Bieszczady. Tam gdzie diabły, hucuły, ukraińce - Stanisław Kryciński

Ukraina. Polskie jądro ciemności to nowatorska próba spojrzenia na historię polskiego Kościoła rzymskokatolickiego, Korony Królestwa Polskiego i szlachty na Ukrainie w XIV-XX w., której celem jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy polskiej obecności na tym terenie towarzyszyły koncepcje i praktyki ludobójcze wobec Ukraińców.

Autentyczność to podstawowy walor tej książki. Zawiera ona opowiadania i reportaże powstałe na podstawie rozmów autorki z bohaterami wydarzeń, które dotknęły Polaków mieszkających podczas II wojny światowej na kresach wschodnich. Właśnie tak wspominają oni, po przeszło pięćdziesięciu latach, swój koniec świata, ich osobistego świata, do którego - o czym większość z nich była przekonana - nigdy nie będzie już powrotu.

Monografia Kate Brown to opowieść o kresach, ludziach różnych kultur i języków, ich krętych losach, a jednocześnie opowieść o nagłych zwrotach historii, które nieodwracalnie zmieniły oblicze opisywanego pogranicza. Przez stronice książki przetacza się korowód barwnych postaci: chłopów pielgrzymujących do cudownych źródeł, rozśpiewanych chasydów i medytujących protestantów, snują się krajobrazy, wioski i miasta. Tu, na kresach, dzieją się cuda, a moce magiczne są wszechobecne. Całe życie na wskroś przesiąknięte jest świętością i metafizyką.

"Krajobrazy nieistniejących wsi" autorstwa Stanisława Kłosa to pasjonująca opowieść o ludnych niegdyś siołach, unicestwionych wskutek tragicznych powojennych wydarzeń na południowo-wschodnich rubieżach Polski. Po wielu z nich pozostały tylko nazwy na mapach, inne przetrwały zaledwie jako reliktowe osady.

Huculszczyzna... Dziś słowo to mieści w sobie znacznie więcej niż tylko zwięzłe nazwanie krainy etnogeograficznej obejmującej część Karpat Wschodnich. Dla nas, spadkobierców tej a nie innej tradycji cywilizacyjnej, nadal pozostających w kręgu historyczno-kulturowym kształtowanym etosem czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i dwudziestolecia międzywojennego, a jednocześnie naznaczonych doświadczeniami i przemianami stulecia dwudziestego, Huculszczyzna to już czas przeszły i bezpowrotnie dokonany. To dzisiaj mit i legenda. 

Opis każdego schroniska zawiera położenie obiektu, historię, z którą niejednokrotnie splotły się dzieje Polski, wspomnienia o ludziach – zasłużonych gospodarzach, działaczach turystyki górskiej, wybitnych osobistościach odwiedzających schronisko. Opisy uzupełniają legendy, ciekawostki i opowieści ludzi gór, z których wyłania się historia polskiej turystyki (np. taternictwa).
Tekst ilustrują wspaniałe fotografie ukazujące piękno gór i obecny stan schroniska. Atutem książki są unikatowe archiwalne zdjęcia i pocztówki.

Bogato ilustrowany, ekskluzywny reprint wydania z 1914. Przewodnik Mieczysława Orłowicza prowadzi nas od od źródeł Sanu w Bieszczadach, przez Gorgany, Bliźnicę i Świdowiec, Czarnohorę, Karpaty Marmaroskie, Karpaty Bukowińskie aż po Alpy Rodniańskie. To podróż nie tylko krajoznawcza, ale i kulturowa. Orłowicz zapoznaje nas z wspaniałymi zabytkami, typami budownictwa ludowego i rdzenną ludnością tych terenów. A wyprawa to tym, ciekawsza, że, cytując autora, góry te dzięki swej wysokości, piękności i pustce, najwięcej mają warunków do skierowania ku nim ruchu turystycznego.

