Historia kościelna (tekst polski i grecki) - Euzebiusz z Cezarei
Opis
Autor: | Euzebiusz z Cezarei | |
Wydawnictwo: | WAM | |
Kategorie: | Nauki Humanistyczne / Religia Historia |
|
Typ: | książka | |
Data wydania/premiery: | 2013 | |
Oprawa: | twarda | |
Liczba stron: | 796 | |
Format: | 15.6x23.2 | |
Numer ISBN: | 978-83-7318-938-6 | |
Historia kościelna Euzebiusza jest pierwszym i najważniejszym dziełem tego typu w Kościele. Dzięki niej nazywano jej autora "Ojcem historiografii chrześcijańskiej". Zdecydowana większość wszystkich informacji jakie posiadamy na temat pierwotnego Kościoła pochodzi właśnie z tego dzieła. Historia kościelna to coś więcej niż historia Kościoła. Co prawda nią autor interesuje się przede wszystkim, ale patrzy szeroko na świat, cytuje dokumenty cesarskie, wiele listów, zestawień itp. Z zamiłowania był archiwistą, który pieczołowicie starał się zachować dokumenty źródłowe i jego dzieło jest wręcz nimi przepełnione. Tylko dzięki niemu też jest możliwe odtworzenie formowania się Nowego Testamentu, powstawania nowych struktur kościelnych czy list biskupów poszczególnych miast. Nowe wydanie jakie przedstawiamy jest gruntowną przeróbką starego, a dobrego przekładu ks. Arkadiusza Lisieckiego, powstałego na początku XX wieku. Dodajemy do niego tekst oryginalny według wydania krytycznego i tyle przypisów redakcyjnych, ile wydało nam się niezbędne dla lepszego zrozumienia tekstu. Literatura na temat wczesnego chrześcijaństwa jest jednak tak obfita, że nie pretendujemy do tego, by w całości ją uwzględnić.
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE ..... 5
BIBLIOGRAFIA ..... 10
Euzebiusz z Cezarei HISTORIA KOŚCIELNA
KSIĘGA PIERWSZA ..... 15
1. Założenie zamierzonego dzieła ..... 17
2. Streszczenie najważniejszych wiadomości o preegzystencji
i bóstwie naszego Pana i Zbawiciela, Chrystusa Bożego Pomazańca ..... 19
4. O tym, że religia zwiastowana przez Chrystusa wszystkim narodom nie jest ani nowa, ani obca ..... 37
5. Czasy, w których Chrystus objawił się ludziom ..... 41
6. O tym, jak za czasów Chrystusa, zgodnie z proroctwami, zakończyła się władza wodzów narodu żydowskiego, którzy dotychczas obejmowali sukcesję po swych praojcach, i jak Herod jako pierwszy cudzoziemiec objął nad nimi władzę królewską ..... 43
7. Występujące rzekomo w Ewangeliach rozbieżności co do rodowodu Chrystusa ..... 47
8. Zbrodnia, jakiej dopuścił się Herod na dzieciach, i jego straszna śmierć ..... .53
9. Czasy Piłata ..... 57
10. Arcykapłani żydowscy, za czasów których Chrystus głosił swoją naukę ..... 59
11. Świadectwa odnoszące się do Jana Chrzciciela i do Chrystusa ..... 61
12. Uczniowie naszego Zbawiciela ..... .65
13. Opowieść o możnowładcy edeskim ..... .67
KSIĘGA DRUGA ..... 75
1. Zachowanie apostołów po wniebowstąpieniu Chrystusa ..... 79
2. Tyberiusz głęboko poruszony sprawozdaniem Piłata o Chrystusie ..... 85
3. Szybkie rozszerzenie się nauki Chrystusa na cały świat ..... 87
4. Po śmierci Tyberiusza Gajusz [Kaligula] czyni Agryppę królem żydowskim i skazuje Heroda na dożywotnie wygnanie ..... 89
5. Poselstwo Filona do Gajusza w sprawie Żydów ..... 89
6. Nieszczęścia, jakie spadły na Żydów po zbrodni, której dopuścili się na Chrystusie ..... 91
