Galicya Tom 1. Kraj, ludność, społeczeństwo, rolnictwo - Franciszek Bujak (reprint wydania z 1908 roku)

Reprint wydania z 1910 roku.

Leśnictwo, rybołówstwo, łowiectwo, górnictwo, przemysł

Wydany w 1932 roku "Marsz Radetzky'ego" to kronika schyłku i upadku Monarchii Austro-Węgierskiej opowiedziana przez pryzmat historii trzech generacji rodziny von Trottów. Jej początkiem jest bohaterski czyn Józefa Trotty, który ratując życie cesarza w bitwie pod Solferio, przeszedł do legendy, z którą będą musieli się zmierzyć jeszcze jego syn i wnuk.

Rzeszów galicyjski w obiektywie Edwarda Janusza to książka prezentująca zachowane fotografie i odbitki z negatywów szklanych zakładu fotograficznego Edwarda Janusza, w której pokazujemy zdjęcia wykonane w latach 18861918. Jest to oczywiście wybór, ponieważ fotografii z tego okresu zachowało się bardzo dużo. Poprzedzone krótką opowieścią o dawnym Rzeszowie, tworzą obraz miasta i stanowią doskonałe źródło ikonograficzne do dziejów Rzeszowa w czasach autonomii galicyjskiej.

Książka Szejk z Galicji to pełna, wyczerpująca biografia Ignacego Łukasiewicza, ukazująca jego osiągnięcia i zasługi nie tylko jako pioniera przemysłu naftowego, ale również jako naukowca - wynalazcę lampy naftowej, który zasłużył na trwałe miejsce w panteonie naukowców polskich.

Monografia stanowi przemyślany i konsekwentnie realizowany projekt badawczy, w którym celem było poddanie analizie koncepcji i realizacji w praktyce idei wychowania narodowego. Poglądy i realizacja założeń wychowania narodowego są reprezentowane na szerokim tle społecznym, politycznym i oświatowym Galicji. W ten sposób czytelnik otrzymuje szczegółowy obraz środowiska, w którym działali przedstawiciele koncepcji wychowania narodowego. Książka stanowi znaczący wkład w historię nauki polskiej, historię wychowania i historię polskiego społeczeństwa.

"W odniesieniu choćby do samego tylko Krosna Sarna dokonał rzeczy bardzo ważnej. Był pierwszym z badaczy, który w tak szerokim wymiarze sięgnął do bezcennego zasobu miejskich źródeł rękopiśmiennych. Skorzystał z 22 tomów ksiąg ławniczych, radzieckich i wójtowskich, obejmujących (z lukami) dzieje miasta od XVI (1512) do XVIII w. (1762). Ten pracowity historyk-amator wykorzystał akta grodzkie i ziemskie, manuskrypty lwowskiego Ossolineum, archiwalia konsystorza biskupiego obrządku łacińskiego w Przemyślu. Nie pominął archiwum dekanatu krośnieńskiego oraz kronik miejscowych klasztorów. Wiedzę czerpał również z szeregu źródeł drukowanych. On pierwszy odkrył i uświadomił współczesnym bogactwo dziejów miasta, opisując jego rozwój od XIV do XIX w. Scharakteryzował ponadto miejscową społeczność rzemieślniczą i kupiecką, jej organizacje zawodowe, prężność w działaniu i związki z Kościołem, a także wykazał szczodrobliwą postawę monarchów względem swej własności (treść monografii w partiach dotyczących Krosna stanowi blisko 30 procent objętości książki)".

Do wszystkich podejmowanych przez siebie inicjatyw Kośni podchodzili bardzo emocjonalnie i ideowo. [...] Wobec stale formułowanych zarzutów i pretensji, najpierw wobec niemieckiego, później polskiego aparatu władzy [...], pozostawali nieustępliwi. Najwyraźniejszą cechą aktywności społecznej Kośnych jest to, że niezależnie od okoliczności państwowych, społecznych i politycznych w współtworzonych strukturach organizacyjnych zawsze znajdowali sobie miejsce w opozycji. [...] Podkreślali wartość śląskich tradycji, kultury i gwary [...]. Utożsamiając się silnie z regionem, Kośni starali się podkreślić jego znaczenie i propagować lojalność względem niego. Wielokrotnie podnoszona dzielnicowość Kośnych była istotnym wyróżnikiem ich patriotyzmu [...].

Społeczności małych miast w okresie ostatnich dwustu lat przedrozbiorowej Rzeczypospolitej nie budziły do tej pory większego, poza regionalistami, zainteresowania historyków. Małe miasta postrzegano najczęściej jako ośrodki podupadłe, zamieszkałe głównie przez rolników. Wnikliwa analiza szerokiej gamy źródeł - setek zapisów metryk ślubów, chrztów i pogrzebów, a także rękopisów i druków: lustracji i inwentarzy, rejestrów podatkowych, wizytacji kościelnych, ksiąg relacji sądów grodzkich, spisów wojskowych - pozwala jednak na skorygowanie takiego obrazu. Głównym punktem odniesienia są trzy niewielkie ośrodki: Pilzno, Przecław i Wojnicz, przedstawione na tle pozostałych miast tej wielkości, położonych na południu historycznej Małopolski. Ustalenia zawarte w książce dotyczą zarówno spraw ogólnych - wielkości zaludnienia, migracji i związków z wiejskim otoczeniem - jak i bardziej szczegółowych: wewnętrznej hierarchii (zwłaszcza związanej ze sprawowaniem władzy) czy sposobów zarobkowania. Wiele uwagi poświęcono także charakterystyce małomieszczańskiej rodziny i cyklowi życia przeciętnego mieszkańca.

Książka w sposób monograficzny ukazuje transformację społeczno-gospodarczą Wadowic w okresie przynależności miasta do monarchii habsburskiej. W wielu przypadkach konieczne było odwoływanie się do procesów, które miały charakter ogólnogalicyjski. Dla przykładu wymienię tylko: transformację demograficzną, industrializację, wzrost aktywności społecznej mieszkańców. Tym sposobem na kanwie Wadowic utworzono typowy model średniej wielkości miasta galicyjskiego. Niniejsze studium przypadku wymagało zastosowania analizy porównawczej, która dała pełny obraz i skalę przeobrażeń społeczno-gospodarczych zachodzących w Wadowicach na tle innych ośrodków miejskich Galicji.