Gawędy o czasach i ludziach to zbiór wspomnień autora, w których opisał on dzieje rodzinnej Kowieńszczyzny i współczesne sobie wydarzenia na przestrzeni stulecia. Skromny tytuł nie oddaje w pełni wartości tej książki obejmującej kilkadziesiąt wspomnień-biogramów różnych osób, które autor miał okazję poznać w swoim długim i bogatym życiu. Dziesiątki sag szlacheckich, setki postaci, tysiące szczegółów, umiejscowionych w konkretnych okresach i scenerii.

Kresowe Pokucie. Rzeczpospolita ormiańska to nie tylko barwny opis świata pokuckich Ormian, począwszy od lat 80. XIX wieku, opatrzony wieloma fotografiami, ale także ze smakiem przedstawiona historia rodzinna, która ma swe źródła wzapiskach, dokumentach i rozmowach (dołączonych na DVD). 

Druga część zbioru reportaży Krzysztofa Potaczały o Bieszczadach w czasach PRL-u. Prawdziwe, w większości mało znane historie i anegdoty oparte na dokumentach i wywiadach ze świadkami tamtych czasów. Pierwsze bieszczadzkie bazy studenckie i obozowisko „hipisów” w Caryńskiem, historia pomnika gen. Świerczewskiego i historia „Chaty Socjologa”, kościół zbudowany w jedną noc i kościół remontowany dzięki uporowi jednego człowieka, kombinat drzewny i wojskowe gospodarstwa rolne, a nawet bombowa wizja towarzysza Gierka – to tematy tej bogato ilustrowanej archiwalnymi zdjęciami książki.

Autor - człowiek gór i wieloletni działacz organizacji turystycznych - ukazuje nam Bieszczady z zupełnie innej, znacznie szerszej perspektywy. Z niezwykłą pasja opisuje nie tylko piękno górskiego krajobrazu i dzikość przyrody, ale także skomplikowaną i tragiczną historię regionu, z którą splotły się losy niektórych miasteczek i wsi, w większości już nieistniejących. Podejmuje też temat pogranicza zarówno w zakresie kultury duchowej, jak i materialnej, snując opowieść o dawnych mieszkańcach gór (Łemkach i Bojkach), o zamkach, leśnych kolejkach, cennych kościołach, urokliwych cerkiewkach, nieistniejących synagogach, cudownych źródełkach i kapliczkach czy w końcu bieszczadzkich nekropoliach. Uzupełnieniem tekstu są współczesne i archiwalne fotografie oraz przedwojenne pocztówki. Książka zawiera również mapy, plany miast, rzuty architektoniczne i panoramy.

Operacja ,,Bieszczady ’40” – to największa i najbardziej znana akcja harcerska lat powojennych, która rozpoczęła się w 1974 roku i miała trwać 10 lat – do czterdziestolecia Polski Ludowej. Miała włączyć harcerzy w zagospodarowanie i ożywienie kulturalne Bieszczadów i równocześnie umożliwić im przeżywanie wakacji wśród wspaniałej przyrody dzikich i niedostępnych wtedy gór. Niestety, dobrą i pożyteczną w założeniach ideę, obudowano taką ilością propagandy, sloganów i pustych haseł, a także zaplanowano na tak ogromną skalę, że musiała przekroczyć rozsądne granice i została uznana jako przykład propagandy sukcesu. Książka nie mówi jednak tylko 10 latach operacji ,,Bieszczady’ 40”, harcerze bowiem związali się z tą krainą dużo wcześniej i są tutaj do dnia dzisiejszego. 

Książka nie jest opracowaniem naukowym, ale też nie jest fikcją literacką. Jest opowieścią o harcerzach i Bieszczadach, opartą po części na źródłach archiwalnych, a w dużej części na wspomnieniach ludzi, którzy tam przeżywali swoją młodość w mundurach harcerskich.

Wyjątkowe, bogato ilustrowane opracowanie o Bojkach - największej grupie górali ruskich, zamieszkującej Karpaty.

Cele, taktyka i najważniejsze akcje zbrojne Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Przyczyny i przebieg antypolskich akcji, opis popełnionych podczas nich zbrodni. Operacje i represje przeciw UPA prowadzone przez NKWD i NKGB.