7. Samobójstwo Piłata ..... 95
8. Głód w czasach Klaudiusza ..... 95
9. Męczeństwo Jakuba Apostoła ..... .95
10. O tym, że Agryppę zwanego też Herodem za prześladowanie apostołów dosięgła Boża sprawiedliwość ..... 97
11. Oszust Teudas ..... 101
12. Helena, królowa Adiabenów ..... 101
13. Szymon Mag ..... 103
14. Głoszenie nauki w Rzymie przez Piotra Apostoła ..... 105
15. Ewangelia Marka ..... 107
16. Marek jako pierwszy głosi w Egipcie naukę Chrystusa ..... 109
17. Relacja Filona o ascetach egipskich ..... 109
18. Pisma Filona, jakie zachowały się do naszych czasów ..... 117
19. Nieszczęścia, jakie dotknęły Żydów w Jerozolimie w dniu Paschy ..... 119
20. Wydarzenia w Jerozolimie w czasach Nerona ..... 121
21. Egipcjanin, o którym wspominają Dzieje Apostolskie ..... 121
22. Paweł, wysłany jako więzień z Judei do Rzymu, przemawia w swojej obronie i zostaje uwolniony od wszelkiej winy ..... 123
23. Męczeństwo Jakuba nazywanego bratem Pańskim ..... 125
24. Po Marku pierwszym biskupem Kościoła aleksandryjskiego zostaje Anianos ..... 133
25. Prześladowanie Nerona, za panowania którego Piotr i Paweł zginęli zaszczytną śmiercią męczeńską ..... 133
26. O tym, jak liczne nieszczęścia spadły na Żydów i jak w końcu wypowiedzieli Rzymianom wojnę ..... 135
KSIĘGA TRZECIA ..... 137
1. Kraje, w których apostołowie głosili Chrystusa ..... 141
2. Pierwszy zwierzchnik Kościoła rzymskiego ..... 141
3. Listy apostolskie ..... 141
4. Pierwsi następcy apostołów ..... 143
5. Ostatnie po Chrystusie oblężenie Żydów ..... 147
6. Panujący wśród Żydów głód ..... 149
7. Przepowiednie Chrystusa ..... 157
8. Znaki poprzedzające wojnę ..... 161
9. Józef i pisma, które pozostawił ..... 163
10. Święte księgi wymieniane przez Józefa ..... 165
11. Symeon zwierzchnikiem Kościoła jerozolimskiego po śmierci Jakuba ..... 167
12. Rozkaz Wespazjana, by odszukać potomków Dawida ..... 169
13. Anaklet, drugi biskup rzymski ..... 169
14. Abilios, drugi zwierzchnik Kościoła aleksandryjskiego ..... 169
15. Klemens, trzeci biskup rzymski ..... 169
16. List Klemensa ..... 171
17. Prześladowanie za rządów Domicjana ..... 171
18. Jan Apostoł i Apokalipsa ..... 171
19. Rozkaz Domicjana, by wymordować potomków Dawida ..... 173
20. Krewni naszego Zbawiciela ..... 173
21. Kerdon, trzeci zwierzchnik Kościoła aleksandryjskiego ..... 175
22. Ignacy, drugi biskup antiocheński ..... 177
23. Opowieść o Janie Apostole ..... 177
24. Porządek Ewangelii ..... 181
25. Powszechnie uznane księgi święte i pisma wątpliwe ..... 187
26. Szarlatan Menander ..... 189
27. Herezja ebionitów ..... 191
28. Herezjarcha Keryntos ..... 193
29. Mikołaj i biorący od niego nazwę nikolaici ..... 195
30. Apostołowie, którzy żyli w związkach małżeńskich ..... 195
31. Śmierć Jana i Filipa ..... 197
32. Męczeństwo Symeona, biskupa jerozolimskiego ..... 199
33. Rozkaz Trajana, by ścigać chrześcijan ..... 201
34. Ewaryst, czwarty zwierzchnik Kościoła rzymskiego ..... 203
35. Justus, trzeci biskup jerozolimski ..... 205
36. Ignacy i jego listy ..... 205
37. Wybitni ewangeliści owych czasów ..... 209
38. List Klemensa i dzieła mylnie mu przypisywane ..... 211
39. Pisma Papiasza ..... 213
KSIĘGA CZWARTA ..... 219
