Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych. Tom 1. Lwów, Stanisławów, Tarnopol, Brzeżany, Borysław - Stanisław Nicieja

Drugi tom opowieści o 200 miastach i miasteczkach kresowych.
W książce zamieszczono 240 unikalnych fotografii, a indeks zawiera prawie 1100 nazwisk.

Książka niniejsza jest wyprawą do świata polskich uzdrowisk, letnisk i zimowisk kresowych, do krainy, która po stracie tych ziem przez Polskę, pogrążyła się niczym mityczna Atlantyda w odmętach zapomnienia. Dzięki niej udało się jednak wydobyć z kompletnego zapomnienia wiele fascynujących wydarzeń, zadziwiających biografii, wygasłych już w świadomości obecnych pokoleń legend i mitów. 

Czwarty tom Kresowej atlantydy Stanisława Sławomira Niciei opowiada o Kołomyi stolicy Pokucia, Żabie - stolicy Huculszczyzny oraz o Dobromilu. Wszystkie miejscowości zachwycają pięknymi pejzażami i folkiem. Jak w poprzednich tomach Kresowej Atlantydy autor pisze o tych miejscowościach ciekawie, barwnie i z powabem, a tekst ilustruje orginalną i bogatą ikonografią.

W szóstym tomie „Kresowej Atlantydy” autor kontynuuje swą wyprawę na Kresy dawnej Rzeczpospolitej. Tym razem ukazuje fascynującą scenerię miasteczka Stryj, w którym urodzili się m.in.: najdowcipniejszy polski pisarz, autor zadziwiających książek dla dzieci – Kornel Makuszyński oraz słynny podróżnik – Kazimierz Nowak, który na rowerze objechał całą Afrykę, pisząc ze swej wyprawy genialne reportaże.

Wielkie talenty, gorące uczucia, pasjonaci, wojownicy, oryginałowie. Zasady, których nigdy nie łamano. Czternaście opowieści z barwnego świata Kresów dawnej Rzeczpospolitej. Z krainy, która dla nas jest już tylko legendą. Dla nich była Ojczyzną.

Album zawiera unikalne zdjęcia, w większości publikowane po raz pierwszy w Polsce, zrobione przez mistrzów Adama Lenkiewicza, Zygmunta Goldhammera czy Marka Münza. Są na nich zarówno kościoły, cerkwie i synagogi wciąż obecne w panoramie Lwowa, jak i już nieistniejące przedwojenne kawiarnie, kina, sklepy i targi. Dostrzeżemy na nich także zwyczajnych ludzi przy codziennych zajęciach lub podczas spacerów – w cylindrach i melonikach, w gorsetach i ze zwiewnymi szalami. Dzięki urodzonej we Lwowie pisarce, dziennikarce i tłumaczce Żannie Słoniowskiej, która opatrzyła zdjęcia ciekawymi opisami, odbędziemy nastrojowy spacer ulicami przedwojennego Lwowa.

W tym tomie autor przedstawia m.in. fascynujący świat krezusów i milionerów naftowych działających w Drohobyczu – mieście wspaniałej architektury i zasobnego mieszczaństwa oraz wielkich kontrastów (bogactwa i biedy), a także genialnych artystów, takich jak: Bruno Schulz czy Kazimierz Wierzyński, i sławnych dowódców, jak choćby gen. Stanisław Maczek.

Autor prowadzi też czytelnika do Turki – stolicy Bojków (górali bieszczadzkich) oraz do słynnego zimowiska i letniska w Bieszczadach – Sławska, nazywanego „Bieszczadzkim Zakopanem”. Pisze o ludziach, którzy z talentem i szczęściem osobistym budowali świat swych wartości i którym wojna przyniosła zagładę i wpędzenie.

„Album Lwowski”, który bierzecie Państwo do ręki nie próbuje zgłębiać tajemnicy tego swoistego mitu, prezentuje sylwetki ludzi z krwi i kości, którzy w tym mieście kiedyś żyli, działali i tworzyli jego historię. Budowali swoje dzieła dzielnie, konsekwentnie i pragmatycznie, dzień po dniu, poświęcali im całe swoje życie, nie myśleli o mitach, chodzili twardo po ziemi. Warto przypomnieć sobie ich sylwetki, to pomoże zrozumieć nam niejedno dziś, tu i teraz, nie tylko w eterycznych sferach mitów.

