Kościół katolicki wobec totalitaryzmów 1939-1941. Generalna Gubernia - Kresy Wschodnie. Tom II - Ireneusz T. Lisiak

To, co wydarzyło się w zachodniej Polsce we wrześniu 1939 roku, nie posiada literatury tak bogatej jak zbrodnia katyńska, dokonana przez Sowietów na Kresach Wschodnich. Sowiecka zbrodnia na polskich oficerach w Katyniu, Miednoje i Charkowie żyje w świadomości Polaków od wielu lat. Jednak pod względem ilości polskich ofiar i bestialstwa niemieckiego agresora w pamięci mieszkańców Pomorza, północnego Mazowsza, Wielkopolski i Śląska istnieje zbrodnia tak samo okrutna. 

Pierwsza część monografii dr. M. Mitery zawiera opis ustroju Generalnego Gubernatorstwa (GG) oraz prawnego charakteru tego podmiotu. Następnie autor przedstawia zagadnienia struktury narodowościowej na terenie GG. Ukazuje podziały narodowościowe wśród grup zamieszkujących ówczesną II RP, ze szczególnym uwzględnieniem podziału terytorialnego. Najwięcej uwagi M. Mitera poświęca rozwiązaniom prawno-materialnym, które obowiązywały na terenie Generalnego Gubernatorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa karnego, cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Generalne Gubernatorstwo – nielegalne „państwo” utworzone przez Niemców na terenach okupowanej Rzeczpospolitej.

Adamczewski prowadzi czytelników na tajne narady dygnitarzy hitlerowskich, zagląda za kulisy przygotowań do zamachów Armii Krajowej na Franza Kutscherę oraz Hansa Franka i Wilhelma Koppego. Odwiedza schrony dwóch kwater Führera zbudowanych w Generalnym Gubernatorstwie. Próbuje także ustalić, czy Adolf Hitler mógł gościć w klasztorze jasnogórskim w Częstochowie.

Książka zawiera dwanaście relacji osób deportowanych na Syberię z powiatu Bielsk Podlaski w latach 1940-1941. Ukazują one losy przedstawicieli wszystkich przedwojennych warstw społecznych dotkniętych represjami - ziemian, leśników, policjantów, kupców żydowskich, nauczycieli, rzemieślników, zamożnych i biednych chłopów. Katolików, prawosławnych, wyznawców religii mojżeszowej. Mikrohistoria tego regionu służy jako studium przypadku pokazujące losy obywateli II RP pod okupacją sowiecką.

W książce zostały omówione niezwykle skomplikowane relacje religijne i narodowościowe na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej.

Autor swoje zainteresowania koncentruje na terenach, gdzie występowała zacięta rywalizacja polsko-ukraińska o sympatie miejscowej ludności. W sensie terytorialnym chodzi tu o dawną Galicję Wschodnią łącznie z zachodnią Łemkowszczyzną oraz o część dawnego zaboru rosyjskiego, tj. Wołyń, południowe Polesie, Podlasie oraz Chełmszczyznę.