1. Biskupi rzymscy i aleksandryjscy w czasach Trajana ..... 223
2. Cierpienia, jakie dotknęły Żydów za jego panowania ..... 223
3. Apologeci wiary za Hadriana ..... 225
4. Biskupi rzymscy i aleksandryjscy za czasów Hadriana ..... 227
5. Biskupi jerozolimscy od czasów Zbawiciela do Hadriana ..... 227
6. Ostatnie oblężenie Żydów za panowania Hadriana ..... 229
7. Ówcześni twórcy fałszywej tak zwanej gnozy ..... .229
8. Pisarze kościelni ..... .235
9. List Hadriana zabraniający karania nas bez sądu ..... .237
10. Biskupi rzymscy i aleksandryjscy za panowania Antonina ..... .239
11. Ówcześni twórcy herezji ..... 239
12. Apologia Justyna do Antonina ..... 243
13. List Antonina do Związku Azjatyckiego o naszej nauce ..... 243
14. Informacje o Polikarpie, uczniu apostołów ..... 245
15. O tym, jak Polikarp za panowania Werusa razem z innymi poniósł śmierć męczeńską w mieście Smyrna ..... .247
16. O tym, jak Justyn Filozof poniósł śmierć męczeńską, głosząc w Rzymie słowo Boże ..... 261
17. Męczennicy, których Justyn wspomina w swoich pismach ..... .263
18. Pisma Justyna, które zachowały się do naszych czasów ..... .267
19. Zwierzchnicy Kościoła rzymskiego i aleksandryjskiego za panowania Werusa ..... 271
20. Zwierzchnicy Kościoła antiocheńskiego ..... 271
21. Słynni ówcześni pisarze kościelni ..... .271
22. Hegesippos i ci, o których wspomina ..... 271
23. Dionizy, biskup koryncki, i Listy, które napisał ..... .275
24. Teofil, biskup antiocheński ..... .279
25. Filip i Modest ..... 279
26. Meliton i ci, o których wspomina ..... .281
27. Apolinary ..... .285
28. Muzanos ..... .285
29. Herezja Tacjana ..... 287
30. Bardesanes Syryjczyk i przypisywane mu dzieła ..... 289
KSIĘGA PIĄTA ..... 291
1. Ilu ludzi i jak w Galii za panowania Werusa stawało do walki w obronie religii ..... .297
2. Jak mili Bogu męczennicy przyjmowali tych, którzy upadli w czasie prześladowania, i troszczyli się o nich ..... 315
3. Objawienie, jakie miał we śnie męczennik Attalos ..... 319
4. Rekomendacja, jaką męczennicy dali swym listem Ireneuszowi ..... 321
5. Jak Bóg wysłuchał modlitw wiernych i zesłał deszcz cesarzowi Markowi Aureliuszowi ..... 321
6. Katalog biskupów rzymskich ..... 325
7. Cudowne siły, jakie aż do owych czasów działały wśród wiernych ..... 325
8. Pisma Boże według Ireneusza ..... 327
9. Biskupi za panowania Komodusa ..... 333
10. Filozof Pantajnos ..... 333
11. Klemens Aleksandryjski ..... 335
12. Biskupi jerozolimscy ..... 335
13. Rodon i wspomniany przez niego konflikt z marcjonitami ..... 337
14. Fałszywi prorocy katafrygijscy ..... 339
15. Schizma spowodowana w Rzymie przez Blastona ..... 341
16. Informacje o Montanie i jego fałszywych prorokach ..... 341
17. Miltiades i napisane przez niego księgi ..... 349
18. Odparcie argumentów katafrygów przez Apoloniusza; osoby, o których wspomina ..... 351
19. Zdanie Serapiona o herezji frygijskiej ..... 355
20. Pisemne rozprawienie się Ireneusza z rzymskimi schizmatykami ..... .357
21. Męczeńska śmierć Apoloniusza w Rzymie ..... 359
22. Ówcześni słynni biskupi ..... 361
23. Spór, jaki powstał wówczas w sprawie Wielkanocy ..... 361
24. Sprzeciw Azji ..... .363
25. Powszechna jednomyślność w sprawie Wielkanocy ..... 369
