5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945-1947 - Tomasz Łabuszewski

Książka rzeszowskiej serii oddziałowej. Jej celem jest odtworzenie historii Rzeszowskiego Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej - Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1944-1947. Wiosną 1946 r., obejmował on swą działalnością północną część ówczesnego województwa rzeszowskiego oraz fragmenty województw lubelskiego i kieleckiego.

3. Wileńska Brygada NZW, działająca na Białostocczyźnie w latach 1945-1946, miała kontynuować tradycje walk 3. Wileńskiej Brygady AK z okresu 1943-1944, zaś II szwadron 5. Wileńskiej Brygady AK z 1945 roku była etapem przejściowym pomiędzy obiema strukturami.

Prezentowana książka do wyjątkowe studium, barwna opowieść o wielkopolskich Żołnierzach Niezłomnych skupionych wokół dwóch niezwykłych dowódców Gedymina Rogińskiego ps. Dzielny oraz Mariana Rączki ps. Kościuszko. Mimo, że to książka naukowa czyta się ją jak najlepszą powieść, z wieloma dobrymi i złymi bohaterami, w której dominują liczne zwroty akcji. Czytając, można zapomnieć, że ma się do czynienia z książką naukową opartą na bardzo starannej kwerendzie archiwalnej, z umiejętnym wykorzystaniem literatury przedmiotu.

Łupaszka to historia 5 Brygady Wileńskiej AK pod dowództwem legendarnego majora Szendzielarza "Łupaszki" we wspomnieniach dowódcy 3 szwadronu por. Antoniego Rymszy "Maksa".
Trylogia w jendej książce:
- U boku Łupaszki.

- Żołnierze Łupaszki.

- Więzień Kołymy.

Celem upamiętnienia 50-tej rocznicy powstania i działania Studium Polski Podziemnej w Londynie, Rada i Zarząd SPP podjęły decyzję opracowania i wydania informatora który miałby połączyć przeszłość z przyszłością. Tą pierwszą miał stanowić skrótowy zarys dziejów instytucji od powstania po dzień dzisiejszy, jak również spis osób z nią związanych. Aby wydawnictwo było nie tylko historią, mówiącą o tym co się działo w tym ostatnim półwieczu, lecz czymś, co może mieć pożytek praktyczny w przyszłości, druga część książki jest poświęcona krótkiemu opisowi zbiorów archiwalnych Studium – swego rodzaju przewodnik po zespołach Archiwum. W intencji Studium i autora ma służyć jako pierwszy drogowskaz zainteresowanym badaczom po arkanach archiwalnych ścieżek SPP.

Biografia wywodzącego się z rodziny polsko-francuskiej, urodzonego na Litwie, wychowanego w polsko-żydowskim Wilnie Sergiusza Kościałkowskiego prezentuje losy i walkę pokolenia Polski niepodległej zniszczonego przez totalitaryzmy niemieckich nazistów i rosyjskich bolszewików.

Tom pierwszy pracy przedstawia struktury i działalność kontrwywiadu AK, funkcjonowanie podziemnego sądownictwa, wydawane wyroki na kolaborantów i agentów NKWD oraz gestapo. Omówione zostały też najgłośniejsze akcje likwidacyjne AK w Wilnie.

Autor przebadał dokumenty polskie, litewskie, niemieckie, rosyjskie, żydowskie; dotarł też do wielu świadków wydarzeń. Wykorzystał zachowane dokumenty AK, Abwehry, gestapo, policji litewskiej i sowieckich służb bezpieczeństwa.

Brygada Świętokrzyska NSZ działająca na Kielecczyźnie toczyła walki z niemieckimi siłami okupacyjnymi oraz z grupami komunistycznymi, które uważała za współokupantów i forpocztę NKWD na ziemiach polskich. W styczniu 1945 r., gdy ruszył front wschodni, Brygada rozpoczęła marsz na zachód, wykorzystując chaos na zapleczu frontu. Od kilkudziesięciu lat trwają kontrowersje dotyczące walki oraz jej przemarszu na zachód. Z okazji 70. rocznicy powołania Brygady Świętokrzyskiej przypadającej w tym roku –prezentujemy album, złożony z fotografii i dokumentów (często dotychczas nieznanych). Ma to pozwolić przybliżyć  jej dzieje i wyrobić sobie samodzielny sąd na jej temat.

