Góne i durne. Na Murmań - Zdzisław Chrząstowski

W roku 1918 w okolicach Murmańska i Archangielska utworzono polskie oddziały sformowane z żołnierzy, którym udało się dotrzeć na Północ z rozbitych polskich korpusów wschodnich. U boku aliantów zachodnich stanęły one do walki przeciwko Armii Czerwonej.Żołnierze ci zyskali miano "Lwów Północy". "Maskotką" Polaków była biała niedźwiedzica Baśka, znana też jako Baśka Murmańska, a ich męstwo i humor opiewał żołnierz-poeta Eugeniusz Małaczewski. Tak zrodziła się sława murmańczyków – garstki ocalałych z wojny i rewolucji polskich żołnierzy, którzy wciąż walczyli o niepodległość ojczyzny, a wielu z nich oddało dla niej wartość najwyższą – życie. O nich właśnie – swych dowódcach i kolegach – oraz o przygodach na Murmaniu opowiada autor Legendy murmańskiej, a legenda to wyjątkowa – pełna wydarzeń najprawdziwszych, na własne oczy widzianych i na własnej skórze przeżytych.

Sumienie Polski i inne szkice kresowe to zbiór trzydziesty czterech znakomitych, a przy tym mało znanych tekstów Michała Kryspina Pawlikowskiego poświęconych Wilnu, Mińskowi, krajobrazom Białorusi, z humorem opowiadających o młodzieńczych przygodach autora, o jego pasjach myśliwskich, kulinarnych i podróżniczych. Część z publikowanych w tym tomie szkiców autor zebrał w wydanym w 1971 zbiorze Brudne niebo, pozostałe drukowane były w londyńskim tygodniku Lwów i Wilno.