Krwawe żniwa. Zbrodnie ukraińskie na Wołyniu 1943 - Piotrowski Czesław

Henryk Cybulski był komendantem najbardziej znanego ośrodka samoobrony polskiej we wsi Przebraże na Wołyniu z okresu walk z morderczymi sotniami Ukraińskiej Powstańczej Armii w okresie okupacji hitlerowskiej. Jego publikacja obfituje w nieznane, a nieraz rewelacyjne szczegóły, i gdyby nie autentyzm faktów, można by ją uznać za książkę sensacyjną. Organizacja tej "mikrorepubliki", jej obrona przed ciągłymi atakami UPA, życie wewnątrz warownego obozu, walka z głodem, chorobami, szpiegostwem, spekulacją, relacje z okupantem, Armią Krajową i partyzantką radziecką, oto niektóre tylko wątki tego niezwykłego pamiętnika.

Książka stanowi studium historyczno-wojskowe zmagań Polaków na Wołyniu w obronie polskości, wiary i godności ludzkiej w latach drugiej wojny światowej. 
Na tle okupacji sowieckiej i niemieckiej przedstawiono rozwój ukraińskiego nacjonalizmu integralnego oraz cele strategiczne OUN w stosunku do ludności polskiej na Kresach Wschodnich II RP. Dokonano wnikliwej analizy i oceny dokumentów-dowodów przeprowadzonej eks-terminacji ludności polskiej Wołynia przez bojówki OUN i oddziały UPA. Wiele miejsca poświęcono problemom tworzenia struktur Polskiego Państwa Podziemnego i podejmowanym działaniom w obronie ludności polskiej, a także genezie i walkom 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK w ramach planu Burza.

Dla mieszkających  na Wołyniu Polaków pamięć tego, co w XX wieku wydarzyło się w okolicach Dowbysza, Żytomierza czy Szepetówki, pozostaje wciąż żywa i bolesna. Od Wielkiego Głodu w latach 30. i przymusowej kolektywizacji, przez zsyłki do łagrów i wywózki na Daleki Wschód, bestialstwa banderowców oraz represje ze strony Sowietów – przez cały ten czas Polacy na Wołyniu robili wszystko, by ocalić własną tożsamość narodową oraz wychować w wierze katolickiej i poszanowaniu polskich tradycji następne pokolenia; by także one nie zapomniały o swoich korzeniach. Choć po upadku Związku Radzieckiego represje ustały, dla Polaków mieszkających na Wołyniu batalia o polskość i Kościół katolicki na Ukrainie jeszcze się nie zakończyła...

Autor ukazał zbrodniczą działalność nacjonalistów ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939-1948. Ta piękna kraina - od czasów piastowskich należąca do Polski - obficie spłynęła krwią jej mieszkańców w latach II wojny światowej, a nawet po jej zakończeniu. Stanisław Żurek wiele lat zbierał dokumenty i materiały na temat zbrodni nacjonalistów ukraińskich w tym rejonie, którzy w okrutny sposób wymordowali ponad 1800 Polaków oraz wspólnie z Niemcami prawie wszystkich Żydów. Dopiero przeprowadzona w 1947 roku operacja "Wisła", powstrzymała zbrodnie ludobójstwa w Bieszczadach.

Wspomnienia ludzi, którzy przeszli przez piekło.

Zgromadzone w niniejszym tomie relacje mówią także wiele o życiu na Wołyniu przed II wojną światową, o świecie, który przestał istnieć. Dopowiadają również dalsze, powojenne losy ich bohaterów.

To unikatowe, bezpośrednie wspomnienia Polaków, którzy osobiście doświadczyli na Wołyniu gehenny ze strony trzech wrogów. Niektórzy podjęli z nimi walkę. Niemniej jednak po wygranej ponoć wojnie musieli opuścić swoje domy i na nowo zapuścić brutalnie wyrwane korzenie w nowych granicach Polski. Z trudem znosili swój los i spadające na nich prześladowania ze strony niechętnej im władzy ludowej.

Wszystkie zgromadzone tu relacje pieczołowicie opracował Marek A. Koprowski – pisarz, dziennikarz i reporter, niestrudzony tropiciel wciąż istniejących śladów polskości na dawnych Kresach II Rzeczpospolitej.

„Beauvois odkrywa całe połacie nieznanych faktów i problemów, pomaga w istotny sposób sprawie przywracania pamięci historycznej Polakom, Ukraińcom i Rosjanom. Czyni to naprawdę „sine ira et studio” w imię maksymalnej rzetelności badacza. Chyba tylko bezstronny i neutralny historyk może dojść do przedstawiania procesów społecznych obarczonych w dotychczasowej historiografii trzech zainteresowanych czy, inaczej mówiąc, biorących udział w ówczesnym rozwoju sytuacji stron, w bardzo odmienny sposób zaangażowanych, balastem mitów i uprzedzeń.”