"O szarym Lwowie" to niezwykła opowieść o magicznym mieście. Franciszek Jaworski wydobył z historii swego miasta wyjątkowe a często zapomniane zdarzenia. Całości dopełniają dawne fotografie Lwowa - ulice, place, reprezentacyjne skwery i zwykłe zauki, pełne jego mieszkańców. Zatem czytajmy i patrzmy...

Lwów nie jest miastem, które można poznać w dzień lub dwa. Gród nad Pełtwią należy poznawać powoli, bez pośpiechu i nerwowego przepychania się w tłoku, spokojnie spacerując po jego ulicach, delektując się jego zabytkami i atmosferą, a także wspominając ludzi, którzy w nim żyli. A lista sławnych Polaków ze Lwowa jest nieprawdopodobnie długa – figurują na niej nazwiska pisarzy, malarzy, aktorów, muzyków, dziennikarzy, polityków, sportowców, wojskowych. Nie bez powodu w herbie Lwowa znalazł się krzyż Virtuti Militari i maksyma semper fidelis, czyli „zawsze wierny”. W ciągu wieków swojego istnienia Lwów uczciwie zapracował na miano najbardziej polskiego z miast Rzeczypospolitej. I coś z tego przetrwało do dnia dzisiejszego.

Czesław E. Blicharski wspólnie z żoną Kazimierą i córką Bożeną założył i prowadzi od kilkudziesięciu lat unikatowe w skali światowej Archiwum Tarnopolskie, które obejmuje obszerny zbiór dokumentów, fotografii, wspomnień, relacji, publikacji oraz wszelkich innych materiałów dotyczących miasta Tarnopola i Ziemi Tarnopolskiej w ciągu ostatnich wieków.

Prezentowana książka odsłania kulisy powstawania archiwum i prowadzonych prac badawczych. W dużej mierze stanowi wybór z osobistych notatek Autora i korespondencji z lat 1976-1998, prowadzonej z kilkusetosobową rzeszą Tarnopolan z kraju i zagranicy.

W IX tomie "Kresowej Atlantydy" autor wyprawia się w trzech kierunkach. Pierwszy - na słoneczne, gorące Pokucie, drugi kierunek to wschodnie Podole, trzeci to Wołyń.

Tom zawiera 230 zupełnie unikatowych fotografii z precyzyjnymi opisami, kto na nich się znajduje, a rytm narracji wzbogaca licznymi anegdotami.

Dziesiąty, jubileuszowy tom Kresowej Atlantydy ma podobną jak poprzednie konstrukcję. Na pierwszym planie jest miasto dominujące. Tym razem jest to Złoczów, położony na zachodnich krańcach Podola, otoczony żyznymi glebami, skąd o letniej porze rozciągały się aż po kres horyzontu złote łany zbóż.

Po przedstawieniu historii Złoczowa autor wyprawia się do pobliskiego Zadwórza, kreśląc historię legendarnych bohaterów polskich Termopil - 318 żołnierzy, którzy własnymi ciałami osłonili Lwów przed bolszewicką inwazją i ułatwili zwycięstwo armii polskiej pod Warszawą w sierpniu 1920 roku. Wstępujemy do wsi Gańczary, które są na trasie licznych wycieczek do Starego Sioła, a stamtąd wędrujemy do wsi Kozaki i dalej - na Wołyń, do miasteczka Łanowce i do wsi Zasmyki, będącej kolebką 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej

Lwowskie Orlęta zostały otoczone wspaniałą legendą. Swym bohaterskim czynem stworzyły bowiem mit o zgodnym współdziałaniu Polaków w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa. Oprócz opisu krwawych zmagań Orląt, żołnierzy i oficerów Autor przedstawia losy ludzi, którzy po dramatycznej obronie Lwowa nie mogli w nim pozostać. Sugeruje też, aby odwiedzający Lwowski Panteon z czcią pochylili głowy pośród rzędów tamtejszych krzyży.

Legenda Orląt Lwowskich, polskiej młodzieży walczącej o przynależność ich rodzinnego miasta do Polski, powstała tuż po zakończeniu walk o Lwów. Bohaterstwo młodych lwowian inspirowało do działania polityków, pisarzy, poetów, malarzy i rzeźbiarzy. Wyrazem hołdu dla bezgranicznego poświęcenia chłopców i dziewcząt, oprócz wierszy, piosenek, książek i obrazów, stał się Cmentarz Orląt miejsce patriotycznych obchodów i zadumy nad trudną historią Polski.

