Chłopiec z listy Schindlera - Leon Leyson

Nigdy nie rodzi się byle kto... to autentyczna, pasjonująca historia rodziny, która przeżyła wszystkie dramaty XX wieku. Akcja rozgrywa się na czterech kontynentach i odzwierciedla dzieje tysięcy Polaków, którzy przeszli podobną drogę, nie stali się ofiarami, zachowali swoją godność. Książka chwyta za serce i czyta się ją jak fascynującą powieść. Autorka przemierza ponad 150 tys. km po to, by zebrać materiał i spotkać bohaterów. Od pełnego miłości domu na Kresach u schyłku XIX wieku, przez paryskie salony lat 30., międzywojenny Poznań i syberyjskie łagry - po samotny pokoik w domu opieki w Kanadzie czy Australię 1994 - całe życie przegląda się w pisarstwie Maliny Stahre-Godyckiej.

Dziennik Leny Muchinej z czasów blokady - od 22 maja 1941 r. do 25 maja 1942 r. - odnaleziono niedawno w archiwum petersburskim. Jest to wstrząsające świadectwo cierpień i zagłady ludności cywilnej Leningradu, skazanej na powolną śmierć głodową. Szesnastoletnia  dziewczyna - wesoła uczennica, szukająca przyjaźni, zakochana w swym rówieśniku i  zastanawiająca się nad wyborem przyszłego zawodu - zmienia się  w przerażoną, usiłującą  jedynie przetrwać  istotę.

Wizerunek ukrywanych przed nazistami żydowskich dzieci został ukształtowany przez losy Anny Frank, której dom - najchętniej odwiedzane przez turystów miejsce w Holandii - stał się swoistym sanktuarium pamięci o Holocauście. Historia Anny Frank nadal wprawdzie jest omawiana i analizowana, jednak niniejsza książka ukazuje, że jej doświadczenia - jako dziecka ukrywanego w Holandii w czasie II wojny światowej - bynajmniej nie były typowe. Opierając się na wywiadach z siedemdziesięcioma osobami o żydowskich korzeniach, które jako dzieci ukrywane były w aryjskich rodzinach holenderskich, Diane L. Wolf kreśli fascynujący portret tej grupy ocalonych z Holocaustu. Ich doświadczenia były często diametralnie różne od przeżyć osób, które znalazły się w obozach koncentracyjnych.

Wiemy, gdzie znajdowało się getto w Warszawie. Wiemy, gdzie toczyły się walki w czasie kwietniowego powstania i gdzie zginęła większość powstańców. Wyobraźnia potyka się jednak o brak ciał, grobów i cmentarza. Anka Grupińska pomaga wyobraźni, wzmacniając pamięć. „Odczytanie listy” to cmentarz ze słów, na którym imię i nazwisko stanowi tablicę nagrobną, biogram służy za miejsce pochówku, a sieć powiązań między ludźmi to obszar cmentarny. Czytając tę książkę, nie tylko zdobywamy wiedzę, lecz także odprawiamy obrzęd upamiętnienia. W akcie czytania, który staje się formą dziadów, wzywamy zmarłych po imieniu. Za ich pośrednictwem możemy też przekazać bezimiennym, że jesteśmy gotowi na dalsze odczytywanie listy.

Za mitem zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku kryje się szczególny antysemityzm niemieckiej szlachty XIX i XX wieku. W kręgach arystokratycznych często uważano Żydów za "obcych rasowo", za zagrażających szlacheckiej "czystości krwi". Do 1945 roku nie mieli oni czego szukać na zamkach i w dobrach rycerskich. To rzekomo Żydzi ponosili winę za rewolucje, klęski wojenne, obalenie monarchii i stworzenie Republiki Weimarskiej. Nienawiść do Żydów manifestowano bez jakichkolwiek skrupułów.

Po upadku muru berlińskiego Jutta Ditfurth jedzie do NRD, gdzie trafia na sprzeczności związane ze swoim pochodzeniem. Podąża śladami błyskotliwego ciotecznego pradziadka, barona Börriesa von Münchhausena, autora ballad, który wydawał się przyjacielem Żydów ...