Jest to sztandarowe dzieło geograficzno-etnograficzne Wincentego Pola (1807–1872), powstałe w połowie XIX wieku, wznowione dziś w opracowaniu redakcyjnym Stanisława Krycińskiego, tchnie egzotyką dawno minionych czasów. Opisany w nim – pod względem topograficznym, hydrograficznym, a wreszcie kulturowym – teren rozciąga się na północ od głównego grzbietu Karpat od Bramy Morawskiej, przez Tatry, Bieszczady i Huculszczyznę, po Bukowinę. Drobiazgowe rozważania naukowca, jednego z pierwszych badaczy Karpat, urozmaicają malownicze opisy pobudzające wyobraźnię, skreślone ręką literata i poety. Wzbogacone o piękne grafiki z epoki zapewne ucieszy każdego miłośnika polskich gór i pogórzy.

Czym są te góry, że tak głęboko zapadają w ludzką pamięć i z małych stają się wielkie? Dla setek tysięcy ludzi Tarnica czy Halicz, a może nawet tylko Połonina Wetlińska okazały się szczytem świata. Z ich wysokości obejmowali wzrokiem kres widnokręgu wspartego na chmurach nieboskłonu i przechadzali się połoninami przytulonymi do chmur. Tutaj nawet w kropli rosy nanizanej na źdźbło trawy dostrzega się majestat Stwórcy. Bieszczady to także wrośnięci w nie nowi ludzie, podobni do wszystkich chodzących po tych górach.

Przewodnik ten to obszerne i szczegółowe kompendium wiedzy o Bieszczadach podane w przystępnej i przejrzystej formie.

Bogato ilustrowany album pełen fotografii Bieszczad wykonanych przez Włodzimierza Małka w latach 1995-2007 w technologii analogowej. Album zawiera teksty w języku polskim i angielskim. Weekendowym turystom, miłośnikom Bieszczadów... i fotografii - dedykuje autor.

Przewodniki-Celowniki to nowatorskie publikacje turystyczne, opisujące najciekawsze miasta i regiony Europy. Ich wyróżnikiem są dokładne mapy oraz zwięzłe, przygotowane w formie leksykonu i ilustrowane zdjęciami opisy atrakcji turystycznych. Nowe przewodniki dają swobodę podczas zwiedzania, wolność i niezależność podczas wycieczek i podróży. Pozwalają w prosty sposób odnajdywać w terenie interesujące miejsca i identyfikować obiekty. Mapa, tekst i zdjęcia uzupełniają się i tworzą wzajemnie powiązaną całość, która sprawi, ze samodzielne zwiedzanie regionu stanie się prawdziwą przyjemnością!

Wspaniałe zdjęcia prezentujące wyjątkowy w swej egzotyce skrawek Polski. Krajobraz i dzika przyroda, Połoniny i Zalew Soliński, urok drewnianych cerkwi i kościołów.

Gospodarka pasterska w górach stanowi szczególną formę działalności rolniczej, nie tyle ze względu na chów zwierząt i wytwarzanie produktów mleczarskich, co na petryfikację struktur społecznych, organizacji i technik wytwarzania, czyli przetrwanie układów tradycyjnych. Społeczności pasterskie, zamieszkujące rejony górskie, niemal wszędzie są uznawane za szczególnie konserwatywne, odporne na procesy akulturacyjne ze strony silniejszych i lepiej wyposażonych systemów kulturowych. Regionem, gdzie tego typu gospodarka funkcjonowała od stuleci jest Huculszczyzna.

Większość opisanych w książce budowli już nie istnieje. Zniknęły żydowskie dzielnice z miast i miasteczek. Nieliczne zachowane budynki zmieniły właścicieli i swoje funkcje. Nie ma już bazarów i ulic, na których słychać rozmawiających i bawiące się dzieci. Modlących się Żydów można spotkać tylko w ocalałych kilkunastu domach modlitwy i kilku synagogach. Po wielkiej barwnej społeczności została tylko cisza.

