Fenomen husarii - Radosław Sikora

W ciągu niemal trzech stuleci istnienia husarii, miała ona do czynienia z bardzo różnorodnym przeciwnikiem. Husaria w walce omawia kilka ich rodzajów, wyjaśniając w jaki sposób polscy rycerze radzili sobie z nimi. Jak  zwykle w przypadku książek Radosława Sikory, przystępny język i obrazowe opisy ułatwiają zrozumienie poruszanych zagadnień.

Ze wstępu:

Niniejsza pozycja powstała na bazie mojej pracy magisterskiej, obronionej w Instytucie Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w 2010 roku.

Praca ma charakter naukowy, niemniej wyrażam nadzieję, iż rozbudowany aparat nie odstraszy czytelnika i publikacja ta znajdzie swojego odbiorcę również poza kręgiem zawodowych historyków, zwłaszcza wśród miłośników husarii i epoki Jana III Sobieskiego.

Po 1918 roku pamięć o galicyjskich regimentach ułanów została bardzo szybko wyparta ze świadomości Polaków. Ich miejsce zajęły pułki szwoleżerów, ułanów i strzelców konnych odrodzonej Rzeczpospolitej. Mitem założycielskim II Rzeczpospolitej stała się wojna polsko-bolszewicka 1920 r. Koleje losów dawnych regimentów cesarskich nie budziły już zainteresowania. Dla nowych pokoleń Polaków stały się fragmentem obcej, a często wrogiej historii.

Autor książki zaprasza w pasjonujący świat życia XVII-wiecznych żołnierzy. Obraz życia ówczesnego żołnierza jawi się jako niezwykle bogaty i różnorodny. Obok splendorów i wspaniałego wyglądu czy fantazji bohaterów staropolskiego oręża widnieją nędzne losy wojskowej zbiorowości, prowadzące do ekstremalnych sytuacji, np. kanibalizmu, żebraczego kija i rozsypanych kości w dalekich krajach. Życie pojedynczego żołnierza także charakteryzowało się zmiennością bytowania i pełne było przypadków. Nie jest to bynajmniej koniec młodzieńczych wyobrażeń o żołnierzach XVII-wiecznych, kształtowanych na podstawie losów Sienkiewiczowskich rycerzy, ponieważ jest coś pociągającego w tej epoce. W dalszym ciągu przewijają się przed nami barwne obrazy, nadal fascynuje husaria w czasie szarży pod Kircholmem lub Wiedniem, bohaterskie obrony twierdz, postacie słynnych zagończyków, dalekie rajdy lisowczyków etc. Jednak konfrontacja wyobrażeń ze źródłami historycznymi i literaturą przedmiotu spowodowała, że wojskowość staropolska nabrała nowych, pełniejszych wymiarów. Problematyka życia codziennego armii koronnej i litewskiej nie jest wcale mniej fascynująca, gdyż w ten zakres wchodzą zarówno zagadnienia kultury materialnej, jak i pojawiają się wcale nierzadko wątki kawalerskiej fantazji.