26. Wspaniałe dzieła Ireneusza, które dotrwały do naszych czasów ..... 369
27. Zachowane pisma innych znaczących wówczas osób ..... 371
28. Pierwsi propagatorzy herezji Artemona, ich tryb życia i bezczelne fałszowanie Pisma Świętego ..... .371
KSIĘGA SZÓSTA ..... 379
1. Prześladowanie w czasach Sewera ..... 383
2. Gorliwość Orygenesa od najmłodszych lat ..... 383
3. O tym, że już we wczesnej młodości głosił słowo Boże ..... 387
4. O tym, ilu jego uczniów poniosło śmierć męczeńską ..... 391
5. Potamiena ..... 393
6. Klemens Aleksandryjski ..... 395
7. Juda Pisarz ..... 395
8. Zuchwały czyn Orygenesa ..... 397
9. Cuda Narcyza ..... 399
10. Biskupi jerozolimscy ..... 401
11. Aleksander ..... 401
12. Serapion i jego zachowane pisma ..... 405
13. Pisma Klemensa ..... 407
14. Pisma, które wymienia Klemens ..... 409
15. Heraklas ..... .411
16. Gorliwość Orygenesa w studiowaniu Pisma Świętego ..... 413
17. Symmach tłumacz ..... 413
18. Ambroży ..... 415
19. Zachowane wspomnienia o Orygenesie ..... 415
20. Dzieła ówczesnych pisarzy ..... 423
21. O biskupach tamtych czasów ..... 423
22. Dzieła Hipolita, które zachowały się do naszych czasów ..... 425
23. Gorliwość Orygenesa oraz o tym, jak dostąpił godności kościelnego prezbiteratu ..... 425
24. Pisma egzegetyczne napisane przez Orygenesa w Aleksandrii ..... 427
25. W jaki sposób Orygenes wymieniał pisma obu Testamentów ..... 429
26. Heraklas obejmuje stolicę biskupią w Aleksandrii ..... 433
27. Stosunek biskupów do Orygenesa ..... 433
28. Prześladowanie Maksymina ..... 435
29. Fabian w cudowny sposób zostaje wskazany przez Boga jako biskup Rzymu ..... 435
30. Jak wielu uczniów miał Orygenes ..... 437
31. Afrykańczyk ..... 437
32. Komentarze Orygenesa napisane w Cezarei Palestyńskiej ..... 439
33. Błąd Beryllosa ..... 441
34. Wydarzenia za panowania Filipa ..... 441
35. Dionizy obejmuje stolicę biskupią po Heraklasie ..... 443
36. Inne dzieła napisane przez Orygenesa ..... 443
37. Różnica zdań wśród Arabów ..... 445
38. Herezja helkesaitów ..... 445
39. Wydarzenia za panowania Decjusza ..... 447
40. Losy Dionizego ..... 449
41. Męczennicy z Aleksandrii ..... 451
42. Inne wydarzenia opowiedziane przez Dionizego ..... 457
43. Nowatus, jego sposób życia i herezja ..... 461
44. Opowieść Dionizego o Serapionie ..... 469
45. List Dionizego do Nowatusa ..... 471
46. Inne listy Dionizego ..... 471
KSIĘGA SIÓDMA ..... 475
1. Przewrotność Decjusza i Gallusa ..... 479
2. Ówcześni biskupi rzymscy ..... 479
3. Cyprian razem z podlegającymi mu biskupami jako pierwszy ogłasza zasadę, że nawracających się z obłędu heretyckiego należy oczyszczać przez chrzest ..... 481
4. Listy Dionizego napisane na ten temat ..... 481
5. Pokój po ustaniu prześladowania ..... 481
6. Herezja Sabeliusza ..... 483
7. Wielce ohydny błąd heretyków, zesłana przez Boga wizja
Dionizego i przyjęty przez niego kanon kościelny ..... 485
8. Fałszywa nauka Nowatusa ..... 487
9. Bezbożny chrzest heretyków ..... 487
10. Walerian i jego prześladowanie ..... 489
11. Losy Dionizego i braci w Egipcie ..... 493
12. Męczennicy z Cezarei Palestyńskiej ..... 501
13. Pokój za rządów Galiena ..... 503
14. Biskupi tamtych czasów ..... 503
15. Męczeńska śmierć Marinusa w Cezarei ..... 505
