Lida - Jurewicz Aleksander

Leanid Lauresh (ur. 1963), białoruski pisarz. Dwunasta książka autora poświęcona jest historii Lidy w latach 1922-1939 i oparta na dużej liczbie materiałów, które po raz pierwszy weszły do obiegu naukowego. Niniejsze wydanie to adaptowane tłumaczenie książki z języka białoruskiego, opublikowanej w Białorusi w 2017 roku.

„(…) namówiony przez młodzież, postanowiłem uzupełnić wrażenia z wycieczki rodzinnej opisem dnia codziennego w dworze w Bołszowcach w ostatnich latach przedwojennych. Przekazanie tych wspomnień młodszym pokoleniom jest o tyle ważne, że czasy te nigdy już nie powrócą zważywszy radykalną zmianę układów politycznych i społecznych, wiedza zaś o życiu i dokonaniach własnych przodków jest podstawą tożsamości każdej rodziny. Uzupełniłem to wszystko cofając się w przeszłość by dać choćby krótki obraz historii rodziny oraz wybiegając w przyszłość po to, aby czytelnik zdał sobie sprawę jaki los spotkał opisane tu osoby i majątki”. 

Tym razem Autor przedstawia historię i przeplecione anegdotami dzieje rodzin: Sambora - miasta ogrodów i wielkiej historii, bo pochodziła stamtąd Polka, która została carycą Rosji: Rudek - gdzie znajduje się mauzoleum Fredrów; Nadwórnej - miasta, które było bramą do Gorganów, mekki turystów; Bitkowa - gdzie odkryto wielkie złoża ropy naftowej i gdzie rodziły się fortuny; Rafajłowej - słynnej z walk II Brygady Legionów Polskich i Delatyna - słynnego kurortu z życiodajnymi wodami solankowymi.

Niezwykle zaradna, pracowita kobieta. Jako 17-latka, po śmierci ojca przejęła bardzo zadłużone 1500 hektarowe gospodarstwo i wyprowadziła je z długów. Budowała kościoły i pomniki, zakładała polskie szkoły, prowadziła organizację wspomagającą ziemian na Polesiu. Była nie tylko pisarką, ale także ogrodniczką, pszczelarką, zarządczynią, wyrabiała sama meble. Przez całe życie głęboko wierząca i oddana pracy społecznej. Niezwykła patriotka, określana "strażniczką kresowych stanic". Powieść opisuje jej życie. Zawiera też unikatowe, archiwalne zdjęcia dokumentujące życie na Polesiu autorstwa Józefa Szymańczyka.

Pierwszy taki przewodnik po Kresach: 
Ukraina, Białoruś, Litwa - w jednym tomie! 

Przejrzyste informacje! 
Mapy samochodowe i plany miast! 
Około 400 kolorowych zdjęć! 
Mnóstwo informacji praktycznych! 
Wygodna, elastyczna oprawa!

Rodzinne drogi to książka o charakterze popularno-naukowym. Jest rezultatem wieloletnich poszukiwań, kwerend i badań autora z zakresu historii życia Polaków, głównie ziemiaństwa, na Żmudzi. Badania te zostały wsparte nowoczesnymi aplikacjami internetowymi i wynikami badań genetycznych DNA. Autor ciekawie opisał pięciusetletnie dzieje pobytu na Żmudzi nie tylko swej rodziny, lecz także wielu innych osób: krewnych, powinowatych i przyjaciół, które mocno wrosły w polską i litewską ziemię.

Autor, przedstawiając losy swej rodziny, krewnych i osób zaprzyjaźnionych, nakreślił towarzyszącą im sytuację polityczną, gospodarczo-ekonomiczną, społeczną i kulturalno-oświatową. Pozwala to lepiej zrozumieć decyzje podejmowane przez opisywane rody na przestrzeni ostatnich wieków, a także determinację Polaków, by przetrwać na Żmudzi i w Cesarstwie Rosyjskim oraz by po II wojnie światowej jako wygnańcy zaadoptować się do nowej rzeczywistości Polsce.

Wartościowym elementem książki jest zawarty w niej materiał ikonograficzny. Obszerny zbiór fotografii o unikalnym charakterze został zebrany przez autora w okresie kilkudziesięciu lat i pochodzi z krajowych oraz zagranicznych zbiorów prywatnych. Fotografie te wraz z barwnymi opisami stanowią równoległą do tekstu narrację, uatrakcyjniając odbiór książki.

Autorka barwnie opisuje dzieje dwu najważniejszych posiadłości rodu Potockich - Łańcuta i Antonin a pryzmat, przez który oglądamy historię tych miejsc, to myśliwska pasja i zamiłowanie do łowiectwa ich właścicieli - głównie dwóch braci Potockich - Romana, III ordynata łańcuckiego i Józefa, pana na Antoninach. Dowiadujemy się, że łowy to nie tylko styl dawnego trybu życia, ale może przede wszystkim, część dobrze prowadzonej gospodarki leśnej, która w olbrzymich dobrach łańcuckich i antonińskich miała bardzo ważne i znaczące miejsce. Większość zdjęć prezentowanych w książce pochodzi z prywatnych archiwów i kolekcji i po raz pierwszy będzie publikowana, stąd unikatowy wręcz charakter tej pozycji. Ikonografia ta stanowi niebagatelny element - to dzięki niej możemy poczuć atmosferę dawnych dni i przenieść się, jak w wehikule czasu, do epoki sprzed 100 lat.

Dawną Nowogródczyznę zamieszkiwała zróżnicowana narodowościowo ludność. Żyli tam nie tylko Polacy (53,9% ogółu ludności). Książka opisuje ciekawe epizody, obrazujące niezwykłe dzieje polskiej większości żyjącej wśród Białorusinów, Żydów i Tatarów. Polaków odnajdujemy nie tylko nad Niemnem, ale także nad Berezyną, Serweczą, Szczarą, Mołczadzią, Jatranką czy niewielką Wiedźmą...

Nowojelnia, to niewielki kurort położony w pobliżu Nowogródka, na szlaku drogowym: Baranowicze-Lida, „mała Ojczyzna”, do której Autor powraca w swych wspomnieniach z dzieciństwa.