Historie pisane przez wojnę - Mariusz Solecki

Pierwsza taka książka o dziewczynach z antykomunistycznego podziemia – o tych bardzo znanych i niemal zupełnie zapomnianych. O tych, które nie zawahały się, by oddać krajowi swą młodość, a niejednokrotnie i życie. Szesnaście porywających opowieści o walce, dramatycznych wyborach, ucieczkach, upokorzeniach i więziennej wegetacji. Te z nich, które nadal żyją, przeżywają swe wspomnienia inaczej niż mężczyźni. Wciąż pamiętają, kto i gdzie został ranny, jakiego użyły środka odkażającego i czy wystarczyło bandaży. Książka bogato ilustrowana, zawiera niepublikowane wcześniej zdjęcia.

Witold J. Kieżun - profesor nauk ekonomicznych, przedstawiciel polskiej szkoły prakseologicznej, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, więzień sowieckich łagrów, pracownik naukowy Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie opowiada o Polsce wileńskiej, przedwojennej Warszawie żoliborskiej, nauce i konspiracji podczas okupacji niemieckiej, powstaniu warszawskim, o studiach i pracy w powojennym Krakowie oraz o swej dalszej drodze zawodowej: amerykańskich uniwersytetach, misji ONZ w Afryce i wreszcie o powrocie, poprzez Kanadę, do Polski.

Generał Władysław Anders wszedł do historii przede wszystkim jako twórca i dowódca Armii Polskiej w ZSRR oraz dowódca słynnego 2 Korpusu Polskiego, który walczył w krwawej bitwie o Monte Cassino. Ale fakty znane z podręczników i opracowań dotyczących II wojny światowej nie wystarczą. O życiu prywatnym generała, rodzinie, marzeniach, słabostkach, a także o walce o właściwą pamięć o nim opowiada w swej książce jego córka – Anna Maria Andres. Obok wielu ciekawostek i fotografii z rodzinnego albumu Andersów Córka generała i piosenkarki ukazuje losy Polki, urodzonej po wojnie na emigracji, dziecka znanych rodziców, które dorasta i szuka własnej życiowej drogi w pędzącym wciąż naprzód świecie.

W wieku XIX list był podstawowym źródłem informacji o krewnych i przyjaciołach. Pisano więc chętnie i często, z niecierpliwością czekano na pocztę. Dziś listy te są istną skarbnicą wiedzy o minionej epoce. Ukazują historie wciąż prawdziwe i wciąż poruszające. Tak jest także w tym przypadku. 

Ideą, która przyświecała powstaniu niniejszej książki, była przede wszystkim chęć oddania hołdu tym, którym ten hołd się należy: bohaterom, którzy w chwilach tak tragicznych jak nastanie okupacji komunistycznej nie załamali się, a dzielnie stawiali opór Armii Czerwonej i rodzimym poplecznikom sierpa i młota, dając światu najpiękniejszy obraz patriotyzmu ze wszystkich, jakie ten kiedykolwiek widział.

Kornel Krzeczunowicz opowiada o swych korzeniach – rodzinach Krzeczunowiczów i Theodorowiczów, wywodzących się od pierwszego ormiańskiego wójta Stanisławowa Kirkora Der Awedykowicza. Sięgając do zamierzchłych czasów i dawnych legend, ukazuje przyczyny, dla których niegdyś Ormianie opuścili swą ojczyznę i osiedli na kresach Rzeczypospolitej. Wśród starych dokumentów poszukuje wzmianek o swych przodkach. Wiele uwagi poświęca autor oczywiście przełomowi wieków i początkom wieku XX, kiedy to spędzał młode lata w otoczeniu najbliższych w rodzinnych Bołszowcach i walczył na frontach I wojny światowej.

Bogato ilustrowana saga rodzinna, zawierająca wspomnienia matki pisarza, Seweryny Orłosiowej z Mackiewiczów i ojca, Henryka Orłosia, który dzieciństwo i część studiów spędził na Ukrainie. Pojawiają się tu nie tylko członkowie rodziny, ale też znane postacie historyczne i publiczne (Iwaszkiewiczowie, E. Małaczewski, Rydel, Wyspiański, Mehoffer, Józef i Stanisław Cat Mackiewiczowie, J. Korczak), historie obyczajowe, wypadki historyczne i przygody pisarskie. Przeplatane opowieści rodziców są oszczędnie komentowane i uzupełniane przez K. Orłosia również wplata on w tok dawnych wspomnień rezultaty z podróży sentymentalnej po miejscach rodzinnych na Ukrainie z 2010 roku.

Mój dom rodzinny – jak teraz o nim myślę – był domem wyjątkowym: ani z okresu dzieciństwa, ani z późniejszych lat, nie pamiętam podniesionych głosów Rodziców, kłótni, ostrzejszych słów. Pamiętam oboje uśmiechniętych, w dobrych nastrojach, optymistycznie nastawionych do życia. A przecież należeli do pokolenia, które przeżyło dwie wojny światowe, rewolucję bolszewicką, 39 rok, okupację niemiecką. Powstanie warszawskie w 44. A potem jeszcze wszystkie absurdy czasów PRL.