Miastem wiodącym w XII tomie "Kresowej Atlantydy" jest Zbaraż i legenda związana z jego obroną w czasie wielkiej rebelii kozackiej. Na karty historii Polski i Ukrainy wprowadził go genialny mitotwórca - Henryk Sienkiewicz. Tom ten zawiera też historię słynnych zamków, pałaców i rezydencji kresowych w Podhorcach, Olesku i Koropcu, które były niegdyś własnością wspaniałych rodów magnackich: Koniecpolskich, Rzewuskich, Sanguszków czy Badenich. Tom jest znakomicie zilustrowany unikatowymi fotografiami, a barwny język narracji, przepleciony anegdotami, czyni z niego lekturę fascynującą i dającą znakomity obraz dziejów dawnego Podola i Wołynia.

Pomniki w Rzeczypospolitej, miały i mają duże znaczenie. Szczególnie we Lwowie, niegdysiejszej niezaprzeczalnej stolicy cywilizacyjnej nieistniejącego państwa. Autor zaprasza do zatrzymania się przy kilku nowych i ocalałych pomnikach, często funkcjonujących jedynie w lwowskiej pamięci.

Miasto nad Pełtwią, mimo konsekwencji I wojny światowej i wielkiego kryzysu gospodarczego z 1929 roku, prężnie i dynamicznie się rozwijało, stawiając na modernizację i kreatywność. Wyróżniało się jako siedziba cenionej Politechniki Lwowskiej - "kuźni architektury" i ważnego ośrodka kształcenia inżynierów, konstruktorów i planistów. Działający w mieście twórcy interesowali się koncepcjami innych modernistów w Europie i - przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, co nie oznaczało ich bezrefleksyjnego naśladownictwa.

Przedwojenny Lwów inspirował i zajmował istotne miejsce na mapie nie tylko II Rzeczypospolitej, ale także całej "Nowej Europy". Zrealizowano tu wiele wybitnych dzieł modernizmu, które wyznaczały nowe kierunki rozwoju miasta. Architektoniczna nowoczesność stała się częścią lwowskiego genius loci, dawała nowy impuls i co najważniejsze, nie była skierowana przeciw tradycji miasta o wielowiekowej i wielonarodowej historii.

W tomie XIII autor wyprawia się po raz pierwszy na Kresy Północno-Wschodnie na Grodzieńszczyznę. Przedstawia dzieje Grodna, poświęcając sporo uwagi królom, Stefanowi Batoremu i Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, oraz wielkorządcom Antoniemu Tyzenhauzowi czy rodzinie O'Brienów de Lacych. Przywołuje też wybitnych twórców, którzy bądź urodzili się w Grodnie lub okolicy lub też przez jakiś czas tam przemieszkiwali, jak choćby Eliza Orzeszkowa, Władysław Syrokomla, Zofia Nałkowska, Nadzieja Drucka, Lejb Najdus czy Wiktor Woroszylski.
Tom ten zawiera również historię okolicznych miejscowości: Wołczyna, Czyżewicz, Janowa Podlaskiego (z biografią Wacława Kowalskiego aktora, słynnego Pawlaka z Samych swoich, w filmie polskim modelowego Kresowiaka). Autor przywołuje też historię Starych Wasiliszek wsi rodzinnej wybitnego polskiego pieśniarza, kompozytora i poety Czesława Niemena-Wydrzyckiego. Jest też historia Żołudka jednego z gniazd rodowych arystokratycznej rodziny książąt Światopełków-Czetwertyńskich oraz dramat ich życia w PRL-u, oraz Mostów, których historia związana jest ściśle z dziejami polskiego lotnictwa.
Stanisław Nicieja zamyka tom historią Druskiennik najsłynniejszego polskiego kurortu w północno-wschodniej Polsce, ulubionego miejsca pobytu marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Przypomina też historię jego związku z Eugenią Lewicką druskiennicką lekarką, wokół którego narosło wiele domysłów i plotek.

Ekskluzywny reprint wydania z 1925 roku, w naturalnej płóciennej oprawie, stylizowanej na "bedekery" z przełomu XIX i XX wieku to wycieczka po przedwojennym Lwowie i jego okolicy, z dołączonym kolorowym planem miasta z 1932 roku (Książnica-Atlas E.Romera). 

