Dwór na wulkanie. Dziennik ziemianki z przełomu epok 1895-1920 - Janina Konarska

W 1933 roku młoda Amerykanka przyjeżdża do Polski jako żona księcia Pawła Sapiehy. Trafia do egzotycznego świata polskiej arystokracji, w którym nowojorskie wychowanie musi skonfrontować z zastaną tu rzeczywistością. Z tej perspektywy spogląda na stosunki społeczne panujące w II Rzeczpospolitej, poznaje ówczesną elitę, obserwuje nadchodzącą wojnę oraz upadek państwa. Z wrodzonym talentem pisarskim, niepozbawionym ostrza krytyki, odmalowuje fascynujący obraz epoki. Po wybuchu wojny wraca do Stanów Zjednoczonych, gdzie zostaje cenioną postacią życia literackiego.

Tematem niniejszej pracy jest historia dworu w Karniowicach. Słowo „dwór” ma dwojakie znaczenie. Po pierwsze jest to budowla mieszkalna właściciela posiadłości; po drugie – oznacza całą posiadłość ziemską wraz z gospodarstwem rolnym, najczęściej samowystarczalnym. Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu nadał określeniu „dwór polski” jeszcze szersze, symboliczne znaczenie. To nie tylko zespół budowli reprezentacyjnych i gospodarczych, sady, parki i ogrody, ale pojęcie, które zawiera w sobie kult tradycji i pamięć o przodkach, wspomnienie sarmackiej duszy, często niesfornej i zawadiackiej. Gdy zabrakło na mapie państwa polskiego, dwór stał się ostoją patriotyzmu.

Na kartach tej książki pokazujemy, jak zmieniały się nie tylko poszczególne budowle, ale i ludzie, którzy mieszkali we dworze i we wsi. Może ktoś z czytelników odnajdzie tutaj swoich przodków?

Dalszy ciąg pasjonującej opowieści o wielkopolskim rodzie Żółtowskich z Godurowa, opartej na rodzinnych dokumentach, pamiętnikach i listach. Benedykt Żółtowski, ranny w kampanii wrześniowej, okrutny czas okupacji przeżywa wraz z rodziną na Zamojszczyźnie, gdzie odwagą i sprytem ratuje przed eksterminacją setki osób. Po wojnie, utraciwszy cały majątek, wzorowo prowadzi państwowe gospodarstwo rolne, mimo represji ze strony tępych funkcjonariuszy nowego ustroju. Ta książka to portret dzielnych, wartościowych, kochających się ludzi, a zarazem przejmująca lekcja najnowszej historii Polski.

Publikacja ilustrowana licznymi zdjęciami i tablicami genealogicznymi, zawiera indeks osób i miejscowości.

Prezentowana książka jest pierwszym w historiografii polskiej opracowaniem rozwoju przemysłu w majątkach ziemiańskich Królestwa Polskiego w okresie od końca lat 70. XIX w., do ostatniego roku przed wybuchem I wojny światowej. Przedmiotem analizy badawczej był rozwój, rozmieszczenie oraz struktura przemysłu ziemiańskiego. Terytorialnie praca obejmuje obszar Królestwa Polskiego z uwzględnieniem rozwoju przemysłu w majątkach ziemiańskich w poszczególnych guberniach. Przemysł ziemiański ukazano na tle porównawczym w stosunku do rozwoju całego przemysłu Królestwa Polskiego.

 Ta książka to jedno z niewielu (obok „Pożogi" Z. Kossak-Szczuckiej i „Na ostatniej placówce" E. z Zaleskich Dorożyńskiej) pięknych świadectw siły polskości na Kresach i dramatu, jaki spotkał wiernych jej obrońców na najdalej wysuniętych placówkach.

