Dawne Pokucie i Huculszczyzna w opisach cudzoziemskich podróżników - praca zbiorowa

Kresowe Pokucie. Rzeczpospolita ormiańska to nie tylko barwny opis świata pokuckich Ormian, począwszy od lat 80. XIX wieku, opatrzony wieloma fotografiami, ale także ze smakiem przedstawiona historia rodzinna, która ma swe źródła wzapiskach, dokumentach i rozmowach (dołączonych na DVD). 

Ten przepiękny album, barwny jak strój huculski, zawiera ponad 200, często unikalnych, zdjęć i kart pocztowych. Znajdziemy na nich nie tylko ciekawe wizerunki Hucułów, sceny rodzajowe z ich codziennego życia, huculskie cerkwie, ale też różne przejawy turystycznej eksploatacji tych niegdyś południowo-wschodnich rubieży Polski, jak choćby schronisko PTT na Kostrzycy czy sanatorium Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie. Równie ważne są tu góry, bez których trudno wyobrazić sobie Hucułów.

To książka o krainie legendarnej. Pięknych górach i jej dumnych mieszkańcach mówiących po ukraińsku, polsku, w jidysz, po niemiecku i węgiersku. Ludziach, którzy urodzili się w Austro-Węgrzech, dorastali w międzywojennej Polsce, w dorosłe życie wkraczali pod niemiecką okupacją a umierali w Związku Radzieckim lub, jak nieliczni spośród nich, na niepodległej Ukrainie. Powiaty Nadwórniański i Kołomyjski położone na samych krańcach Drugiej Rzeczpospolitej, widziane z blisko stuletniej perspektywy, to prawdziwa kraina legend wyrastających z życia na krawędzi pomiędzy ludzką dolą, a dziką naturą. Wszystko to z Panem Bogiem w tle. Blade odbicie tej krainy odnajdujemy dziś, wędrując po Gorganach i Czarnohorze.

Album towarzyszący wystawie, pt. „Katedra ormiańska we Lwowie i jej twórcy” poświęcony jest dziejom wyjątkowego zabytku w przestrzeni Lwowa.

Gospodarka pasterska w górach stanowi szczególną formę działalności rolniczej, nie tyle ze względu na chów zwierząt i wytwarzanie produktów mleczarskich, co na petryfikację struktur społecznych, organizacji i technik wytwarzania, czyli przetrwanie układów tradycyjnych. Społeczności pasterskie, zamieszkujące rejony górskie, niemal wszędzie są uznawane za szczególnie konserwatywne, odporne na procesy akulturacyjne ze strony silniejszych i lepiej wyposażonych systemów kulturowych. Regionem, gdzie tego typu gospodarka funkcjonowała od stuleci jest Huculszczyzna.

Album ten, to druga z serii po nagradzanej „Ormiańskiej Warszawie” (2012), pełna ciekawej treści, napisana ze znawstwem przedmiotu i werwą publikacja autorstwa prof. Krzysztofa Stopki i prof. Andrzeja A. Zięby, wydana przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich.

Stanisław Nicieja w tomie XIV postanowił wrócić do Stanisławowa i napisać nową wersję jego dziejów – poprawioną, poważnie poszerzoną i z nową ikonografią.

Dwa kolejne miasta, na których autor skoncentrował swą uwagę w tym tomie, to Zabłotów i Buczacz, a także otaczające je duże wsie – Ilińce, Trójca i Chlebiczyn. Zabłotów był klasycznym sztetlem na galicyjskiej prowincji i wszedł do historii dzięki słynnej fabryce papierosów i cygar oraz imponującemu mostowi na Prucie – „cudowi architektury transportowej”. Autor w swojej niekończącej się Kresowej Atlantydzie szczególnie skupia się na ludziach, którzy tam mieszkali – fragment wstępu do tego tomu najlepiej oddaje myśl autora: „W Stanisławowie, Zabłotowie i Buczaczu na przestrzeni wieków żyło setki tysięcy ludzi i nie sposób przywołać wszystkich, którzy tworzyli historię i koloryt tych miast. Po większości z tych ludzi nie pozostał najmniejszy ślad ich istnienia i nikt ich już nie przywoła, choćby był najgenialniejszym historykiem z najlepszym warsztatem naukowym. Iluż było tych, którzy z syberyjskich lodowni nie wyszli, nie doszli, nie zdążyli na odchodzący pociąg, nie dopchali się do wypełnionego po granice możliwości wagonu i zostali na zawsze, pozbawieni nawet nadziei, że ktoś kiedyś wymieni choćby ich nazwisko!” Ale w Kresowej Atlantydzie autorowi często udaje się wydobyć ich z otchłani zapomnienia.

Książka dla wielbicieli dalekich wędrówek, takich, którzy nie wahają się udać w nieznane jedynie z plecakiem i namiotem, i takich, którzy podróżują głównie palcem po mapie.

Wyprawy na kraj świata przeżyte wspólnie z Leifem Erikssonem, Benedyktem Polakiem, Krzysztofem Kolumbem, Jamesem Cookiem i Roaldem Amundsenem sprawią, że lekcje geografii przestaną być nudne.

Dwujęzyczna, polsko-angielska publikacja wydana w roku Pawła Edmunda Strzeleckiego, będąca nawiązaniem do wystawy, poświęconej wielkiemu podróżnikowi, prezentowanej w wielu poznańskich przestrzeniach. Unikatowa wartość książki polega na tym, że w lapidarny choć wyczerpujący sposób przedstawia niepospolitą biografię Strzeleckiego (uwzględniając jego podróże, ważne dokonania m.in. w Australii czy Irlandii), ale posiada też bogatą i oryginalną szatę graficzną. Nie dość znany i uznany w naszym kraju dorobek Strzeleckiego ma szansę, dzięki tej publikacji, stać się bliższy każdemu z Czytelników.