Armia brytyjska 1919-1945 - French David

Poprawione i znacznie rozszerzone wydanie monografii Ryszarda Daleckiego Armia „Karpaty” w wojnie 1939 roku, a co najważniejsze - już bez ingerencji cenzury, która odcisnęła piętno na poprzednich edycjach. Dzięki zbiorom archiwów polskich oraz zagranicznych udało się autorowi dotrzeć do nowych źródeł i dokumentów. Pozwoliło to na znaczne poszerzenie i rozwinięcie wielu zagadnień do tej pory przemilczanych, takich jak starcia oddziałów armii „Karpaty” z wojskami sowieckimi po 17 września 1939 r. i losy polskich oficerów, którzy w następstwie agresji sowieckiej zostali uwięzieni, a potem zamordowani przez NKWD, czy szczegóły obrony i okoliczności kapitulacji Lwowa.

W okresie PRL była propagandowym symbolem „przyjaźni i braterstwa broni ze Związkiem Radzieckim”. W III Rzeczypospolitej stała się tym, za co większość Polaków uważała ją od początku: jednostką sowieckich janczarów, którzy osadzili w Polsce namiestników Stalina. Armia Berlinga była zbieraniną jakich mało: tworzyli ją komunistyczni renegaci, którzy opanowali jej aparat polityczny, sowieccy oficerowie, którzy mieli dopilnować, żeby nie wymknęła się ona z ręki Stalina, ale i przedwojenni polscy wojskowi, którym marzyła się kariera legionistów Piłsudskiego. Najliczniejszą grupę stanowiły jednak żołnierskie masy –zarówno ci, którzy „nie zdążyli do Andersa” i chcieli uciec z „nieludzkiej ziemi”,  jak i wcieleni z poboru na ziemiach Rzeczypospolitej, w tym nawet oficerowie AK.

Tadeusz Kisielewski szczegółowo kreśli tło powstania armii Berlinga, ukazuje panujące w niej stosunki, prowadzi czytelnika przez krwawe pola jej bitew. Opowiada, co jej żołnierze robili w Katyniu i jak znaleźli się w pobliżu Monte Cassino, a także opisuje ostatnią szarżę polskiej kawalerii. Autor wykorzystał bogaty materiał źródłowy, często unikatowy, jak również wspomnienia byłych kościuszkowców, opublikowane tak dawno, że już niemal zapomniane. Dodatkowym walorem książki są liczne zdjęcia i dokumenty, niejednokrotnie publikowane po raz pierwszy.

W  roku 1942 polscy żołnierze Armii Andersa maszerujący z Persji do Palestyny wymienili garść pieniędzy, tabliczkę czekolady, szwajcarski nóż oficerski i konserwę wołową na wychudzonego niedźwiadka. Wojtek - bo tak nazwano zwierzaka - pełniący początkowo rolę maskotki, szybko awansował na pełnoprawnego żołnierza, posiadającego wojskowy stopień i numer ewidencyjny.  Podczas kampanii włoskiej został amunicyjnym, donoszącym pociski do ciężkich moździerzy. Od tego czasu symbolem 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii 2. Korpusu gen. Andersa, w której służył, stał się rysunek niedźwiedzia niosącego pocisk. Po zakończeniu wojny Wojtek wraz ze swymi towarzyszami broni przybył do Szkocji. Syryjski niedźwiedź szybko odnalazł się w nowych warunkach i, zanim przeprowadził się na stałe do edynburskiego zoo, stał się powszechnie znanym członkiem lokalnej społeczności.

Chłopcy z bombowców to napisana z rozmachem, ale i skrupulatnością dokumentalisty książka poświęcona najbardziej niedocenianej brytyjskiej formacji II wojny światowej - lotnictwu bombowemu. Autor śledzi jego historię, odnotowuje porażki i sukcesy, mówi o taktyce i dowódcach, podnosi problemy moralne towarzyszące dywanowym nalotom na niemieckie miasta, ale cały czas na pierwszy plan wysuwa największych bohaterów - członków załóg. Ta niezwykła monografia opowiada o wojnie poprzez losy zwykłych ludzi, których walka nie była romantyczna, którzy walczyli w ekstremalnych warunkach, którym towarzyszył nieustannie strach i którzy mieli nikłe szanse przeżycia. A po zakończeniu wojny niemal pół miliona lotników Bomber Command czekało w najlepszym razie zapomnienie, w najgorszym nawet próby zrównania ich walki z niemieckimi zbrodniami wojennymi.

1939 rok – zdewastowany sprzęt, anachroniczne dowodzenie, brak paliwa i... tysiące pasjonatów, elita elit, lotnicy, których już wkrótce miał podziwiać cały świat. Adam Zamoyski opowiada o losach polskich lotników, o ludziach, których historia najpierw uczyniła bohaterami, a potem skazała na zapomnienie. Skąd pochodzili? Jakimi szlakami docierali do RAF-u? Jakie przygody spotykały ich po drodze? Dlaczego ich udział w bitwie o Anglię jest nie do przecenienia? Orły nad Europą pozwalają poczuć wyjątkowy smak podniebnych ewolucji, ale opowieści o naziemnym, codziennym (i conocnym!) życiu polskich pilotów są nie mniej intrygujące.

Studium biograficzne Adolfa Hitlera pióra wybitnego angielskiego historyka Davida Irvinga, wydane po raz pierwszy w 1977, a poszerzone i poprawione w 1991 roku (niniejsze wydanie zostało rozszerzone i uzupełnione przez autora w 2000 roku o nieznane wcześniej fakty, uzyskane w wyniku długoletnich poszukiwań w archiwach i zbiorach prywatnych), uchodzi za najbardziej kontrowersyjne opracowanie historyczne na temat wodza Trzeciej Rzeszy. Żadna inna książka o Hitlerze, nie wyłączając głośnych monografii Alana Bullocka i Johna Tolanda, nie wywołała tak gwałtownych polemik i dyskusji w środowisku europejskich i amerykańskich historyków, a nawet w prasie codziennej.

Koniec drugiej wojny światowej nie przyniósł światu oczekiwanego pokoju. W różnych zakątkach globu rozgorzały nowe konflikty. Imperium brytyjskie chyliło się ku upadkowi, a dla tajnych agentów Jej Królewskiej Mości rozpoczął się kolejny etap – zimna wojna i wyścig ze szpiegami Stalina.

Imperium tajemnic odsłania kulisy działania brytyjskiego wywiadu u schyłku imperium – największego imperium w historii świata, którego rozpad miał kluczowe znaczenie nie tylko dla Wielkiej Brytanii, ale także dla międzynarodowych stosunków w okresie zimnowojennego konfliktu.

Giles Whittell opisuje ciche bohaterki wojny stoczonej przez RAF z hitlerowską Luftwaffe. Choć w walkach brali udział jedynie mężczyźni, na zapleczu powietrznego frontu ogromną rolę odegrały lotniczki, które w szeregach Air Transport Auxiliary (ATA) dostarczały samoloty do baz i zakładów naprawczych. Była to praca niewdzięczna, wyczerpująca i często bardzo niebezpieczna, tymczasem wykonujące ją kobiety musiały stawiać czoła ostracyzmowi - znaczna część brytyjskiego społeczeństwa uważała bowiem, że pilotaż to zdecydowanie zajęcie nie dla pań. Niektóre kobiety już przed wojną zasłynęły awanturniczymi eskapadami w stylu wiktoriańskich powieści przygodowych.