Wojna o wszystko to prawdziwa historyczna epopeja odsłaniająca ważny etap w odbudowywaniu polskiej państwowości, którą zakłócił konflikt z komunistami. Na tle militarnych i politycznych zmagań nakreślono zbiorowy portret Polaków, którzy bez wahania poszli za swoim przywódcą Józefem Piłsudskim. Opisom działań wojennych towarzyszą relacje z codziennego żołnierskiego życia oraz informacje o stosunku społeczeństwa polskiego do całej kampanii. Nie pominięto również naszych sojuszników w tych zmaganiach, czyli - Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Amerykanów i Francuzów. Poruszono również kontrowersyjne tematy jak np. obozy dla jeńców sowieckich.

Książka przedstawia wkład ziemiaństwa Mazowsza Płockiego w życie polityczne, społeczne, gospodarcze, religijne i kulturalne tego obszaru w okresie międzywojennym. Jednocześnie ziemiaństwo płockie ukazane zostało na tle procesów towarzyszących całej warstwie ziemiańskiej w Polsce.

Prezentowana publikacja wpisuje się w szereg prac poświęconych historii polskiego ziemiaństwa oraz kulturze materialnej i symbolicznej dworów i pałaców. Monografia ukazuje genezę powstania w Maluszynie reprezentacyjnej siedziby Korabitów Ostrowskich, opisuje etapy budowy pałacu, rekonstruuje wygląd i wyposażenie rezydencji. Ważną częścią publikacji jest próba przedstawienia życia codziennego mieszkańców, ich zajęć, zainteresowań bądź pasji. Wśród dokumentów źródłowych przytaczanych w opracowaniu znalazły się także kulinaria - receptury, przepisy i kuchenne dyspozycje, co w połączeniu z żywą i jasną narracją oraz bezpośrednim, niemal przyjacielskim stosunkiem autorki do przedstawianych postaci sprawia, że tekst naukowy może zainteresować nie tylko historyków - specjalistów czy znawców epoki, ale też czytelników niedysponujących specjalistycznym przygotowaniem, a poszukujących ciekawej lektury, miłośników dziedzictwa przeszłości i pasjonatów historii.

Praca zbiorowa, która naświetla losy ziemian-powstańców, który wspierali Powstanie Wielkopolskie nie tylko z bronią w ręku, ale także na polu gospodarczym, politycznym czy oświatowym. Poza znanymi nazwiskami: Zbigniewa Ostroroga-Gorzeńskiego, Władysława Grabskiego, Stanisława Thiela czy Aleksandra Szembeka, w publikacji pojawiają się również biografie ziemianek, które tak jak Antonina Czarnecka czy Dora Mukułowska organizowały pomoc medyczną.

Książka Marcina Chorązkiego jest próbą naukowego opisu ostatnich lat ziemiaństwa w Krakowskiem. Poszukiwaniem odpowiedzi na szereg pytań związanych z postawami ziemian w tym czasie, i okolicznościami, z którymi przyszło im się zmierzyć.

Autor szeroko przedstawiając losy indywidualne konsekwentnie osadza je w kontekście historycznym i mentalnym lat okupacji na ziemi krakowskiej. Dzięki temu w wielu miejscach ukazuje fakty i zjawiska przełamujące rozpowszechnione stereotypy. Nie unikając tematów kontrowersyjnych, przybliża nam realia przeszłości nie tak bardzo odległej, ale niemal całkowicie zapomnianej.

Książka stanowi kompendium wiedzy o ważnym dla polskiej tożsamości zjawisku, jakim są dwory, będące charakterystycznym elementem naszego krajobrazu, polskiej historii i kultury, a także ośrodkami ziemiańskiej kultury i obyczaju, kultywowania tradycji rodowych i narodowych oraz walki o polskość. Niemal od początków państwa budowano je najpierw jako obronne gniazda rycerskie, później, od połowy XVII wieku, jako skromne (w porównaniu do pałaców) rezydencje właścicieli ziemskich. W Polsce takich małych siedzib ziemiańskich było stosunkowo dużo w porównaniu z innymi krajami Europy. 

