Kresy - Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek

Pełne nostalgii, unikatowe dawne zdjęcia polskich Kresów ze zbiorów Muzeum Historii Fotografii w Krakowie pozwalają czytelnikowi przenieść się w świat, którego już nie ma - Lwów i Wilno, Troki, zamki i dwory, ważne wydarzenia i historyczne postaci tworzą niezwykłą mozaikę nastrojów i księgę pamięci. W ten zapomniany czas wprowadza nas wstęp pisarza, reżysera Janusza Majewskiego, a o dawnych fotografiach opowiada tekst pracowników Muzeum Historii Fotografii - Magdaleny Skrejko oraz Andrzeja Rybickiego.

Monografia Kate Brown to opowieść o kresach, ludziach różnych kultur i języków, ich krętych losach, a jednocześnie opowieść o nagłych zwrotach historii, które nieodwracalnie zmieniły oblicze opisywanego pogranicza. Przez stronice książki przetacza się korowód barwnych postaci: chłopów pielgrzymujących do cudownych źródeł, rozśpiewanych chasydów i medytujących protestantów, snują się krajobrazy, wioski i miasta. Tu, na kresach, dzieją się cuda, a moce magiczne są wszechobecne. Całe życie na wskroś przesiąknięte jest świętością i metafizyką.

"Mistyczne Kresy" to podróż do miejsc niezwykłych, które przez wieki kształtowały wiarę i myśl wielu pokoleń. Zbudowali je nasi przodkowie. Jedne zachwycają rozmachem budowli, inne ilustrują siłę ludzkiej wiary. W kresowych miastach i miasteczkach wciąż na nowo odnajdujemy naszą historię, wiarę naszych przodków. Na styku rożnych kultur, wśród bezcennych pamiątek będących świadectwem wiary wielu pokoleń, poznajemy mistyczna religijność Kresów.

Niniejszy tom zawiera zbiór studiów wygłoszonych w pierwotnej wersji jako referaty podczas II edycji Interdyscyplinarnej Międzynarodowej Konferencji naukowej zatytułowanej „Polskie Kresy Wschodnie i ludzie stamtąd”. Konferencja odbyła się w Toruniu w dniach 19–20 października 2012 roku, będąc kontynuacją zapoczątkowanego
w 2010 roku cyklu studencko-doktoranckich spotkań młodych badaczy, zajmujących się problematyką Kresów Wschodnich.

Nieistniejące od tak wielu lat, wciąż są obecne w rozmowach i sporach. Rodzą tęsknotę i sprawiają, że chce się je odwiedzić, choć nie ma ich na żadnej współczesnej mapie. Mają magiczną moc jednoczenia: sprawiają, że nieznani sobie ludzie stają się nagle bliscy, gdy odnajdą wspólne - kresowe - korzenie. Mają też potęgę budzenia demonów przeszłości. Żyją.

Książka jest wędrówką po wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej. Podróż zaczyna się na Wileńszczyźnie i wiedzie przez Polesie, Wołyń, Ziemię Lwowską, Huculszczyznę by zakończyć się na Podolu w Okopach Świętej Trójcy. Album jest podróżą w czasie, jest podróżą po Kresach w mistrzowski sposób sfotografowanych w latach 1920 - 1939. Zdjęcia mają unikatowy charakter, w większości nie były nigdy publikowane. Są one wyrazem najwyższych osiągnięć fotografii krajobrazowej. Henryk Poddębski posiadał niezwykły talent wydobywania uroku i charakteru miejsc, które fotografował. Szczególnym kunsztem odznaczają się panoramy miast. Piękne widoki Wilna czy Lwowa, ale i małych miasteczek, takich jak Krzemieniec, Brzeżany albo Poczajów, pozostają na trwałe w pamięci.

Można przy spornej dozie racjonalizmu pogodzić się z decyzją zwycięskich mocarstw, które po drugiej wojnie światowej zdecydowały o pozostawieniu naszych wschodnich kresów poza granicami Rzeczypospolitej. Można równocześnie tęsknić za nimi nie tylko śpiewem „ żal, żal za dziewczyną za zieloną Ukrainą „ Nie można nie odczuwać dumy nie, biorąc do ręki ten album-książkę, że te perły narodziły się z polskiej kultury, mądrości i do piękna miłości. Książkę tę musi mieć w swojej biblioteczce każdy miłośnik historii polskiej, poezji naszych wieszczów i prozy nie tylko Henryka Sienkiewicza Jaka piękna potem będzie wycieczka z rodziną po tamtych okolicach. Nasza Europa otwiera się coraz bardziej...

Album Kresy. Piękno utracone to publikacja poświęcona tematowi wschodnich kresów Rzeczpospolitej. Na stu kilkudziesięciu wielkoformatowych fotografiach utrwalone zostały dzieła architektury, widoki miast, ruiny kresowych twierdz, wyjątkowe krajobrazy - tak istotne dla polskiej spuścizny kulturowej, a wciąż tak mało znane. Okruchy piękna utraconego.

Jan Spytek Tarnowski - wędrując współcześnie, w XXI wieku, szlakiem dawnych warownych rezydencji i strażnic kresowych rozrzuconych po bezdrożach malowniczego i emocjonalnie nam bliskiego Podola, po Wołyniu, a także po pograniczu Wołynia i Podola, gdzie rozłożył się piękny i jakże sławny swym Liceum Krzemieniec, a dalej rozmodlony Poczajów, dawniej unicki, dziś prawosławny, a nieopodal tragiczny swą najnowszą historią warowny Podkamień, niegdyś będący taką podolską Częstochową - zanurza się w przeszłość i w mit Kresów. Barwnym i niezwykle sugestywnym literackim językiem opowiada o polskich śladach na ziemiach, które są częścią obecnej Ukrainy, o splątanych losach Ukraińców i Polaków, o wspólnej, niełatwej momentami przeszłości i historii.

Album, pełen wspaniałych zdjęć i dokładnych opisów omawianych miejsc "podróż sentymentalna" po dawnej polskiej Litwie, Białorusi i Ukrainie. 'Kresy są pojęciem specyficznie polskim, przynależnym jedynie polskiej kulturze i językowi" - przypomina autor, wiodąc nas przez nierzadko symboliczne miejsca, znane z historii, literatury i wspomnień naszych dziadków: od Kowna, Wilna i Kiejdan, przez Grodno i Lwów, aż po Drohobycz i Kamieniec Podolski.