Droga donikąd. Wojna Polska z UPA - Antoni B. Szczęśniak, Wiesław Z. Szota

Książka odpowiada m.in. na pytania:
• Co się wydarzyło przed 55-ciu laty na Wołyniu
• Dlaczego to się wydarzyło
• Jaki jest obecny stan stosunków polsko-ukraińskich
• Dlaczego tak jest
• Co trzeba zrobić, aby doprowadzić do rzetelnego pojednania polsko-ukraińskiego

„Beauvois odkrywa całe połacie nieznanych faktów i problemów, pomaga w istotny sposób sprawie przywracania pamięci historycznej Polakom, Ukraińcom i Rosjanom. Czyni to naprawdę „sine ira et studio” w imię maksymalnej rzetelności badacza. Chyba tylko bezstronny i neutralny historyk może dojść do przedstawiania procesów społecznych obarczonych w dotychczasowej historiografii trzech zainteresowanych czy, inaczej mówiąc, biorących udział w ówczesnym rozwoju sytuacji stron, w bardzo odmienny sposób zaangażowanych, balastem mitów i uprzedzeń.”

– Bohdan Osadczuk

Trzon książki stanowi zbiór analiz prof. dra hab. Władysława Filara, uznanego eksperta ds. stosunków polsko-ukraińskich i autora wielu publikacji z tego zakresu. Część druga zawiera relacje żołnierzy Wojska Polskiego, biorących udział w tamtych wydarzeniach. W części trzeciej czytelnik znajdzie sylwetki niektórych dowódców UPA i działaczy OUN, splamionych polską krwią i walczących o oderwanie od Polski tzw. Zakerzonia. Dla Ukraińców są to bohaterowie, dla Polaków ‒ niekoniecznie. Książka zawiera też bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, obrazujących działalność OUN-UPA, udostępnionych przez Muzeum Historyczne w Sanoku oraz pochodzących z prywatnych zbiorów prof. Władysława Filara

Wspomnienia żołnierza z oddziału "Jastrzębia",który przeszedł szlak bojowy z 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK od samoobrony w Zasmykach, do rozbrojenia w Skrobowie.

"Trójkąt bieszczadzki" to historyczno-antropologiczna monografia stosunków polsko-ukraińskich w powiecie leskim w latach 1944-1947, zawierająca niepublikowane dotąd fotografie, dokumenty, archiwalia i relacje. Autor stosując nowatorską metodę badawczą, rozprawia się z mitami narosłymi wokół konfliktu w Bieszczadach. Bezkompromisowo demaskuje zbrodnie UPA i wojska polskiego na ludności cywilnej. Dociekliwość Autora, drobiazgowe przedstawienie poszczególnych, zdarzeń, składających się na konfrontację stron konfliktu (napady, pacyfikacje, mordy, potyczki) pozwala mu zejść poniżej wiedzy zrutynizowanej i obecnej w powszechnej świadomości, po to by dotrzeć do warstwy sterującej lub odpowiadającej za ich przyczynę i przebieg. Książka ta pokazuje spiralę przemocy, zbrodnie ,,panów wojny", strach i bezsilność ludności cywilnej, rozpad lokalnej, tworzonej przez setki lat sieci relacji międzyludzkich.

Po raz pierwszy ukazał się album zawierający wstrząsające fotografie, dokumentujące ludobójstwo Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na ludności polskiej,na południowo-wschodnich kresach Rzeczpospolitej w latach II wojny światowej. Album ukazuje ogrom zbrodni, jakich dopuściła się UPA na Polakach, mordując w okrutny sposób kilkaset tysięcy ofiar: mężczyzn, kobiet, dzieci i starców. Była to w XX wieku czystka etniczna na nie spotykaną skalę w dziejach ludzkości. To przerażające, okrutne ludobójstwo nie zostało dotychczas potępione przez opinię publiczną Europy i świata. Prezentowany album zawiera 130 fotografii, dotyczących z reguły miejsc zbrodni (128) i upamiętnienia ofiar (2) z 35 miejscowości, przeważnie z lat 1942-1944. Autorstwo 96 fotografii jest nieznane, a tylko 34 autorów zostało zidentyfikowanych. Zebrana dokumentacja fotograficzna stanowi dorobek wieloletniej pracy badawczej autora, a znaczna część fotografii opublikowana została po raz pierwszy.

Książka przygotowana przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej, Służby Bezpieczeństwa Ukrainy oraz Instytutu Badań Politycznych i Narodowościowych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Opublikowano w niej dokumenty dotyczące działań komunistycznych służb specjalnych (w tym także sowieckich) wymierzonych w kierownictwo Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na terenie powojennej Polski.

Czy na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej musiało dojść do ukraińskiego ludobójstwa ludności polskiej?

Pytanie to wciąż pasjonuje historyków, którzy nadal nie potrafią lub nie chcą udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Wśród ukraińskich badaczy są też i tacy, którzy twierdzą, że żadnego ludobójstwa Polaków nie było. Co najwyżej, to Polacy mordowali Ukraińców, a nie na odwrót! Poszukując tejże odpowiedzi, autor prezentuje działania Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oraz losy i poglądy Stepana Bandery, jak również metropolity Andreja Szeptyckiego. W okresie sowieckiej i niemieckiej okupacji stali się oni głównymi aktorami ukraińskiej sceny politycznej. OUN zaś była jedyną organizacją mającą realny wpływ na społeczeństwo, zdradzając ambicje wpływania na wszystkie dziedziny życia Ukraińców w okupowanym kraju.

I choć Bandera i Szeptycki stali na przeciwstawnych biegunach, a zestawienie ich razem wydaje się omalże niestosowne, to jednak łączył ich cel – obaj dążyli do zbudowania niepodległego państwa ukraińskiego. Dla jego realizacji byli w stanie poświęcić wiele. Nawet sprzymierzyć się z Hitlerem.

Niniejsza książka ukazuje wiele mało znanych mechanizmów ukraińskiego ludobójstwa, pozostających w cieniu zbrodni i stosów ich ofiar.