– Bohdan Osadczuk

Droga donikąd - to monografia popularnonaukowa poświęcona dziejom konfliktu polsko-ukraińskiego ze szczególnym uwzględnieniem działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz ich likwidacji w Polsce w latach 1945-1949. Autorzy kreślą szeroką panoramę dziejów zachodniej Ukrainy w okresie międzywojennym, omawiają próby utworzenia państwa ukraińskiego pod koniec I wojny światowej oraz tło narastającego konfliktu między państwem polskim a ograniczaną w swych prawach mniejszością ukraińską w II Rzeczypospolitej. Następnie opisują utworzenie OUN i jej działalność terrorystyczną przy współdziałaniu odpowiednich służb III Rzeszy. Szczególnie uważnie analizują dramatyczne lata II wojny światowej w Małopolsce Wschodniej - działalność polskiego podziemia, rozłam w OUN i utworzenie Ukraińskiej Powstańczej Armii, rzeź Polaków na Wołyniu, na koniec odwrót Wehrmachtu i przemieszczanie się sotni UPA w kierunku zachodnim, na ziemie rdzennie polskie.

Opowieść o złocie, wojnie i miłości. O niezdrowej fascynacji i dziwnych przypadkach. Autor odtwarza kontrowersyjne dzieje radykalnych ukraińskich narodowców, którzy w ostatnim okresie II wojny światowej wywieźli na Zachód złoto i kosztowności zrabowane Polakom, Żydom, Rosjanom, Ormianom, Węgrom i innym narodowościom.

Opowieść o krainie niosącej ze sobą radość i smutek, wielkie sukcesy i porażki, o ziemi rodzącej gigantów i karłów zarazem. Tym razem autor przenosi nas na rubieże ukrainne w dramatyczny i krwawy czas wojny. Uzupełnia tym samym naszą wiedzę o zapomniane fakty.

Praca dra Aleksandra Kormana Stosunek UPA do Polaków na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej wnosi nową wiedzę na ten temat. Autor w syntetycznej formie ukazał genezę tej zbrodniczej organizacji oraz jej cele i sposób działania. Zobrazował straty osobowe i materialne spowodowane przez nią oraz współczesną groźbę odradzania się banderowskiego ekstremalnego szowinizmu na Ukrainie. Czytelnicy mają możliwość zapoznania się z nieznanymi lub mało znanymi dokumentami i faktami ilustrującymi działalność ukraińskich szowinistów. Autor jako niezależny badacz, przez kilkanaście lat gromadził nieznane dokumenty, relacje i materiały, co umożliwia poszerzenie wiedzy na ten temat. Bardzo duże osiągnięcie stanowi sporządzenie i udokumentowanie zestawienia 362 metod torturowania Polaków i zadawania śmierci. Cenne uzupełnienie pracy stanowi obszerny wykaz literatury dotyczącej nacjonalistów ukraińskich oraz wstrząsające dokumentalne fotografie ukazujące niespotykane w dziejach ludzkości okrucieństwo oprawców z UPA.

Książka "Wołyńskie lata, które pamiętam..." to wspomnienia wielu krewnych i znajomych autorki, którzy przeżyli gehennę wojny na Wołyniu w latach 1942-1945. Autorka przedstawia w niej przeżycia bliskich osób na tle historycznych zdarzeń. Opisuje także losy kilku rodzin z okolic Włodzimierza Wołyńskiego, Kowla, Kisielina i zapamiętaną przez nich gorycz prześladowań ze strony UPA i nacjonalistycznych organizacji ukraińskich. Główna bohaterka opowiadań jest postacią autentyczną (łączy wszystkie wątki wspomnień), bezgranicznie szczerą, pozbawioną egoizmu i gotową do poświęceń. Mając świadomość ograniczeń "wolnej woli" w zderzeniu z uwarunkowaniami zewnętrznymi, pozostaje wierna swej altruistycznej naturze.

Najważniejsze rzeczy ratuje się przez przypadek. Tak było z listami sierot ocalonych z rzezi, z Wołynia. Pęk pożółkłych papierów z niemieckimi stemplami przeleżał ponad sześćdziesiąt lat w pudełku do butów u profesor Jadwigi Klimaszewskiej, szefowej katedry etnografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Być może tych 129 listów i kart pocztowych z początku 1944 roku, napisanych przez ocalone z rzezi wołyńskiej dzieci, nigdy nie ujrzałyby światła dziennego, gdyby nie historyk IPN z Lublina, doktor Leon Popek.

I tak zaczyna się ta historia.Listy są czymś więcej niż tylko historycznym świadectwem. Dzieci z Wołynia: Michałówka, Smyga, Szumska, Starej Huty, Kąt, Rudy Brodzkiej, Czyżowa – w tych czułych listach do rodziców pod pozorem normalności skrywają okrutną tajemnicę. Maskują własną traumę.

Celem książki jest dotarcie do szerokiego grona odbiorców, których zainteresuje nie tylko kontekst historyczny, ale przede wszystkim autentyczne i żywe historie.