Podczas wyjazdów na Litwę szukamy zawsze polskich śladów, którymi są najczęściej zabytkowe budowle. Znajdujemy je bez trudu w Wilnie i jego najbliższej okolicy. My też szukaliśmy tych śladów, ale poza głównymi szlakami turystycznymi i zaglądaliśmy tam, gdzie trudno jest podczas grupowej wycieczki dotrzeć. Efektem tych podróży są Dwory i pałace na Litwie, będące pierwszą publikacją na polskim rynku wydawniczym, w której tak szeroko przedstawione zostały dzieje dawnych rezydencji ziemiańskich, zachowanych do naszych czasów na obszarze dzisiejszej Litwy.

Publikacja stanowi rezultat badań archiwalno–bibliotecznych, podpartych wieloletnią pasją do poznawania lokalnej historii. Dzieje Michałkowic widziane przez pryzmat losów miejscowego dworu (wraz z zapleczem gospodarczym) stanowią innowacyjne podejście do prób ukazania przeszłości tego miejsca. Poznanie społeczno–kulturowych relacji dawnych michałkowickich dziedziców z mieszkańcami wsi, pozwala na nowo określić stosunek współczesnych wobec kilkuwiekowego dziedzictwa. Specyfika przemysłowej części Górnego Śląska, uwzględniająca wieloletnie procesy industrializacji i urbanizacji, odróżnia dzieje tutejszych dworów od ich odpowiedników z innych obszarów dzisiejszej Polski.

Informacje zawarte w książce stać się mogą bazą dla dalszych pogłębionych analiz funkcjonowania górnośląskich dworów, zaś dla społeczności stanowić mogą narzędzie, które umożliwi kształtowanie dojrzałej tożsamości lokalnej.

Dwór ziemiański przez wieki był jednym z najważniejszych składników polskiego pejzażu kulturowego. To tutaj pielęgnowano rodzinną i narodową tradycję, przechowywano pamiątki, strzępy historii bliższej i dalszej okolicy, gromadzono dzieła sztuki i dawną broń, kompletowano pokaźne księgozbiory - wszystko, co określało i budowało polską tożsamość. Wpisany na trwałe do literackiej tradycji, obecny na płótnach największych polskich artystów, dwór stał się swoistym "rajem utraconym", symbolizując świat, który bezpowrotnie minął. Jego zagładę przyniosły rządy komunistów, począwszy od wydawanego we wrześniu 1944 roku dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Tysiące dworów stało się wówczas obiektem zaciekłego ataku prowadzonego zarówno przez funkcjonariuszy PRL-owskiego reżimu, jak i bohaterskiej Armii Czerwonej "wyzwalającej" Polskę spod okupacji. Z ziemiańskich siedzib wyrzucano na bruk prawowitych właścicieli, dwory zaś grabiono, niejednokrotnie puszczając z dymem. Niniejszy album prezentuje ponad sto spośród zachowanych zabytków tego typu, ukazując Czytelnikom ich nieprzemijające piękno.

Celem pracy Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815 jest zbadanie wpływu przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, dokonujących się w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w., na funkcjonowanie środowiska wiejskiego zachodniej Małopolski. W szczególności chodzi tu o ukazanie: funkcjonowania dworu, plebanii i wsi w przed- i porozbiorowych warunkach prawno-politycznych; wpływu zmienności epoki na przestrzeń społeczną (m.in. wpływ zmiany granic państwowych na położenie prawno-polityczne i aktywność poszczególnych grup społecznych i jednostek, tworzenie się elity wiejskiej i kształtowanie świadomości społecznej); oddziaływania reform społecznych i gospodarczych z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII w. na wzajemne relacje pomiędzy szlachtą, chłopami i duchowieństwem. 

Książka przedstawia obraz dworu opisanego w polskiej prozie XIX i początku XX wieku. Jest to zatem obraz wykreowany, ale przecież wiarygodnie, bo z pierwszej ręki – odzwierciedlający obraz świata dworskiego. Potęga literatury polega na tym, że utrwaliła ten obraz dworu, a ponadto stworzyła takie wzorce, które chciano realizować, urzeczywistniać – dawniej i dziś. W literaturze polskiej dwór przedstawiony jest nie tylko jako gniazdo rodzinne, ale w szerszej perspektywie – jako przestrzeń symboliczna, ogólnonarodowa; jako dom patriotyczny, gdzie przetrwała polskość.

