Lubonianie w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919 - Piotr P. Ruszkowski , Janusz Karwat

"W tworzeniu przyświecały mi dwa cele - przedstawić syntezę zrywu niepodległościowego po stu latach oraz pokazać ludzi, maksymalnie jak najwięcej powstańców, mieszkańców ziemi gnieźnieńskiej. Mówiąc o niej mam na uwadze ówczesne dwa powiaty - witkowski z dzisiejszym Powidzem oraz gnieźnieński – powiedział prof. Janusz Karwat, historyk, autor książki. – Oba powiaty w okresie zaboru leżały w rejencji bydgoskiej, choć pojęcie „ziemi gnieźnieńskiej” jest obszerniejsze, gdyż do 1793 roku istniało województwo gnieźnieńskie, sześć razy większe niż dzisiejszy powiat gnieźnieński. Starałem się napisać syntezę, ale nie datalicznie odtwarzać każde wydarzenie powstania, bo zajęłoby to kilka tomów, tylko spojrzeć na to okiem dzisiejszego czytelnika i trochę od środka, pokazując atmosferę i specyfikę powstania. Powstanie to przede wszystkim zryw ochotników od 28 grudnia aż do lutego, kiedy to z własnej woli poszli mieszkańcy miejscowości i wsi, wyzwolili okolicę i pozostali na froncie. To oni wyzwolili 2/3 obszaru wielkopolski – dodał."

Album jest hołdem autora i Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego dla powstańców wielkopolskich, którzy w 1918 roku stanęli do walki z pruskim zaborcą o przyłączenie Wielkopolski do odradzającego się Państwa Polskiego. Autor peregrynował po miejscach uświęconych, gdzie powstańcy przelewali krew za ojczyznę, gdzie toczyły się walki, był też tam, gdzie powstańcy spoczęli na zawsze - na wielkopolskich cmentarzach. Przez prawie dwa lata odwiedził niemal 300 miejscowości Wielkopolski, gdzie odnalazł ponad 600 miejsc pamięci.

W komplecie taniej!

Dziś Powstanie to opowieść o dwóch przyjaciołach, Antku i Franku, którzy zostali wciągnięci w wir zdarzeń rozgrywających się w Poznaniu i Wielkopolsce na przełomie 1918 i 1919 roku. Chłopcy stają się świadkami wydarzeń, które zmieniły bieg historii Polski. Oglądają kres pierwszej wojny światowej i rozpad armii zaborczej, są obecni podczas przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania, obserwują walki na ulicach miasta. Pomagają rannym powstańcom, roznoszą listy i meldunki, a wreszcie uczestniczą w zwycięskiej bitwie o lotnisko Ławica.

Komiks zawiera czterostronicowy aneks edukacyjny, opisujący przyczyny wybuchu i przebieg powstania. 

Włodzimierz Lewandowski, powstaniec wielkopolski, publicysta i historyk, to jeden z najwybitniejszych znawców dziejów powstania wielkopolskiego. Jak sam pisze, na ten fragment historii należy spoglądać szerzej i, zamiast o powstaniu wielkopolskim, należy pisać o udziale Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918 i 1919. Jego praca jest pierwszą próbą syntetycznego ujęcia udziału Wielkopolski w tym procesie.

Znamienity pamiętnik z czasów Powstania Wielkopolskiego.

I to pamiętnik nie byle kogo, bo jednego z liderów powstania w północnej części kraju – nie tylko Wielkopolski, bo zakusy Jacobsona sięgały znacznie dalej.

