Dwory Małopolski w fotografii archiwalnej - Marzanna Raińska

Album prezentujący klasycystyczne siedziby ziemiańskie w Wielkopolsce. Na kilkuset fotografiach i ilustracjach archiwalnych przedstawiono 54 obiekty: dwory i pałace. Każdy obiekt został fachowo opisany zarówno pod względem architektonicznym, jak i historycznym. Publikacja niezwykle elegancka i atrakcyjnie opracowana edytorsko, dwujęzyczna (jJest to praca zbiorowa, opatrzona tekstami Marii Strzałko i Róży Kąsinowskiej.

Na 303 stronach i kilkuset fotografiach przedstawiono 54 obiekty. Rzec można wielkopolskie dwory i pałace klasycystyczne w pigułce, w bardzo eleganckim i atrakcyjnym opracowaniu.ęzyk polski i angielski).

Książka opisuje historię rodów ziemiańskich a także kulturę materialną, którą stworzyli. Tematyka książki jest ograniczona geograficznie do obszaru powiatów: Proszowickiego, Kazimierskiego, Buskiego, Pińczowskiego, Miechowski i częściowo Powiat Krakowski. W sumie opisanych jest około 300 dworów, i drugie tyle miejscowości związanych z dworami.

Powstanie Warszawskie pokazane jest oczyma chłopca, Janusz Krasickiego, któremu ojciec kapitan, pilot w 1949 roku, jeniec Starobielska zamordowany w Charkowie, zaszczepił fascynację lotnictwem. Autorka ukazuje dwór w Kraśnicy pod Opocznem, w którym urodził sie Antoni Jaxa Bąkowski, pradziadek bohaterów książki. W latach 30-tych powstała tam nieduża stadnina koni arabskich. W czasie II Wojny Światowej dwór dawał schronienie wielu potrzebującym, pomagał partyzantom „Bończy”, „Starego”, „Wichra”, „Doliny”. Powojenne losy osiadłych w Gdańsku właścicielki dworu Anny Bąkowskiej i jej córki Ewy.

Reprint oryginału z lat 1857-1860. Trzy tomy w jednym woluminie.

Książka opatrzona jest dwustronicowym wstępem napisanym przez autora. Tom pierwszy zawiera 383 strony. Tom drugi to tylko 192 strony, ponieważ śmierć autora zatrzymała pracę przy encyklopedii na literze "L". Oba tomy wydane są w jednym woluminie.

Praca ta jest alfabetycznym spisem licznych i wspaniałych przykładów budownictwa drewnianego w dawnej Polsce " na jej kartach prezentowane są obiekty z Podlasia, Mazowsza, Litwy, Żmudzi, z pogranicza Podola i Wołoszczyzny, z Galicji, z Czerwonej Rusi, Poznańskiego, Grodzieńszczyzny i innych regionów. Autor opisuje także nieistniejące już obiekty z terenów Litwy, Podlasia, Mazowsza, Lubelszczyzny, Ukrainy, Żmudzi, Ziemi Sandomierskiej, Opatowskiej, Radomskiej itd.

Z. Gloger przedstawia w swojej książce dawne cerkwie drewniane, stare domy, chaty, dwory szlacheckie, pałace, stare pomniki przyrody, dzwonnice, kościoły, lamusy, krzesła, krzyże, kufry etc. Łącznie księga zawiera około 550 zdjęć, rysunków i rycin (m.in. świetne rysunki Z. Glogera oraz ryciny wg Jana Matejki).
Jest to praca o wyjątkowej wartości naukowej (etnograficznej i historycznej) z uwagi na fakt, iż większość prezentowanych obiektów nie przetrwała do naszych czasów.

Szacuje się, że w 1939 roku na ziemiach Rzeczypospolitej istniało ponad dwadzieścia tysięcy dworów i pałaców. Pięćdziesiąt lat później było ich zaledwie dwieście, a i one z reguły przedstawiały widok godny pożałowania. Ogromna ilość siedzib rodowych znalazła się na ziemiach „skąd zabrano Polskę”, gdzie ich los dopełniał się szybciej i tragiczniej. A jednak dwór przetrwał – głównie w kulturze, tradycji i literaturze. W albumie znajdziemy zarówno świadectwa dawnej świetności dworów polskich, jak i interesujące historie i anegdoty związane z poszczególnymi miejscami i ich właścicielami.

