Dziennik 1920 roku - Kazimierz Sokołowski

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 r. obfituje w wiele wydarzeń mogących stanowić temat licznych prac historycznych. Składają się na nie poszczególne kampanie, operacje czy bitwy. Wśród tych ostatnich godna wyeksponowania jest bitwa o Lwów. Co prawda los wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. przesądzony został podczas bitwy na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 r., Ale przyczyniło się do tego powstrzymanie ofensywy 1 Armii Konnej Budionnego pod Lwowem w tym samym czasie załamało plan Stalina przerzutu rewolucji bolszewickiej na Bałkany.

Obrona Płocka przed wojskami rosyjskimi 18 - 19 sierpnia 1920 r. była jednym z wielu epizodów wojny z bolszewicką Rosją i jak dotychczas pozostaje w cieniu większych zmagań i bitew tej wojny: bitwy warszawskiej, bitwy nad Niemnem, czy bitwy nad Wkrą. Jest to poniekąd zrozumiałe, bo losy wojny decydowały się właśnie w tych bitwach, tym niemniej obrona Płocka też miała znaczenie. Widomym znakiem było odznaczenie miasta Krzyżem Walecznych przez marsz. Józefa Piłsudskiego w czasie jego wizyty w Płocku 10 kwietnia 1920 r. Obrona Płocka w 1920 r. należy do najważniejszych wydarzeń w dziejach miasta w XX w. Przekonani o tym byli już ówcześni mieszkańcy, stąd coroczne uroczyste obchody rocznicy walk oraz podjęte niemal natychmiast próby odtworzenia przebiegu wydarzeń tych dwu dramatycznych dni. Dzięki temu współczesny historyk dysponuje całkiem pokaźną liczbą wartościowych źródeł i opracowań.

 Ta książka to jedno z niewielu (obok „Pożogi" Z. Kossak-Szczuckiej i „Na ostatniej placówce" E. z Zaleskich Dorożyńskiej) pięknych świadectw siły polskości na Kresach i dramatu, jaki spotkał wiernych jej obrońców na najdalej wysuniętych placówkach.

Wojna o wszystko to prawdziwa historyczna epopeja odsłaniająca ważny etap w odbudowywaniu polskiej państwowości, którą zakłócił konflikt z komunistami. Na tle militarnych i politycznych zmagań nakreślono zbiorowy portret Polaków, którzy bez wahania poszli za swoim przywódcą Józefem Piłsudskim. Opisom działań wojennych towarzyszą relacje z codziennego żołnierskiego życia oraz informacje o stosunku społeczeństwa polskiego do całej kampanii. Nie pominięto również naszych sojuszników w tych zmaganiach, czyli - Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Amerykanów i Francuzów. Poruszono również kontrowersyjne tematy jak np. obozy dla jeńców sowieckich.

Okopy I wojny światowej. Sam środek rozdzierającego dramatu. Świadectwo ceny, jaka została zapłacona za odrodzenie Polski w 1918 roku. Ksiądz Józef Panaś jako kapłan i uczestnik walk towarzyszył żołnierzom Legionów w ich męstwie, strachu i umieraniu.

Sensacja naukowa – nieznane fakty wychodzą na jaw!

Po prawie stu latach profesor Andrzej Nowak odkrywa nieznane dokumenty, z których wynika, że w 1920 roku europejskie mocarstwa były gotowe przehandlować Polskę w zamian za pokój z bolszewicką Rosją.

Pojęcie appeasementu jest powszechnie kojarzone z kapitulacyjną polityką względem Hitlera, której najbardziej haniebnym owocem było oddanie Niemcom Czechosłowacji. W swojej sensacyjnej pracy Andrzej Nowak używa tego terminu do opisania ściśle tajnych działań, które w 1920 roku państwa zachodnie podjęły wobec Polski. Opowiadająca o kulisach tych wydarzeń popularnonaukowa książka stanie się wydarzeniem na rynku książki historycznej.

Wyjątkowa publikacja o bitwie, którą historycy i politolodzy uznali za jedną z najważniejszych w dziejach świata.

Zamoyski pisząc o Bitwie Warszawskiej, spotykał się z uczestnikami walk, co zaowocowało żywą i wartką narracją. Barwne epizody oddające klimat epoki przetykane są świetnie naszkicowanymi portretami najważniejszych postaci ówczesnego konfliktu. Zamoyski przebieg bitwy opisuje szczegółowo, ale unika przy tym nieprzyjaznych dla czytelnika specjalistycznych opisów taktyki wojennej.

Niezaprzeczalnym atutem książki jest jej szata graficzna – żadna dotychczas wydana książka o Bitwie Warszawskiej nie zawierała tak wielu starannie dobranych zdjęć – czarno-białych i kolorowych. Polskie wydanie książki przygotowane przez Wydawnictwo Literackie różni się pod tym względem znacząco od wydania angielskiego.

Autor (zm. w 1922 r.) to żołnierz, oficer z Błękitnej Armii Hallera, a zarazem niezwykle uzdolniony poeta i pisarz (jego zbiór opowiadań Koń no wzgórzu został nazwany przez Kornela Makuszyńskiego „arcyksiążką, jednym ze spiżowych pomników mowy polskiej”). Był jednym z Lwów Północy, walczących przeciwko bolszewikom nad Dźwiną Północną.

Książka jest wyborem jego twórczości literackiej. Zamieszczono tu opowiadania, eseje, publicystykę i wiersze Małaczewskiego, które opisują wojenne perypetie, dramaty i tragedie polskich żołnierzy w latach 1918-1920, szczególnie podczas wojny polsko-bolszewickiej.

Pełna pasji i przygód opowieść o honorze, odwadze i walce za wspólną sprawę. Śmiały, piękny literacko zapis działań bojowych 7 Eskadry Myśliwskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej. Książka opowiada m.in. o wyprawie na Kijów oraz o zmaganiach z armią Budionnego.

Symboliczną i legendarną postacią z okresu walk w obronie Warszawy stał się odważny ochotnik kapelan wojskowy ks. Ignacy Skorupka, poległy w boju pod Ossowem 14 sierpnia 1920 r., pośmiertnie awansowany do stopnia majora i odznaczony orderem Virtuti Militari klasy 5 i Krzyżem Niepodległości (1933), w 2010 r. uhonorowany Orderem Orła Białego. W narodowe dzieje ks. Skorupka wpisał się ceną, jaką przyszło płacić pokoleniu II Rzeczypospolitej za obronienie dopiero co wywalczonej wolności.