Dr Wojciech Jacobson podzielił całość swoich wspomnień na cztery części. W pierwszej ukazał swoje ostatnie tygodnie w szeregach wojsk niemieckich jesienią 1918 roku, panujące wówczas nastroje oraz sytuację Polaków w jej szeregach. Druga część obejmuje udział autora w Powstaniu Wielkopolskim na terenie Gniezna oraz północnej Wielkopolski. Część trzecia traktuje o udziale autora w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920. Ostatnia, czwarta, stanowi swego rodzaju załącznik i dotyczy różnych zagadnień z okresu Powstania Wielkopolskiego, takich jak: działania kontrwywiadowcze, zdobycie pociągu pancernego pod Rynarzewem, relacje z gnieźnieńską Strażą Ludową czy stosunek kolonistów niemieckich do powstania.
– z opracowania dra Bartosza Kruszyńskiego

Książka podejmuje temat walki o Lwów w latach 1918–1919, kiedy miasto usiłowali przejąć Ukraińcy, którym Austria przyobiecała utworzenie Państwa Ukraińskiego ze stolicą we Lwowie. Autorką jest Rosa Bailly – „wielka Francuzka o polskim sercu”, kochająca naród polski i zaangażowana w pomoc Polakom od 1916 r. Książka przedstawia powstanie miasta i jego historię poprzez wieki, podkreśla jego uparte i niezmienne ciążenie ku polskości. Zadziwia i zachwyca dokładność i wierność prawdzie historycznej, a także żywe, niekiedy z humorem, malowanie nastrojów „ulicy”, na której kotłowały się różne żywioły ludzkie. Opisywane wydarzenia bogato dokumentuje materiał ilustracyjny (ok. 120 fotografii).

Wojna o wszystko to prawdziwa historyczna epopeja odsłaniająca ważny etap w odbudowywaniu polskiej państwowości, którą zakłócił konflikt z komunistami. Na tle militarnych i politycznych zmagań nakreślono zbiorowy portret Polaków, którzy bez wahania poszli za swoim przywódcą Józefem Piłsudskim. Opisom działań wojennych towarzyszą relacje z codziennego żołnierskiego życia oraz informacje o stosunku społeczeństwa polskiego do całej kampanii. Nie pominięto również naszych sojuszników w tych zmaganiach, czyli - Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Amerykanów i Francuzów. Poruszono również kontrowersyjne tematy jak np. obozy dla jeńców sowieckich.

W pracy obecnej wykorzystywałem dostępne mi źródła Biura Historycznego Sztabu Generalnego, Archiwum Wojskowego i oddziału archiwalnego Ministerstwa Spraw Zewnętrznych.

Starałem się przedstawić przebieg walk od kwietnia do lipca 1919 r. w Małopolsce i na Wołyniu w ramach wyższych jednostek, a jako pierwszy, traktujący historię tych wypadków, nawiązać treścią do wydanych już przez innych autorów pamiętników z czasów poprzedzających. Na uchylenia od tej kierowniczej myśli pozwoliłem sobie jedynie, przedstawiając szerzej niż należało stany liczebne armii polskiej od jej początku, a to dlatego, że zdawało mi się, że należy wobec braku źródeł w tym kierunku utrwalić te, które odnalazłem.

Zdzisław Orłowski zapisał chlubną kartę w walce o niepodległość Polski, jako uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, wojny z bolszewicką Rosją 1919-1920 i III Powstania Śląskiego w 1921 r. Po odejściu z wojska odniósł sukces w pracy cywilnej, co umożliwiło mu założenie rodziny i włączenie się w życie społeczne II Rzeczypospolitej. Okres sukcesów zawodowych i osobistych przerwał wybuch II wojny światowej. Jako oficer Wojska Polskiego wziął we wrześniu 1939 r. udział w wojnie obronnej, a potem przez Węgry dotarł do Francji, gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1947 r. powrócił z Anglii do Polski i do końca życia działał w organizacjach społecznych i kombatanckich.

Bohater tej książki połączył w swoim życiu walkę o niepodległość Polski z pracą dla niej. Kontynuował w ten sposób patriotyczne tradycje swoich przodków – uczestników XIX wiecznych powstań narodowych. W odróżnieniu od nich, zaznał dumy z polskich zwycięstw i radości życia w wolnej Polsce. O znaczeniu, jakie miało dla niego Powstanie Wielkopolskie, świadczy wybór miejsca wiecznego spoczynku – na cmentarzu w Lubaszu, obok powstańców wielkopolskich, którymi dowodził.