Front wschodni 1914-1920. Historia pierwszej wojny światowej - Michael S. Neiberg

Dwudziesty wiek wybuchł w 1914 roku w Sarajewie Od wielu lat historycy przekonują, że druga wojna światowa była tylko dogrywką pierwszej. Nie da się zrozumieć nie tylko dziejów drugiej wojny światowej, ale i całej współczesnej historii Europy i świata bez znajomości Wielkiej Wojny – praprzyczyny wszystkich najważniejszych zjawisk naszych czasów. Na polach bitew pojawiły się wtedy mordercze wynalazki i technologie, a w okopach tej wojny dojrzewały idee systemów totalitarnych. 

O polskiej V Dywizji Syberyjskiej wiadomo niewiele. Utworzona we wschodniej Rosji, która w 1918 roku była areną zmagań militarnych bolszewików, wojsk białych, oddziałów czeskich, polskich... zgromadziła 11 tysięcy żołnierzy. Tytułowy ochotnik – Stanisław Bohdanowicz daje wyjątkowo cenne świadectwo działalności tej formacji. Autor, choć jako szeregowiec nie mógł wnikliwie obserwować działań dowództwa, przekazał prawdziwy obraz warunków, w jakich powstawała Dywizja, losy żołnierzy, a także czas, kiedy w Rosji rodził się bolszewizm.

Wznowienie słynnego, nagrodzonego Pulitzerem dzieła legendarnej amerykańskiej historyczki i reporterki.

Sierpniowe działa to monumentalny fresk przedstawiający skomplikowaną politykę europejskich mocarstw w przededniu I wojny światowej i dający dokładny opis działań militarnych pierwszego jej miesiąca. Barbara W. Tuchman nie tylko w ciekawy, niezwykle wciągający i niemalże powieściowy sposób opowiada militarno-polityczną historię konfliktu, ale również, bazując na dokumentach z epoki i wplatając liczne cytaty z dzienników i pamiętników osób nierzadko decydujących o losach narodów, kreśli ciekawy kontekst społeczny i w przenikliwy sposób punktuje kosztowne błędy, które popełniali politycy i generałowie, często powodowani wybujałą ambicją lub po prostu ignorancją.

Najlepsza jednotomowa historia Wielkiej Wojny! 

W tym wielkim dziele słynny historyk Peter Hart analizuje ten konflikt, łącząc wyniki najnowszych badań historycznych z relacjami świadków wydarzeń. Cytowane wypowiedzi generałów i admirałów pozwalają zrozumieć przyczyny podejmowanych przez nich działań, a obrazowe relacje ich podwładnych ukazują straszliwe skutki zaciętych walk. Hart skupia się przede wszystkim na aspekcie strategicznym wojny i rozwoju taktyki wojennej oraz na wprowadzanych nowinkach technicznych, które miały decydujący wpływ na jej wynik.

Sensacja naukowa - nieznane fakty wychodzą na jaw!

Po prawie stu latach profesor Andrzej Nowak odkrywa nieznane dokumenty, z których wynika, że w 1920 roku europejskie mocarstwa były gotowe przehandlować Polskę w zamian za pokój z bolszewicką Rosją.

Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.

Publikacja ma służyć wszystkim, którzy poznać pragną ten ważny i heroiczny okres dziejów Polski i jej mieszkańców. 
W książce: 
- Polacy w I wojnie światowej 
- Legiony Piłsudskiego 
- 11 listopada 1918 
- Konflikty z Ukraińcami i Litwinami 
- Powstanie wielkopolskie 
- Powstania śląskie 
- Wojna 1920 roku

Bitwa Warszawska 1920, której częścią jest obecny tom, stanowi jedną z najważniejszych bitew Państwa Polskiego i niewątpliwie miała kluczowy wpływ na losy ówczesnej Europy, w tym Polski. Fenomenalny sukces oręża polskiego jest dumą narodową Polaków, świadczy też o niezwykłym patriotyzmie i męstwie naszych rodaków.

Unikatowy reprint albumu z 1933 roku. To wyjątkowa i niepowtarzalna publikacja, zarówno pod względem historycznym, jak i edytorskim. Ukazuje wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z Krakowa. Zamieszczone zdjęcia, materiały dokumentalne i mapy odtwarzają klimat przedwojennych wydarzeń i oddają charakter epoki.

Do albumu gratis – DVD„Sztandar wolności”, film dokumentalny z 1937 roku.