Ostatnie siedemdziesiąt lat udowadnia, że Polska może istnieć bez Kresów, ale polska dusza mocno straciła na tej separacji. Po rynkowym sukcesie Ostatnich lat polskiego Lwowa i Ostatnich lat polskiego Wilna oddajemy do Państwa rąk tom poświęcony mniejszym ośrodkom kresowym. Znajdą tu Państwo egzotykę, wielkie miłości, skandale, celebrytów, a nawet walkę wywiadów.

Znani popularyzatorzy historii Sławomir Koper i Tomasz Stańczyk udowadniają po raz kolejny, że magię miejsc, urodę przyrody, słynną otwartość mieszkańców i legendę Kresów można przełożyć na język zrozumiały dla współczesnego pokolenia.

Lwów – miasto, do którego słusznie przylgnęła nazwa „Tygiel narodów”. Często jednak zapominamy, że i wyznań religijnych. Chrześcijaństwo ma moc odmian, a trzy z nich szczególnie mocno zakorzeniły się we Lwowie, które skutkiem tego stało się miastem trzech katedr. I to do nich w tej księdze autor prowadzi.

Książka uzupełnia obecną w nauce polskiej lukę w zakresie opracowań dotyczących ukraińskiego nurtu chrześcijańskiego związanego z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem. Ukazuje jego funkcjonowanie oraz zasięg oddziaływania w życiu politycznym Ukraińców. Prezentuje rolę, jaką w nim odegrał duchowny, a także działalność organizacji i partii chrześcijańskich, które wspierał. W książce przedstawiono m.in. proces powstawania tych ugrupowań oraz przybliżono ich oblicze ideowe. Ukazano również stosunek UChO, UKNP i UNO wobec problemów istotnych nie tylko dla Ukraińców, lecz także dla Polaków.

W 1925 r. zebrana wokół biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna grupa greckokatolickiego duchowieństwa oraz inteligencji utworzyła we Lwowie Ukraińską Chrześcijańską Organizację. W 1930 r. w jej miejsce powołano Ukraińską Katolicką Partię Ludową, która w 1932 r. została przemianowana na Ukraińską Odnowę Ludową. Wspierający ich działalność duchowny stał na stanowisku lojalności wobec państwa polskiego, przekonując, że nie stanowi ona przeszkody w walce o prawa Ukraińców. Wierzył, że UNO zdoła odnowić ukraińskie życie narodowe na zasadach chrześcijańskich i przygotuje Ukraińców do stworzenia własnej państwowości. Przewidywał, że początkowo nie znajdzie ona zbyt wielu zwolenników, zdawał sobie jednak sprawę z tego, iż ,,nie w liczbie siła", gdyż ,,chwasty i burzany rosną prędko, ale też i prędko giną. Dąb rośnie pomału, ale za to trwa przez stulecia".

Konsekwencje wszystkich zmagań zbrojnych bywają różne i zawsze odczuwalne są tak dla ludności, jak i substancji materialnej. Śmierć i zniszczenia są nieodłącznymi jej elementami. II wojna światowa w tym względzie należy jednak do wyjątkowo negatywnych przykładów, gdzie nieliczenie się z ludzkim życiem oraz dorobkiem, jakie wytworzyły całe narody ówczesne staje się dla dwóch totalitaryzmów - nazistowskiego i komunistycznego - normą. Trwająca pięć lat wojna, a w jej konsekwencji okupacja Stanisławowa oraz Ziemi Stanisławowskiej przyniosła regionowi oraz jego mieszkańcom szereg nieszczęść. Tom II wydawnictwa opisuje kwestie rozwoju kultury i administracji w obliczu obydwu totalitaryzmów.

Lwowska noc to panorama wydarzeń okupacyjnych we Lwowie i okolicach ukazana w niezwykle poruszających obrazach, które były również udziałem najbliższej rodziny autora. Piękna, chwytająca za serce opowieść o miłości i poświeceniu w wielokulturowym środowisku Kresów.

To pierwsza na polskim rynku powieść o Lwowie, której akcja toczy się w latach 1939–1946, kiedy Lwów należał jeszcze do Polski. Przedstawia tragiczne dzieje rodziny polskiego nauczyciela z Kresów Wschodnich, Józefa Sztendera, jego żony Marii i ich dzieci, których życie burzy istniejący konflikt polsko-ukraiński podsycany przez bolszewików i hitlerowców. Dogadanie się Niemców z Sowietami umożliwiło Armii Czerwonej i oddziałom NKWD zajęcie miasta i od początku szykanowanie Polaków. Aresztowania i przesłuchiwania przez NKWD, rozstrzeliwania, wyrzucanie z mieszkań, wywózki na Syberię. Tego wszystkiego doświadcza główny bohater, jego rodzina, sąsiedzi i znajomi.

