Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939. Forma i styl - Michał Pszczółkowski

Książka Tomasza Bolanowskiego Architektura okupowanej Łodzi. Niemieckie plany przebudowy miasta przedstawia mniej znaną kartę historii Łodzi w czasie okupacji. Łódź miała się stać prawdziwym niemieckim miastem. Autor przedstawia plany, zamierzenia urbanistyczne i architektoniczne Niemców. Już w styczniu 1940 r. okupant prawie czterokrotnie powiększył administracyjne granice miasta, a w ciągu roku gotowy był Plan Gospodarczy Łodzi sporządzony przez prof. Walthera Bangerta z biura Alberta Speera. W październiku 1941 r. rozkazem Adolfa Hitlera Łódź została objęta ustawą o Neugestaltung deutscher Städte. Były to dokumenty umożliwiające jej kompleksową przebudowę.

Autor, historyk i pasjonat – regionalista, przedstawia w układzie alfabetycznym zabytki architektury znajdujące się w 700 miejscowościach: budowle sakralne, pałace i dwory, domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze, mosty, bramy, cmentarze – często leżące poza głównymi szlakami turystycznymi. Całość zilustrowana została planami ukazującymi kolejne etapy powstania poszczególnych założeń oraz 500 archiwalnymi i współczesnymi fotografiami.

Zanim rozwijającą się karierę spółki autorskiej Lachert&Szanajca we wrześniu 1939 roku przecięła tragiczna śmierć tego drugiego, zdążyli stworzyć ponad sto pięćdziesiąt nowatorskich projektów: od przystanków tramwajowych po gmachy najważniejszych instytucji. Tylko część udało się zrealizować. Po wojnie Lachert zaangażował się w budowę Polski Ludowej, licząc, że nowa władza pomoże wprowadzać w życie lewicowe utopie, lecz szybko pokazano mu, gdzie jego miejsce.

Ponad sto budynków, wiele niepublikowanych dotąd materiałów ikonograficznych. Nowe ustalenia związane z historią obiektów oparte na niewykorzystanych dotychczas źródłach archiwalnych to efekt nie tylko żmudnych poszukiwań, ale przede wszystkim detektywistycznego zacięcia autorki, która zaprasza w fascynującą podróż szlakiem krakowskiej architektury II Rzeczypospolitej.

Do książki dołączona mapa Stołecznego Królewskiego miasta Kraków.

Większość opisanych w książce budowli już nie istnieje. Zniknęły żydowskie dzielnice z miast i miasteczek. Nieliczne zachowane budynki zmieniły właścicieli i swoje funkcje. Nie ma już bazarów i ulic, na których słychać rozmawiających i bawiące się dzieci. Modlących się Żydów można spotkać tylko w ocalałych kilkunastu domach modlitwy i kilku synagogach. Po wielkiej barwnej społeczności została tylko cisza.

Album przedstawia świat, który zniknął w wyniku kataklizmu drugiej wojny światowej i żyje już tylko na zdjęciach.

Drugi tom serii opowiada o przedwojennym województwie śląskim. Autorzy publikacji szczegółowo omawiają zagadnienia związane z architekturą mieszkaniową Katowic, a także budownictwem szkolnym i wojskowym. Obszerny tekst przybliża architekturę przemysłową, która stanowiła nie tylko ważny element rozwoju ekonomicznego państwa, ale również koronny argument za nowoczesnością II RP. Niejako na drugim biegunie znajduje się prezentacja luksusowej willi prezydenta Mościckiego, tak zwanego zameczku, w Wiśle. Pejzaż architektoniczny województwa dopełniają teksty o architekturze Śląska Cieszyńskiego oraz refleksje nad różnymi nurtami stylistycznymi w architekturze Katowic. Całość ilustrują liczne fotografie, zarówno współczesne, jak i archiwalne.

Poznaj historię miasta, które w latach międzywojennych miało zupełnie inne oblicze i było jednym z NAJciekawszych miejsc w Polsce. Poczuj klimat przedwojennej Bydgoszczy, odkryj NAJbardziej zadziwiające fakty z życia mieszkańców, przeczytaj NAJdziwniejsze ciekawostki. W poszczególnych rozdziałach zostały omówione NAJważniejsze aspekty życia miasta, m.in. przestrzeń miejska, architektura, handel, komunikacja, służba zdrowia, sztuka i nauka. Książka zawiera dokumenty, dane statystyczne, informacje adresowe oraz kilkaset NAJpiękniejszych fotografii. 