Album przedstawia świat, który zniknął w wyniku kataklizmu drugiej wojny światowej i żyje już tylko na zdjęciach.

Książka ta jest drugą częścią opowieści o Łemkowszczyźnie, kontynuacją wydanej przed dwoma laty Łemkowszczyzny po obu stronach Karpat. Obejmuje sto lat dziejów Łemków żyjących na północnych stokach Karpat i ich sąsiadów Rusnaków, zamieszkujących południowy skłon tych gór. Opisano tu okres od lat 30. XIX w., po lato 1939 r. Opowiedziane tu zostały narodziny łemkowskiej świadomości i literatury, działania podczas Wielkiej Wojny na terenie Beskidu Niskiego i prześladowania, jakie dotknęły Łemków w obozie internowania Thalerhof. Kolejne rozdziały opisują cmentarze wojenne tak charakterystyczne dla tej krainy, powrót do prawosławia, działaczy i literatów okresu międzywojennego, powstanie Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny, a w końcu życie na łemkowskiej wsi w latach międzywojennych i łemkowskie rzemiosło z kamieniarstwem na czele.

Pokucie oraz granicząca z nim Huculszczyzna - były najbardziej wysuniętymi na południe regionami II Rzeczypospolitej. Stanowiły one niezwykłą mozaikę kultur. Tworzyła ją mieszanka narodów - Polaków, Ukraińców, Żydów, Niemców i Ormian. Pośród nich, szczególnie w górskich wsiach i przysiółkach Czarnohory oraz Gorganów, dominowali Huculi [...]

Kołomyja była jednym z dwóch największych miast regionu [...] Należała do tych ośrodków miejskich, których mieszkańcy mieli o sobie wysokie mniemanie, co szło w parze z poziomem ich aspiracji. Nie uchodziło to uwadze mieszkańców większych miast II Rzeczypospolitej, którzy szydzili z Kołomyi. Słynny Anglik z Kołomyi, miał charakteryzować prowincjusza udającego światowca, któremu mimo drogiego ubioru, przysłowiowa słoma nadal wystawała z butów.

Czy jednak faktycznie mieszkańcy miasta i regionu byli aż tak zacofani? Czy naprawdę należeli do grupy prowincjuszy nie mających aspiracji poznawania świata? Na te, i wiele innych pytań, próbują odpowiedzieć autorzy niniejszej publikacji [...] Z mitami prowincjonalności Kołomyi oraz Pokucia i Huculszczyzny próbuje "rozprawić się" siedem tekstów autorstwa historyków, którzy od wielu lat badają różnorodne aspekty dziejów tych zakątków II RP.

"Trójkąt bieszczadzki" to historyczno-antropologiczna monografia stosunków polsko-ukraińskich w powiecie leskim w latach 1944-1947, zawierająca niepublikowane dotąd fotografie, dokumenty, archiwalia i relacje. Autor stosując nowatorską metodę badawczą, rozprawia się z mitami narosłymi wokół konfliktu w Bieszczadach. Bezkompromisowo demaskuje zbrodnie UPA i wojska polskiego na ludności cywilnej. Dociekliwość Autora, drobiazgowe przedstawienie poszczególnych, zdarzeń, składających się na konfrontację stron konfliktu (napady, pacyfikacje, mordy, potyczki) pozwala mu zejść poniżej wiedzy zrutynizowanej i obecnej w powszechnej świadomości, po to by dotrzeć do warstwy sterującej lub odpowiadającej za ich przyczynę i przebieg. Książka ta pokazuje spiralę przemocy, zbrodnie ,,panów wojny", strach i bezsilność ludności cywilnej, rozpad lokalnej, tworzonej przez setki lat sieci relacji międzyludzkich.

Fascynująca podróż w poszukiwaniu siebie pośród Innych.

