KATYŃ. Zbrodnia bez sądu i kary - Józef Mackiewicz

„Powrót rozstrzelanej Armii” Jacka Trznadla to książka głęboko poruszająca, choć wzbudzanie emocji nie było jej głównym celem. Jest ona przede wszystkim pracą historyka dociekliwie pochylającego się nad faktami już poznanymi i tymi, które wciąż kryją się w mrokach niewiedzy.

Kontra – powieść Józefa Mackiewicza o Kozakach dońskich, obywatelach ZSRR i emigrantach politycznych, którzy w wojnie sowiecko-niemieckiej walczyli przeciwko bolszewikom, a następnie zostali im wydani przez aliantów na podstawie układu jałtańskiego nad rzeką Drawą w Austrii w 1945 roku.
Powieść została wydana po raz pierwszy przez "Instytut Literacki" w Paryżu w 1957 roku.

Dla tych, którzy o Józefie Mackiewiczu wiedzą przede wszystko to, że był pisarzem politycznym, o „kontrowersyjnej” (czytaj: niewłaściwej) biografii i poglądach („zoologiczny antykomunista”!), lektura Ściągaczek z szuflady Pana Boga będzie z pewnością sporym zaskoczeniem. Myślę też, że przekona ich ona, że autor Drogi donikąd był nie tylko jednym z najwybitniejszych polskich prozaików XX wieku, ale też że w jego dorobku kryją się skarby, o których często nie wiedzą nawet jego zagorzali wielbiciele.

Album prezentuje w sposób możliwie pełny życie i działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego. Zawiera unikalne, nigdy wcześniej niepublikowane fotografie pochodzące z Archiwum Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego.

Przedwojenny tom reportaży uzupełniony tekstami późniejszymi i niektórymi pierwodrukami. W aneksie przedmowy do przedwojennego wydania oraz - przedtem nie publikowane - listy Mackiewicza do K. W. Zawodzińskiego i F. A. Ossendowskiego.

Ta książka dziś wydaje się jeszcze bardziej aktualna Jak stworzyć chaos, konflikt wewnętrzny i sparaliżować wroga czyli nas. Ta strategia KGB, znakomicie, przejrzyście przedstawiona w 1984 roku przez oficera KGB Bezmienowa, po jego przejściu na stronę zachodnią, wydawała się w chwili wydania szybko zdezaktualizowana przez nadzieje, jakie wzbudzi Gorbaczow, pieriestrojka, etc. Teraz, w 2020 roku widać jej realizację jak na dłoni, zwłaszcza u nas, ale również szerzej w Europie, w USA. To jest książka na dziś.

- prof. dr hab. Andrzej Nowak

Autor niniejszej książki był jedynym ocalałym polskim oficerem, który w czasie dokonywania masowych egzekucji przez NKWD w 1940 r. znalazł się w pobliżu lasu katyńskiego, a także pierwszą osobą, która właściwie wskazała okolicę, gdzie urywał się ślad po polskich wojskowych. Opisuje on ciąg zdarzeń, które sprawiły, że trafił do obozu w Kozielsku, więzienia w Smoleńsku i Moskwie, a następnie do sowieckich łagrów. Z perspektywy trzydziestolecia podsumowuje stan wiedzy na temat Katynia, a także zastanawia się nad przyczynami podjęcia przez władze sowieckie tej dramatycznej decyzji.

Podjęta przez Bronisława Wardawego praca przywraca pamięć o kolejarzach Polskich Kolei Państwowych, którzy padli ofiarą morderstw i represji za to, że byli dobrymi Polakami, prześladowanymi przez hitlerowców, Sowietów i polskich komunistów. Praca ta powinna powstać już dawno. Jej autor [...] na przykładzie pracowników PKP daje obraz patriotyzmu ówczesnego społeczeństwa.
Prof. Jerzy Julian Węgierski

Tymczasem wrzesień 1939 roku rozpoczął dramat nie tylko jeńców, lecz także ich bliskich. Przeżycie okupacji było wielkim wyzwaniem zwłaszcza dla tych rodzin, w których przed wojną kobiety poświęcały się prowadzeniu domu. Autorka postanowiła przyjrzeć się trudnym losom tych rodzin w latach II wojny światowej: warunkom, w jakich przyszło im żyć, ciężarom okupacyjnej codzienności i represjom, a także obieranym przez nie strategiom przetrwania. Stara się także odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób pokrewieństwo z zamordowanym oficerem lub funkcjonariuszem wpływało na wojenne losy. Ważnym wątkiem książki jest porównanie sytuacji krewnych ofiar katyńskich pod obiema okupacjami - niemiecką i sowiecką. Historie tych rodzin - rozdzielonych przez wojnę, poddanych prześladowaniom, próbujących przetrwać - są niezwykle poruszające. Autorka postanowiła oddać głos samym bohaterom, dlatego głównym źródłem są tu relacje krewnych ofiar katyńskich. Dzięki podjętym szeroko badaniom udało się jej włączyć do obiegu historycznego także losy tych, których przeżycia dotychczas nie zostały opisane w publikacjach na temat sprawy katyńskiej.