Dwory na Suwalszczyźnie to tytuł, który może zaskoczyć wielu Czytelników. Zdziwić może liczba opisanych miejsc, jak i objętość tej książki. Przecież w dzisiejszym krajobrazie Suwalszczyzny w ogóle nie widzimy dworków. Owszem, wielu zna ruiny pałacu gen. Ludwika Michała Paca w Dowspudzie lub pozostałości po dworze w Starej Hańczy nad jeziorem Hańcza, niektórzy – ze względu na funkcjonujący pensjonat – wiedzą o istnieniu folwarku Huta, i to wszystko.

Dlaczego więc ta książka? Otóż jest próbą wydobycia, przypomnienia i utrwalenia świata, który już nie istnieje (bez chęci jego idealizacji i mitologizacji). Zniknął zarówno w przestrzeni, jak i w pamięci. Stało się tak w wyniku naturalnych procesów, ale także planowanych działań, motywowanych ideologią i polityką.

Dwory to relikty budownictwa szlacheckiego. Dziś mieszczą się w nich instytucje kultury, muzea, ośrodki pracy twórczej. Wiele z nich zostało zaadaptowanych na hotele i restauracje. Niestety, są też takie, które pozostawione same sobie, po prostu niszczeją. Wszystkie jednak składają się na bogactwo kulturowe naszego kraju i są niebywałą atrakcją turystyczną. Książka „Dwory polskie” przybliża specyfikę najpiękniejszych posiadłości ziemskich. Opowiada dzieje obiektów oraz charakteryzuje architekturę poszczególnych budowli. Album został zilustrowany fotografiami współczesnymi i archiwalnymi.

Reprint oryginału wydanego nakładem własnym autora w 1888 roku. Książkę, jak sam autor zaznaczył we wstępie, opracował z potrzeby zebrania w jednym woluminie wiadomości o ogrodnictwie, ponieważ o zasadach urządzania ogrodu spacerowego nie przemawiał dotąd z książki żaden z ogrodników Polaków. Dobre rady Czartoryskiej z Myśli różnych o zakładaniu ogrodów i Franciszka Giżyckiego z "O przyozdobieniu siedlisk wiejskich" dziś już są przestarzałe, niewystarczające i z obecnym stanem ogrodniczej wiedzy niezgodne. W związku z tym Jankowski książkę "Ogród przy dworze wiejskim" uzupełnił o setki rycin, planów, opisów roślin ozdobnych, warzywnych i drzew oraz o sposobach ich uprawy.

W II tomie "Kresowych rezydencji" opisano ponad 120 miejscowości z zespołami rezydencjalnymi położonych na terenie przedwojennego województwa nowogródzkiego. Jest to zaledwie około 10 procent ogólnej liczby siedzib ziemiańskich znajdujących w tym województwie przed 1939 r. Większość z nich przestała istnieć podczas XX-wiecznych zawieruch dziejowych, ale te ocalałe i pozostałości tych zniszczonych stanowią cenne pamiątki po ich dawniejszych właścicielach i pomniki dramatycznych dziejów tej ziemi.

Współczesnemu Polakowi Nowogródczyzna kojarzy się głównie z urodzonym tu naszym wieszczem – Adamem Mickiewiczem. Kanoniczny obraz „nowogródzkiej strony” tworzą wyjęte z jego dzieł opisy Soplicowa i zamku „na barkach nowogródzkiej góry”. Wspaniałym dopełnieniem tych klasycznych tekstów są zdjęcia mistrza fotografii Jana Bułhaka – także rodowitego nowogródczanina. Nie ma również świadomego rodaka, który nie słyszałby o położonym na Nowogródczyźnie Nieświeżu – wielkim zespole rezydencjalnym stanowiącym przez kilka stuleci główną siedzibę Radziwiłłów – najpotężniejszego rodu magnackiego w dziejach Rzeczypospolitej.