Ten dziennik z podróży to niezwykła i wielowątkowa opowieść o Bukowinie – historycznej krainie położonej na pograniczu Rumunii i Ukrainy. Przybliża przede wszystkim złożoną tożsamość Bukowińczyków, którzy od wielu pokoleń pielęgnują tradycję i kulturę polską na obczyźnie, gdzie zepchnięci w niepamięć, często egzystują na skraju nędzy. Publikacja podkreśla niepowtarzalną różnorodność kulturową i religijną regionu stanowiącego prawzór Unii Europejskiej. Jednocześnie buduje intrygujące podłoże historyczno-polityczne, będące nieodłącznym tłem dla tego barwnego tygla kulturowego.

Prezentowany tom jest reprintem książki Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora A. F. Ossendowskiego z roku 1936. Dokładnie odwzorowuje pisownię, układ graficzny i ilustrację wydania pierwszego.

Stanisław Nicieja w tomie XIV postanowił wrócić do Stanisławowa i napisać nową wersję jego dziejów – poprawioną, poważnie poszerzoną i z nową ikonografią.

Dwa kolejne miasta, na których autor skoncentrował swą uwagę w tym tomie, to Zabłotów i Buczacz, a także otaczające je duże wsie – Ilińce, Trójca i Chlebiczyn. Zabłotów był klasycznym sztetlem na galicyjskiej prowincji i wszedł do historii dzięki słynnej fabryce papierosów i cygar oraz imponującemu mostowi na Prucie – „cudowi architektury transportowej”. Autor w swojej niekończącej się Kresowej Atlantydzie szczególnie skupia się na ludziach, którzy tam mieszkali – fragment wstępu do tego tomu najlepiej oddaje myśl autora: „W Stanisławowie, Zabłotowie i Buczaczu na przestrzeni wieków żyło setki tysięcy ludzi i nie sposób przywołać wszystkich, którzy tworzyli historię i koloryt tych miast. Po większości z tych ludzi nie pozostał najmniejszy ślad ich istnienia i nikt ich już nie przywoła, choćby był najgenialniejszym historykiem z najlepszym warsztatem naukowym. Iluż było tych, którzy z syberyjskich lodowni nie wyszli, nie doszli, nie zdążyli na odchodzący pociąg, nie dopchali się do wypełnionego po granice możliwości wagonu i zostali na zawsze, pozbawieni nawet nadziei, że ktoś kiedyś wymieni choćby ich nazwisko!” Ale w Kresowej Atlantydzie autorowi często udaje się wydobyć ich z otchłani zapomnienia.

Nowe wydanie znanego i cenionego przewodnika krajoznawczego po Bieszczadach. Turysta znajdzie w nim wszystko, co powinien wiedzieć o tej niezwykłej krainie: opis historii, kultury, zabytków, przyrody, geografii, szlaków turystycznych, propozycje wycieczek, mapy poglądowe i informacje praktyczne. Podróżowanie po Bieszczadach z przewodnikiem wydawnictwa BOSZ ułatwi podręczny format publikacji, bogactwo ilustracji oraz ciekawa szata graficzna. Zapraszamy w Bieszczady!

Część pierwsza jest monografią krajoznawczą karpackich rubieży, część druga to przewodnik po beskidzkich szlakach: Gorganach, Czarnohorze, Karpatach Marmaroskich i Połoninach Hryniawskich. Książka ukazuje na podstawie starych, jak i najnowszych źródeł oraz własnych obserwacji autora środowisko przyrodnicze regionu, historię i stosunki ludnościowe.

Bieszczady to nie tylko piękne góry, wciąż dzika przyroda, czy słynne Jezioro Solińskie, to także doliny i skryte w nich historie ich dawnych i obecnych mieszkańców.

Książka Bieszczady. To, co najważniejsze to swoiste, subiektywne kompendium wiedzy o tych wciąż skrywający wiele tajemnic górach.

Publikacja została podzielona na 30 haseł, opowiadających między innymi o bieszczadzkich jeziorach, ochronie przyrody, wilkach i niedźwiedziach, wypale drewna i samym drewnie, koniach, parkach konnych i kowbojach, dawnych mieszkańcach Bojkach, Łemkach, Niemcach i Cyganach, nieistniejących wsiach, cerkwiach i kościołach, prymasie i papieżu w Bieszczadach, drogach i bezdrożach, kolejce, harcerzach, narciarstwie i szybownictwie, Straży Granicznej, UPA i więzieniach, kuchni, a w końcu o Marianie Hessie twórcy legendy o Biesie i Czadzie.

