarł do Francji, gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1947 r. powrócił z Anglii do Polski i do końca życia działał w organizacjach społecznych i kombatanckich.

Bohater tej książki połączył w swoim życiu walkę o niepodległość Polski z pracą dla niej. Kontynuował w ten sposób patriotyczne tradycje swoich przodków – uczestników XIX wiecznych powstań narodowych. W odróżnieniu od nich, zaznał dumy z polskich zwycięstw i radości życia w wolnej Polsce. O znaczeniu, jakie miało dla niego Powstanie Wielkopolskie, świadczy wybór miejsca wiecznego spoczynku – na cmentarzu w Lubaszu, obok powstańców wielkopolskich, którymi dowodził.