Stefan Szyller (1857-1933) był jednym z najwybitniejszych i najbardziej wziętych architektów polskich na przełomie wieków XIX i XX. Gorąco miłując wszystko, co polskie, we wszystkich niemal budowlach swoich wprowadzał motywy polskiego odrodzenia i baroku. W pracach swych, ogłoszonych drukiem: O attykach polskich i wklęsłych dachach; Nie zatracajmy charakteru chaty polskiej; W obronie budownictwa drzewnego; Czy mamy polską architekturą; Tradycja budownictwa ludowego w architekturze polskiej; Jak odbudować wieś polską, udowadnia pochodzenie architektury polskiej od prastarej ciesiołki słowiańskiej, nieznanej u innych narodów, tworzącej czysto polskie bryły architektoniczne i swoiste zdobnictwo.

Napisane z pasją i wnikliwością – pierwsze popularno-naukowe opracowanie dziejów warszawskiego Belwederu. Z mnogości przytoczonych szczegółów wyłania się wszechstronny obraz klasycystycznego pałacu w czasie jego dwustuletniej historii.

Książka opowiada o powstawaniu i przemianach zabudowy mieszkaniowej dla kolejarzy.

Publikacja przedstawia przekształcenia tej grupy zabudowy od początku istnienia kolei do pierwszych lat XXI w. na wybranych przykładach z terenu Śląska i Wielkopolski – obszarów kraju, które otrzymały najlepiej rozwiniętą sieć kolejową.

W książce zostały także ukazane zagrożenia, jakie dotyczą tych obiektów. Całość wzbogacają plany, schematy i liczne unikalne fotografie.

Stalowa Wola – serce i perła Centralnego Okręgu Przemysłowego, to obok Gdyni drugi symbol polskiego cudu gospodarczego oraz nowoczesnych rozwiązań urbanistycznych XX wieku. Album prezentuje zainteresowanym architekturę tego młodego przemysłowego miasta, zwłaszcza tę z drugiej połowy lat trzydziestych minionego stulecia, stanowiącą doskonały przykład awangardowego wówczas modernizmu. Modernistyczna zabudowa Stalowej Woli została przez jej twórców umiejętnie wzbogacona o elementy oryginalnego – zarówno w sztuce europejskiej, jak i polskiej – stylu art déco, który aspirował do rangi stylu państwowego II RP.

Lata 1956-1970 to jeden z najistotniejszych okresów dla kształtowania się pejzażu architektonicznego Polski ludowej. Decydującą rolę w powstawaniu masowego budownictwa mieszkaniowego odgrywała wola władz, książka niniejsza ukazuje zaś znajdujące się w tle dążenia części środowiska architektonicznego do technicznego i estetycznego unowocześnienia pracy projektowej. Szczególną uwagę poświęcono ideom normalizacji, znajdującym wyraz we wprowadzaniu zasad koordynacji modularnej, także opartym na prakseologii próbom formułowania teorii sprawnego wytwarzania architektury oraz fascynacji projektantów budownictwem wysokim, jako podpatrzoną w czasie odwilżowych wycieczek formułą nowoczesnego mieszkalnictwa.

Książka opatrzona jest dwustronicowym wstępem napisanym przez autora. Tom pierwszy zawiera 383 strony. Tom drugi to tylko 192 strony, ponieważ śmierć autora zatrzymała pracę przy encyklopedii na literze "L". Oba tomy wydane są w jednym woluminie.

Praca ta jest alfabetycznym spisem licznych i wspaniałych przykładów budownictwa drewnianego w dawnej Polsce " na jej kartach prezentowane są obiekty z Podlasia, Mazowsza, Litwy, Żmudzi, z pogranicza Podola i Wołoszczyzny, z Galicji, z Czerwonej Rusi, Poznańskiego, Grodzieńszczyzny i innych regionów. Autor opisuje także nieistniejące już obiekty z terenów Litwy, Podlasia, Mazowsza, Lubelszczyzny, Ukrainy, Żmudzi, Ziemi Sandomierskiej, Opatowskiej, Radomskiej itd.

Z. Gloger przedstawia w swojej książce dawne cerkwie drewniane, stare domy, chaty, dwory szlacheckie, pałace, stare pomniki przyrody, dzwonnice, kościoły, lamusy, krzesła, krzyże, kufry etc. Łącznie księga zawiera około 550 zdjęć, rysunków i rycin (m.in. świetne rysunki Z. Glogera oraz ryciny wg Jana Matejki).
Jest to praca o wyjątkowej wartości naukowej (etnograficznej i historycznej) z uwagi na fakt, iż większość prezentowanych obiektów nie przetrwała do naszych czasów.