Czytelnik będzie miał okazję poznać codzienny, jak i świąteczny rytm dnia związany z dworem wpisanym w wiejską rzeczywistość i w tamtejszy mikroświat. Autorka zwraca uwagę na to, jak bardzo tradycja i zwyczaje wpływały na życie dworu. Przedstawia to m.in. poprzez ukazanie barwnych obyczajów, bogactwa kulinarnego, religijności czy sposobów leczenia charakterystycznych dla przestrzeni dworskiej.

W codziennych historiach ziemiańskich rodzin z początku XX wieku – Walewskich, Kańskich, Żółtowskich, Przyborów – przegląda się historia Polski i Europy.

Ludzie, dwory, zdarzenia – istnieją w subtelnej sieci powiązań, o których warto wiedzieć…

Książka Anny Mieszczanek to opowiedziana na nowo historia o polskim ziemiaństwie oraz dramatycznym wpływie powojennych zmian na losy ludzi i dworów.

Autor prezentowanego dzieła, „J. Grabiec”, to Józef Dąbrowski, pułkownik Korpusu Sądowego Wojska Polskiego. Należał do pokolenia, któremu przypadło w udziale dzieło związane z odbudową polskiej państwowości. Przejawiał także Józef Dąbrowski szczególne zainteresowania historią, zwłaszcza dziejami ojczystymi. Prezentowana praca, to jedna z kilku jego książek z zakresu publicystyki historycznej. Merytorycznie – zgodnie z tytułem – dzieli się na dwie części, obejmujące lata 1914–1921. Pierwsza dotyczy odzyskiwania niepodległości, a droga do niej zaprezentowana została nader wnikliwie i w oparciu o gruntowną znajomość rzeczy. Natomiast w drugiej części w sposób zwięzły ukazano zmagania w obronie niepodległego bytu państwowego. Autor był świadkiem i uczestnikiem wielu opisywanych wydarzeń. Praca ma zatem także – w dużym stopniu – charakter wspomnieniowy. Zręczne pióro J. Grabca bez wątpienia ułatwia percepcję wydarzeń nawet mniej zorientowanemu czytelnikowi i wprowadza w klimat epoki.
Cechą jego dzieła jest ponadto patriotyzm, niekiedy zabarwiony nutą patosu, charakterystycznego dla pokolenia ówczesnych insurgentów oraz polskość, czyli spojrzenie na bieg toczących się spraw z perspektywy polskiej racji stanu. Praca stanowi dobre i pouczające źródło wiedzy o czasach restytucji Rzeczypospolitej.
Reprint wydania z 1921 roku poprzedza przedmowa autorstwa prof. Grzegorza Łukomskiego w której podano informacje biograficzne o autorze oraz w skróconej formie opisano wątki nie występujące w opracowaniu.

Pierwsza na rynku książka dla dzieci pokazująca wnętrza XX-wiecznego dworu wiejskiego!
Jaś Ogonek, mała mysz, marzył o tym od dawna. Zmęczony życiem na wsi, wyrusza w poszukiwaniu przygody w wielkim świecie. I tak trafia do dworu wiejskiego właścicieli folwarku. 
Oto niezwykła książka, która pomoże dzieciom zapoznać się z wnętrzami dworu wiejskiego z początku XX wieku. Wspólnie zajrzymy do pokojów wszystkich jego mieszkańców, a także do pomieszczeń pełniących kluczowe dla domu funkcje (kuchnia, kredens, jadalnia, stajnia z wozownią). 

Niezwykle pasjonująca opowieść o przeżyciach autorki i jej najbliższych przedstawionych na tle panoramy wydarzeń, jakie miały miejsce w państwie polskim w ciągu XX wieku.