Akcja „Eskadry”, bo taki tytuł nosi ta książka, toczy się podczas wojny polsko-bolszewickiej. Śmierć jednego z pilotów w rozbitym samolocie i ciężka rana dowódcy eskadry pociągną za sobą wiele zmian w życiu porucznika Szyllinga i jego kolegów. Czy nowy dowódca zdobędzie zaufanie zgranego zespołu? Któremu z odważnych pilotów odda swe serce piękna sanitariuszka? I czy wszyscy szczęśliwie wrócą ze swych podniebnych akcji, gdy po nimi rozgrywać się będzie jedna z najważniejszych bitew w naszej historii?

Praca przedstawia działania wojenne na Mazowszu Północnym latem 1920 roku w kontekście Bitwy Warszawskiej, rozstrzygającej o losach odrodzonej Polski.

,, Jest to typowy warchoł i partyzant, lecz doskonały żołnierz, i umiejętny raczej ataman niż dowódca w europejskim stylu... Bije bolszewików w wielu wypadkach lepiej od sztabowych generałów[...]. Nie żałuje cudzego życia i cudzej krwi , zupełnie tak samo jak własnej. Dajcie mu być sobą, bo innym być nie potrafi".
Marszałek Józef Piłsudski

"Akcja Epopei obejmuje swym zakresem najbardziej dramatyczny nie tylko dla Polaków na Wołyniu, ale także dla wszystkich mieszkańców Europy okres pierwszej połowy XX wieku. [...] W części pierwszej autorkę interesuje zwłaszcza moment wybijania się Polski na niepodległość. Czytelnikowi więc dana tu jest np. okazja współuczestniczenia wraz z bohaterami powieści w tworzeniu się legionów Piłsudskiego i w bitwach prowadzonych z ich udziałem. Główne momenty bojowego szlaku legionistów zapadają w pamięć i wyjaśniają genezę zrodzonej później legendy ich bohaterstwa. [...] W świetle tych zapisów wywalczona na wszystkich frontach tej wojny przez ofiarę krwi i braterstwo polskiego żołnierza. Dużo miejsca w części drugiej wypełnia ukazanie dramatycznych losów mieszkańców Wołynia i Polski podczas II wojny światowej. Wraz z bohaterami powieści przeżywamy całe okrucieństwo tej wojny, a zwłaszcza niezwykle tragiczne losy mieszkańców Wołynia. Czytelnik ma okazję na podstawie rzeczywistych przeżyć bohaterów, poznać od środka prawdę o mordach ukraińskich. Warto zaznaczyć, że ich historia przedstawiona została w powieści obiektywnie i bez cienia rewanżyzmu." 

Album przywołuje obrazy z frontu wschodniego, ukazując Wielką Wojnę na Kresach - dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej, terenach współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy. W ośmiu rozdziałach (Kordony, garnizony; Wymarsz; Na linii ognia; Ofiary; Życie na froncie; Sielanka na tyłach; Tryumfy; Krajobraz po bitwie) znalazły się oryginalne materiały ikonograficzne pochodzące z prywatnej kolekcji kresowianów Tomasza Kuby Kozłowskiego. Jednym z walorów albumu są niepublikowane dotąd zdjęcia i fragmenty korespondencji niemieckojęzycznych żołnierskich walczących na froncie wschodnim. Publikacja zawiera ponadto: kalendarium wydarzeń, mapy, cytaty oraz trzy indeksy: geograficzny, nazwisk, fotografów i nakładców pocztówek. Album zawiera teksty w języku polskim i angielskim.

Działania opóźniające Legionów Polskich prowadzone w dniach 4-6 lipca 1916 roku pod Kościuchnówką na Wołyniu przeciwko oddziałom rosyjskiego XLVI Korpusu Armijnego, prowadzącego natarcie w ramach ofensywy Brusiłowa.

Polacy nie dopuścili do przerwania frontu, wytrzymując kilkakrotnie ponawiany atak 100 rosyjskiej dywizji piechoty. Pozbawione wsparcia artylerii i łączności brygady legionowe liczyły łącznie tylko 5500 żołnierzy, stawiając opór 13 000 Rosjan.

Najcięższe walki stoczyła I Brygada Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, a zwłaszcza jej 5 Pułk Piechoty, którego straty bojowe przekroczyły 50 procent.

Bitwa zakończyła się wycofaniem armii austro-węgierskiej. Pomimo taktycznego zwycięstwa Rosjan armia monarchii habsburskiej za sprawą polskich Legionów odniosła niezwykle ważny sukces strategiczny, zapobiegając przełamaniu frontu mogącemu spowodować całkowitą jego dezorganizację na tym odcinku, a w dalszej perspektywie nawet powrót do działań wojennych na terenie Kongresówki. Jednocześnie Rosjanie wyczerpali na długi czas możliwość podjęcia kolejnej tak intensywnej ofensywy.

Oddawało to ponownie inicjatywę strategiczną w ręce państw centralnych. Polskie straty wyniosły 2000 żołnierzy poległych bądź rannych.