Piętnastoletnia Tońka jest wielką patriotką. Swój protest przeciwko zawładnięciu polskim Lwowem przez Ukrainę wyraża chęcią przyłączenia się do walczącej młodzieży. Dowództwo uważa jednak, że dziewczyny mogą być co najwyżej sanitariuszkami, a nie stawać na froncie z bronią w ręku. Zdeterminowana Tońka nie zamierza się poddawać. Przebiera się za mężczyznę, ścina włosy i pod przybranym imieniem Hipolit dostaje się do liniowych oddziałów. Czy wzorem mitycznej królowej Amazonek, Hippolity, uda jej się stoczyć bohaterską walkę z nieprzyjacielem?

Ta poruszająca powieść została napisana dla uczczenia pamięci setek lwowskich dzieci, które w listopadzie 1918 roku chwyciły za broń, pragnąc bronić ojczyzny. Niesłychany patriotyzm, heroiczne bohaterstwo i chęć poświęcenia dla najwyższych idei sprawiły, że marzenia pokoleń mogły się spełnić.

Opowieść o bogactwie życia codziennego XIX- i XX-wiecznego Lwowa. Próba przedstawienia żywego miasta i jego ludności, dotychczas często w opracowaniach pomijanej. Jej mentalność, wielokulturowość i relacje społeczne. Bogactwo architektury, postęp i rozwój. Książkę wzbogacają piękne, czasem wzruszające ilustracje, ukazujące pełną krasę tego niezwykłego miasta i jego mieszkańców.

Polityczny zatarg między polskimi i ukraińskimi poddanymi Austrii, trwający przez ostatnie dekady egzystencji monarchii, 1 listopada 1918 r. przekształcił się w wojnę między obu narodami. Jej celami stało się przejęcie Lwowa i zapewnienie sobie dostępu do złóż ropy naftowej z Borysławiem i Drohobyczem. Lwów oba narody otaczały przeświadczeniem, że zajmuje wyjątkowe miejsce w ich dziejach, jest miastem wyposażonym w materialne i duchowe świadectwa ich przeszłości i żywotności. Liderzy obu społeczeństw długo, niemal do końca Wielkiej Wojny ignorowali lub lekceważyli aspiracje i postawy galicyjskich Żydów, choć stanowili oni pod względem wielkości w kraju trzecią, a we Lwowie drugą grupę narodową. Należy w nich dostrzec trzecią stronę konfliktu w Galicji Wschodniej, najsłabszą i o ograniczonym wpływie na rezultat działań bojowych. Lekceważoną i traktowaną instrumentalnie przez pozostałe strony konfliktu, jednocześnie doświadczaną brutalnym traktowaniem przez żołnierzy i ludność cywilną.

Dwunasty tom „Krakowskiego Pisma Kresowego” dotyka zagadnień związanych z szeroko rozumianą codziennością na pograniczu etnicznym, jakim były ziemie wschodnie dawnej Rzeczypospolitej, zarówno w trakcie jej istnienia, jak i po upadku. 

Opowieść o mieście, którym liczne rzesze Polaków są zauroczone. Lwów po wielkim wojennym dramacie decyzjami wielkich architektów świata znalazł się poza granicami Rzeczypospolitej. Nie zatarło to jednak prawdy i faktu, że Lwi Gród jest kolebką polskiej kultury, współtwórcą obyczajowości i świadkiem najważniejszych wydarzeń w naszych dziejach. I o tym właśnie gawędy zawarte w tej książę traktują.

Książka z gatunku tzw. „autentyków”. Oryginalny pamiętnik polskiego szlachcica kresowego Mieczysława Jałowieckiego (1876-1963), wysokiego urzędnika w Ministerstwie Rolnictwa w Petersburgu, pierwszego przedstawiciela rządu polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1919-1921. Barwna, po sarmacku subiektywna wizja świata, jego realiów i obyczajowości, osobisty komentarz do wydarzeń historycznych. Niemało miejsca w rozważaniach autora zajmują sprawy polskie: narodowa tożsamość, kwestia niepodległości, historia i tradycja.