Holokaust Kościoła katolickiego na Kresach Wschodnich 1941-1945 - Ireneusz Lisiak

Narodowosocjalistyczna III Rzesza zakładała bezwzględne zwycięstwo, panowanie jednej ideologii oraz władzę Niemiec nad całym światem. W tak rozumianym porządku państwowym nie mogło być miejsca dla jakiejkolwiek religii. Szczególnie boleśnie odczuł to Kościół katolicki w Polsce. Na terenach zajętych przez III Rzeszę dokonano swoistego holokaustu na duchowieństwie polskim. Ireneusz T. Lisiak w swojej najnowszej książce odsłania jedną z mniej znanych kart historii II wojny światowej: ukazuje martyrologię duchowieństwa polskiego, opisuje bezwzględną walkę Niemców z katolicyzmem w Polsce, a także przybliża sylwetki bohaterskich i niezłomnych księży.

Antologia dzienników, listów i wspomnień, która na indywidualnych przykładach pozwala prześledzić zbiorowy los setek tysięcy osób wywiezionych przez Sowietów z Kresów Wschodnich.

Książka opowiada o doświadczeniu tych ludzi od wybuchu wojny, przez sowietyzację Kresów, cztery fale deportacyjne (w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 i maju-czerwcu 1941), przetrwanie w głębi ZSRR, wyjście z Armią Andersa, Armią Berlinga i powroty – do rodzinnej wsi, „nowej” Polski… Wszystkie materiały w antologii: relacje z „nieludzkiej ziemi”, liczne zdjęcia i grafiki, pochodzą z tworzonego społecznie od końca lat 80. Archiwum Wschodniego, do którego przekazali je sami zesłańcy lub ich rodziny.

W książce zostały omówione niezwykle skomplikowane relacje religijne i narodowościowe na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej.

Autor swoje zainteresowania koncentruje na terenach, gdzie występowała zacięta rywalizacja polsko-ukraińska o sympatie miejscowej ludności. W sensie terytorialnym chodzi tu o dawną Galicję Wschodnią łącznie z zachodnią Łemkowszczyzną oraz o część dawnego zaboru rosyjskiego, tj. Wołyń, południowe Polesie, Podlasie oraz Chełmszczyznę.

Wojna trwała, terror narastał, głód był coraz większy, a Wiktoria i Józef Ulmowie nie tracili ducha i dalej promieniowali miłością. Mieli już sześcioro dzieci, kiedy przyjęli do swego domu osiem osób skazanych przez niemieckich okupantów na śmierć dlatego, że były Żydami. Kto wtedy mógł powiedzieć, że naprawdę zrobił wszystko dla ratowania bliźniego? Co Ulmom dawało siłę? Z czego czerpali nadzieję? Na co postawili? W Tobie Panie zaufałem, nie zawstydzę się na wieki. Piękne słowa, łatwo je zaśpiewać, ale jak z nimi żyć? Autorka stawia najtrudniejsze pytania i szuka odpowiedzi – przegląda dokumenty, rozmawia ze świadkami, rozważa argumenty. Pokazuje niezwykłe, piękne, trudne i spełnione życie. Wzór dla nas i dla świata całego. Na każdy czas.