W Noworosyjsku oddział ten przemianowano na 4 Dywizję Strzelców II Korpusu i dowództwo nad nią objął gen. Lucjan Żeligowski. Zwano ją powszechnie "Dziką Dywizją". Dlaczego? - trudno dociec. Może dlatego, że składała się głównie z jednostek najbardziej przedsiębiorczych, awanturniczych, butnych, samowolnych, żołnierzy, którzy z dumą nazywali siebie, szczególnie w kawalerii hołoworezami, ot coś w rodzaju starodawnej Siczy Zaporoskiej, może dlatego, że tak uzbrojenie, jak i konie, uprząż, rzędy końskie musieli zdobywać na bolszewikach, walcząc dziko i zaciekle o każdy karabin czy siodło, bo dobrowolnie niechętnie je oddawali, może wreszcie dlatego, że nie śmierdząc groszem, byli przeważnie nie strzyżeni i nie goleni, w wyszarzałych rosyjskich mundurach, tylko z polskim orzełkiem na czapce... Niemal do każdego oddziału dywizji można było odnieść zwrotkę z Powrotu taty Mickiewicza: Brody ich długie kręcone wąsiska, wzrok dziki, suknia plugawa...Dzicy z wyglądu i dzicy w boju, ale towarzysze o złotych sercach!

Pamiętnik Jadwigi Rutkowskiej (prowadzony od 30 czerwca 1914 r. do 27 czerwca 1919 r.) nie zawiera szczegółowych opisów ważnych wydarzeń politycznych, kampanii wojennych czy bitew. Są o nich liczne wzmianki, ale raczej stanowią tło do opisu rzeczy pozornie mniej ważnych. Dowiadujemy się z nich wiele o życiu codziennym Polaków w ówczesnej Galicji, o problemach z egzystencją rodzin polskich żołnierzy walczących o niepodległości ojczyzny. Ojciec i brat autorki pamiętnika byli żołnierzami Legionów Polskich. Jadwiga wraz z matką, przyzwyczajone do wysokiej stopy życiowej dzięki posadzie urzędniczej Bolesława Rutkowskiego, musiały w warunkach wojennych borykać się z wieloma kłopotami materialnymi, zwłaszcza po śmierci ojca w 1916 r. Walki polsko-ukraińskie we Lwowie w listopadzie 1918 r. także ukazane są przede wszystkim przez pryzmat życia codziennego, trudności ze zdobyciem pożywienia i wody, zagrożenia życia. Dla Jadwigi Rutkowskiej i jej matki ogromnym problemem były losy ich brata i syna Stanisława Bożywoja, którego wojenne losy zaprowadziły aż do 4 Dywizji Strzelców, tworzonej na Kubaniu, a dowodzonej przez Lucjana Żeligowskiego. Jadwiga Rutkowska, mimo że młoda wiekiem, znajduje się w wirze ówczesnych trudnych i tragicznych konfliktów narodowych. Spora część jej wspomnień to jednak opisy dylematów szkolnych, kontaktów z koleżankami, zabaw, fascynacji kinem, nauką i sztuką, małych i większych kłopotów. To również świadectwo ówczesnej mentalności, sposobu wychowywania i kształtowania dzieci. Warunki wojenne zmuszały jednak Jadwigę do zachowań nad wiek dojrzałych. W wieku 16 lat zaczęła udzielać korepetycji, co istotnie wspomagało budżet domowy. Skądinąd wiemy przecież, że w wieku lat 18 zgłosiła się do Wojska Polskiego, żeby pracować jako sanitariuszka na froncie polsko-bolszewickim w 1920 r.

Wspomnienia Jadwigi Rutkowskiej są ilustrowane licznymi, w większości nigdy niepublikowanymi fotografiami, m.in. z życia codziennego żołnierzy Leglonów Polskich i z walk polsko-ukraińskich w Galicji w 1919 r.

Bitwa pod Łuckiem – jedna z najważniejszych bitew I wojny światowej – rozegrała się na Wołyniu w czerwcu 1916 r. między wojskami rosyjskimi z jednej strony a siłami austro-węgierskimi wspieranymi przez formacje armii niemieckiej z drugiej. Główne walki, zakończone zdobyciem Łucka przez Rosjan, toczyły się w dniach 4-7 czerwca; w następnych tygodniach wojska rosyjskie zamierzały uwieńczyć rozmiary tego sukcesu dalszymi powodzeniami, co mogło doprowadzić do wyeliminowania Austro-Węgier z grona militarnych przeciwników koalicji. Austro-węgierskie siły zbrojne, wspomagane przez wojska potężnej armii niemieckiej, podejmowały natomiast działania mające na celu zlikwidowanie wyłomu pod Łuckiem.