Archipelag GUŁag 1918-1956 . Tomy 1-3 - Aleksander Sołżenicyn

Przedstawione losy mojej rodziny nie są zmyślone. Są prawdziwe, zgodne z faktami spisanymi w notatkach prawie dzień po dniu. Ojca, matkę i trzech synów wywieziono na Sybir tylko dlatego, że byli Polakami. 

Dzięki notatkom, dzienniczkom spisywanym prawie dzień po dniu przez ojca, matkę i synów, można opisać historię tragizmu rodzin w nieludzkim ustroju komunistycznym i na nieludzkiej ziemi.

Cień ponurego Wschodu to zbiór felietonów ukazujących życie w Rosji przed rewolucją bolszewicką i u jej progu. Autor jako niezwykle uważny obserwator rzeczywistości stara się wniknąć w charakter "rosyjskiej duszy zbiorowej". Pokazuje zabobony i gusła w które wierzył zarówno rosyjski lud, jak i przedstawiciele dworu.

OPOWIADANIA KOŁYMSKIE to zbiór krótkich opowiadań, szkiców, wspomnień Warłama Szałamowa przedstawiający różne aspekty życia w sowieckich łagrach. Autor, który sam spędził kilkanaście lat jako ich więzień, posługuje się lapidarnym, oszczędnym stylem, beznamiętnie opowiada o życiu toczącym się w obozach. Pokazuje zmiany, do jakich dochodzi w psychice człowieka pod wpływem tak surowych, nieludzkich warunków -zwyrodnienie oprawców, degrengoladę moralną i degenerację psychiczną więźniów. Nie dokonuje oceny, przedstawia jedynie fakty. Oszczędna relacja Szałamowa jest jednym z najbardziej dramatycznych, szokujących zapisów o życiu w łagrach, o poniżeniach i cierpieniu człowieka, na jakie naraziły go XX-wieczne totalitaryzmy.

Z relacji, zbieranych przez trzydzieści lat podczas licznych wizyt w Moskwie, Stephen F. Cohen wydobywa na światło dzienne kolejne wstydliwe tajemnice Związku Sowieckiego, skrywane tak skrzętnie przez aparat represji i cenzurę. Odtwarza losy byłych więźniów, toczących po powrocie z łagrów walkę o uratowanie ze zrujnowanego życia tego, co jeszcze się da. Opisuje ich trwające pięćdziesiąt lat zmagania o należną sprawiedliwość. Indywidualne ludzkie losy, niekiedy dzieje ofiar i katów, splatają się tu ze sobą oraz z zajadłymi konfliktami zarówno między zwykłymi ludźmi, jak i władzami na Kremlu. 
„Ocaleni z Gułagu” to fascynująca opowieść będąca ważnym uzupełnieniem historii terroru, który nadal niechętnie odkrywa swoje niewygodne tajemnice. 

Białoruski historyk Anatol Taras podjął się wielkiego dzieła całościowego opisania nie tylko stosunków polsko-rosyjskich, ale również sytuacji wewnętrznej samej Polski,  na przestrzeni ponad 250 lat. W tej popularno-naukowej pracy rozpatrzone zostały wszystkie główne źródła konfliktów oraz konflikty (represje, spiski, konfederacje, powstania i wojny)  pomiędzy Polską a Rosją od początku XVIII w. aż do połowy XX w. Najwięcej uwagi autor poświęcił rozbiorom Rzeczypospolitej w XVIII w.; narodowowyzwoleńczemu ruchowi Polaków i Litwinów w XIX w.; walce zbrojnej bolszewików z odrodzoną Polską w latach 1919-1920; inwazji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 roku oraz sowietyzacji Polski po 1944 roku.

Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim - tom 1

W 1936 roku bolszewicy deportowali 100 tysięcy Polaków mieszkających w Związku Sowieckim, w pasie przygranicznym z Polską.Jednym z nich był Stanisław Żywutski. Jako mały chłopiec został uprowadzony przez bolszewików z rodzinnej Szepetówki na Podolu i rzucony wraz z rodziną w odległe azjatyckie stepy. W przeciwieństwie do tysięcy rodaków miał to szczęście, że przetrwał. I mógł opisać swoją gehennę, aby przekazać ją kolejnym pokoleniom. Wspomnienia Żywutskiego to lektura przejmująca. Unikalne świadectwo sowieckiego barbarzyństwa i polskiego hartu ducha.

Dwieście lat razem, dzieło poświęcone historii współistnienia Rosjan i Żydów od końca XVIII w. po współczesność, ukazało się w dwóch tomach w latach 2001 i 2002. Niniejsze polskie wydanie to drugie, po niemieckim, tłumaczenie na świecie.

Trudny temat koegzystencji w jednym państwie społeczności wzajemnie dla siebie egzotycznych i często zantagonizowanych obrósł wieloma mitami. Autor starał się zbadać go wszechstronnie. Dążył do zrozumienia racji obu stron, ale też obie nawołuje do uznania swoich win. Książka jest tym bardziej interesująca dla polskiego czytelnika, że liczna żydowska obecność w Rosji była efektem rozbiorów naszego kraju. Polskie odniesienia są w książce nader liczne.

Rzadki zapis losów kobiecych w świecie sowieckiego Gułagu.

Autorka, aresztowana w Wilnie, w wieku 22 lat skazana na 20 lat robót katorżniczych, przechodzi przez więzienie na Łukiszkach, potem moskiewskie Butyrki i Łubiankę, by trafić do łagru w Workucie. Opisuje kolejne piekielne kręgi życia obozowego, w którym musi wywalczyć swoje miejsce jako kobieta i – mimo wszystko – zdoła przeżyć.