117. 6. i 17. Opowieść o Astyriosie ..... 507
18. Pomniki wielkiej mocy Zbawiciela w Paneadzie ..... 507
19. Tron Jakubowy ..... .509
20. Listy świąteczne Dionizego i zawarty w nich kanon wielkanocny ..... 509
21. Wydarzenia w Aleksandrii ..... 511
22. Szerząca się wówczas choroba ..... 515
23. Panowanie Galiena ..... 517
24. Nepos i jego schizma ..... 519
25. Apokalipsa Jana ..... 523
26. Listy Dionizego ..... 531
27. Paweł z Samosaty i herezja, jaką wywołał w Antiochii ..... 531
28. Biskupi tamtych czasów ..... 533
320. 9. i 30. Pokonanie Pawła i złożenie z urzędu ..... 533
31. Innowiercze szaleństwo manichejczyków, które właśnie wtedy
się zaczęło ..... 543
32. Osoby duchowne, które odznaczyły się za naszych czasów
i dożyły zburzenia kościołów ..... 543
KSIĘGA ÓSMA ..... 555
1. Wydarzenia poprzedzające współczesne prześladowanie ..... 557
2. Zburzenie kościołów ..... 561
3. Zachowanie tych, którzy w czasie prześladowania stanęli do walki ..... 561
4. Sławetni Boży męczennicy, którzy ze względu na wiarę ozdobieni rozmaitymi wieńcami, odcisnęli ślad w pamięci całego świata ..... 563
5. Wydarzenia w Nikomedii ..... 565
6. Wydarzenia w pałacu cesarskim ..... 567
7. Egipcjanie w Fenicji ..... 571
8. Wydarzenia w Egipcie ..... 573
9. Wydarzenia w Tebaidzie ..... 573
10. Pisemna relacja męczennika Fileasa z wydarzeń aleksandryjskich ..... 577
11. Wydarzenia we Frygii ..... 581
12. Wiele innych mężczyzn i kobiet, którzy walczyli w różny sposób ..... 581
13. Dostojnicy kościelni, którzy prawdę głoszonej przez siebie religii potwierdzili własna krwią ..... 585
14. Zachowanie wrogów religii ..... 591
15. Losy pogan ..... 597
16. Poprawa sytuacji ..... 597
17. Odwołanie prześladowania przez władców ..... 599
KSIĘGA DZIEWIĄTA ..... 605
1. Obłudna tolerancja ..... .607
2. Ponowne pogorszenie położenia chrześcijan ..... 611
3. Posąg nowego bóstwa postawiony w Antiochii ..... .611
4. Wydane przeciwko nam rozporządzenia ..... .613
5. Fałszywe 'Dzieje' ..... .613
6. Ówcześni męczennicy ..... .615
7. Edykt przeciwko nam wypisany na stelach ..... .615
8. Późniejsze wydarzenia czasu głodu, zarazy i wojen ..... 621
9. Tragiczny koniec życia tyranów i ich ostatnie słowa przed śmiercią ..... .625
10. Zwycięstwo miłych Bogu cesarzy ..... .633
11. Ostateczna zagłada wrogów religii ..... 641
KSIĘGA DZIESIĄTA ..... .645
1. Pokój, który raczył nam dać Bóg ..... 647
2. Odbudowa kościołów ..... 649
3. Uroczystości poświęcenia kościołów, jakie odbywały się we wszystkich miejscach ..... 651
4. Uroczysta mowa o świetnym stanie naszych spraw ..... 651
5. Odpisy praw cesarskich wydanych na korzyść chrześcijan ..... .681
6. Odpis listu, w którym cesarz przydziela Kościołom środki finansowe ..... .689
7. Odpis listu, w którym cesarz nakazuje zwolnić zwierzchników kościelnych z wszelkich powinności państwowych ..... 691
8. Późniejsza niegodziwość Licyniusza i jego straszny koniec ..... 693
9. Zwycięstwo Konstantyna oraz o tym, co z jego łaski przypadło w udziale poddanym państwa rzymskiego ..... .699
INDEKS BIBLIJNY ..... 703
INDEKS DZIEŁ CYTOWANYCH I WZMIANKOWANYCH ..... .709
INDEKS OSÓB ..... 717
INDEKS MIEJSC I NAZW GEOGRAFICZNYCH ..... .755
INDEKS RZECZOWY ..... 765
TABELE CHRONOLOGICZNE ..... 785