Drewniana architektura cerkiewna Wschodniej Galicji jest zjawiskiem, które nie ma sobie równych w skali Europy.

Różnorodność typów i bogactwo form wprawia w zdumienie każdego, kto zapozna się z tym tematem. Szczególnie zachwycają się nim przybysze z krajów, gdzie buduje się z kamienia, a drewno służy głównie jako opał. Zachwycają, a jednocześnie dziwią, że można budować takie cuda, z tak nietrwałego materiału.

Rzeczywiście, pożary były plagą dziesiątkującą drewnianą architekturę sakralną, ale mimo to, do początku XX w. dotrwały setki przepięknych cerkwi, z których najstarsze sięgały początku XVI w. Później na cerkwie drewniane spadły inne nieszczęścia. Wiele bezcennych budowli rozebrano w związku z budową nowych – murowanych. Obie wojny światowe również zebrały swoje żniwo. Ciężki czas nastał, gdy tereny Galicji znalazły się pod panowaniem sowieckim. Znów najwyższej klasy świątynie rozpadały się pozbawione opieki lub były rozbierane.

W albumie zaprezentowano również niemniej fascynujące cerkwie murowane, od tych najstarszych z XIII–XIV w., po budowle dwudziestowieczne. Ten niezwykły świat galicyjskich cerkwi został utrwalony na fotografiach z okresu od ostatniej ćwierci XIX w., po koniec czwartej dekady XX w. Wiele z tych zdjęć przepadło lub znajduje się w nieznanych nam miejscach, jednak sporą ich część zebrał Paweł Kusal, znany kolekcjoner z Leska, który od wielu lat, z wielkim zaangażowaniem gromadzi ten bezcenny zbiór. Dzięki jego pasji możemy przedstawić świat, który w dużej mierze jest już bezpowrotnie utracony – świat drewnianych cerkwi Galicji Wschodniej.

Wszystko, co musisz wiedzieć, żeby zrozumieć i pokochać Bieszczady

Ta książka to klucz do poznania Bieszczadów. I to wcale nie powierzchownie, ale do głębi. Na podstawie swoich długoletnich doświadczeń autor książki pewnie prowadzi czytelnika po drogach i bezdrożach, meandrach przeszłości i dnia dzisiejszego Bieszczadów. Niczego nie narzuca, lecz jedynie wskazuje szlaki do skarbów, które można tu odnaleźć. Bo Bieszczady są magiczne, jednak ta magia dostępna jest jedynie tym, którzy wiedzą, gdzie i na co należy patrzeć. Nie są skąpe, ale nie obdarowują każdego tak samo. Mierzą wędrowców własną miarą, ceniąc szczególnie tych, którzy przemierzają swoją drogę z szacunkiem i pokorą.

Ukraina zachodnia to fascynująca mieszanka kultur, języków i wyznań. Serdeczność mieszkańców tego regionu oczarowuje na równi z niezwykłą urodą tutejszego krajobrazu. Szukanie pamiątek kresowej legendy, podróż w jary Dniestru i Zbrucza, na karpackie połoniny, pomiędzy kościoły i synagogi pamiętające czasy I Rzeczypospolitej, ruiny zamków i pałaców, podolskie twierdze, magnackie rezydencje i huculskie cerkwie – gwarantują niezapomniane przeżycia, jakże odmienne od zwyczajnych wczasów w kurortach Europy Zachodniej.

Bogaty materiał źródłowy, z którego korzystał autor dr Andrzej Karczmarzewski, jak i niezwykły zbiór reprodukowanych fotografii, pozwalają wierzyć, że książka stanowi próbę podsumowania wiedzy etnograficznej na temat Łemków i Łemkowszczyzny.