Jesteśmy świadkami przeżyć małej dziewczynki podczas podróży wielodzietnej rodziny pociągiem w 1919 roku do odradzającej się Polski. Otrzymujemy także dokładny opis systemu szkolnictwa w okresie międzywojennym i ówcześnie istniejących korporacji akademickich. Wiele miejsca Maria Aleksandra Smoczkiewiczowa poświęciła prezentacji doświadczeń, jakich doznała jej rodzina w trakcie II wojny światowej. Wprawnym okiem charakteryzowała także powojenne przemiany zachodzące w PRL.

Podstawę wydania Moich wspomnień Marii Aleksandry Smoczkiewiczowej stanowią przede wszystkim niepublikowane maszynopisy wspomnień, które powstały w latach 1991 i 1999–2001, a obecnie są przechowywane w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Do publikacji zostały dołączone również relacje o latach nauki w Państwowym Liceum i Gimnazjum Żeńskim im. Generałowej Zamoyskiej i Poznańskim Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu, które ukazały się wcześniej na łamach „Kroniki Miasta Poznania”.

W Dworach Polski północno-wschodniej opisaliśmy ziemiańskie siedziby, które przetrwały do naszych czasów. W ciągu 25 lat dotarliśmy chyba do wszystkich dworów i pałaców zachowanych na terenie Litwy, Białorusi i Polski północno-wschodniej. Przedstawiliśmy je w ośmiu pozycjach książkowych i dziesiątkach artykułów publikowanych w czasopismach popularnonaukowych i krajoznawczych.

W kwietniu ubiegłego roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny autora tych wspomnień. Ziemianina, prawdziwego gospodarza, Polaka i bohatera dla jednych, obszarnika i wyzyskiwacza dla drugich. Człowieka przez Polskę całkowicie zapomnianego i lekceważonego, za to docenionego przez komunistyczną Białoruś. Jest bowiem Edward Woyniłłowicz jednym z wielu Polaków, uznawanych dziś za białoruskich bohaterów narodowych. Hołd składa mu zarówno baćka Łukaszenka, jak i wierni Kościoła Katolickiego w jego rodzinnej Mińszczyźnie.

Amerykańska Polka to swego rodzaju list miłosny do męża i jego ojczyzny, łączący w sobie wielką miłość i szczęście z ogromną tragedią rodzinną oraz tragedią kraju, który w 1939 roku stanął nad przepaścią.

Korespondencja Pruszyńskiego przenosi nas w świat rejentów, podkomorzych, hrabiów i książąt, sporów granicznych i majątkowych, szlacheckiego samorządu i rosyjskich wojskowych, a więc niemal w magiczny świat Mickiewiczowskiego Pana Tadeusza, z tą jednak różnicą, że umiejscowiony na Wołyniu, Podolu i Ukrainie.

Polacy słyną z zamiłowania do świętowania oraz z bogatych obyczajów. Szczególnie warte uwagi są tradycje i zabawy polskiego ziemiaństwa i arystokracji odnoszące się do ważnych dat roku liturgicznego oraz okoliczności życia rodzinnego.

Piękna, pełna ciepła opowieść o latach spędzonych w Tymoszówce, dworze na dalekich kresach Rzeczpospolitej.

Barwny obraz staropolskich obyczajów, ukazujący świat szlachty i magnaterii na szerokim tle, o czym świadczą tytuły poszczególnych rozdziałów: „Zamki i pałace”, „Dwory i dworki”, „Ubiory i splendory”, „Dom i świat”.

Ziemianki opisują, jak rozwijał się system edukacji kobiet w Polsce, jak zmieniało się postrzeganie roli pani domu, osoby wolnej i samodzielnej, oraz jak w ówczesnej rzeczywistości kobiety wspierały się wzajemnie. I jak dużo my, w kolejnych pokoleniach, możemy mieć wspólnego z tamtymi córkami, żonami, partnerkami czy kobietami wybierającymi życie bez mężczyzn.

Opowieść o dawnych podziałach klasowych i wyboistej drodze do emancypacji.