Bohaterem książki jest Bolesław Kontrym, ps. „Żmudzin”. Czytelnicy poznają niesamowitą postać, która przeszła drogę od oficera Armii Czerwonej, przez służbę w polskiej policji do cichociemnego, żołnierza Armii Krajowej, powstańca warszawskiego, zamordowanego przez komunistów zimą 1953 po czteroletnim wycieńczającym śledztwie.

Ta książka to żywe świadectwo wielu osób na różny sposób związanych z historią Danuty Siedzikówny. Wśród nich znajdują się naukowcy, politycy, historycy, archeolodzy, dziennikarze, artyści, reżyserzy, społecznicy, kibice, przedstawiciele rodziny Inki.
Danuta Siedzikówna Inka, sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, młoda dziewczyna, stała się dla nas symbolem, wokół którego udało się zjednoczyć ludzi różnych środowisk i zdziałać wiele dobra. Pozostawiła po sobie mocne świadectwo bezkompromisowej wierności wartościom, w których została wychowana. Potrafiła dla Polski poświęcić swoje życie. Kiedy wysyłała swój słynny gryps do babci Tymińskiej, że zachowała się jak trzeba, to powiedziała w nim tak naprawdę - Babciu, ja nie zdradziłam wartości, w których zostałam wychowana, które wyniosłam z rodzinnego domu, ze szkoły salezjańskiej, z oddziałów leśnych. Pozostałam wierna. Taka postawa wzrusza i imponuje dzisiaj młodzieży, która zewsząd bombardowana jest zachętą do życia bez stawiania sobie wymagań i do postaw skrajnie innych niż wierność. Inka jest inna niż cały politycznie poprawny świat - i to jest jej siła.
ks. Jarosław Wąsowicz SDB.

Książka przybliża mało znaną, a największą ”w wyzwolonej Polsce” zbrodnię komunistyczną z lipca 1945 roku, nazywaną Obławą Augustowską. Czyni to poprzez losy 27 młodych kobiet – ofiar Obławy.

Autorka szukała ich śladów, jeżdżąc po wioskach i miasteczkach północno-wschodniej Polski, a także w archiwaliach IPN w Białymstoku. Powstały dokumentalne reportaże historyczne, które uświadamiają, że w tej zupełnie niewyjaśnionej do dziś powojennej tragedii przepadli bez wieści nie tylko mężczyźni, ale także kobiety. I to piękne, młode, odważne. Były w konspiracji sanitariuszkami, łączniczkami, obsługiwały skrzynki kontaktowe, roznosiły rozkazy, korespondencję, ulotki, a nawet broń i amunicję. Prowadziły też tajne nauczanie i często walczyły z bronią w ręku. Wiele kobiet z Suwalszczyzny wspierało również podziemie niepodległościowe przygotowując żołnierzom leki z puszczańskich ziół, tkając z lnu płótno na opatrunki, bandaże i koszule, nie mówiąc o pomocy w ukrywaniu partyzantów, czy ich aprowizacji.

Pierwsza – nie licząc jednego opracowania z lat osiemdziesiątych – publikacja całościowo opisująca historię Narodowych Sił Zbrojnych, a przy tym niezwykle ciekawa książka, która odsłania zapomnianą kartę polskiej historii i jednocześnie ją odkłamuje. Młody autor książki, Michał Gniadek-Zieliński, podczas pisania korzystał z pomocy merytorycznej Leszka Żebrowskiego, uznanego autorytetu w dziedzinie Narodowych Sił Zbrojnych.

Było ich ok. 100 tys., tworzyli jedną z trzech największych organizacji wojskowych w okupowanej Polsce podczas II Wojny Światowej, chcieli budować Wielką Polskę od Zbrucza na wschodzie po Odrę na zachodzie, walczyli na równi z Niemcami i Sowietami, dokonali szeregu spektakularnych akcji bojowych, bili się w Powstaniu Warszawskim i Akcji „Burza”, część z nich wymaszerowała na Zachód w obliczu inwazji sowieckiej wyzwalając po drodze obóz koncentracyjny, ci którzy pozostali w Polsce byli zaciekle tępieni przez stalinowski reżim. O kim mowa? Oczywiście o Narodowych Siłach Zbrojnych. (…)

Książka ukazuje nieznane większości współczesnych Polaków, a zwłaszcza młodemu pokoleniu, tragiczne dzieje ludności polskiej na Wileńszczyźnie w latach II wojny światowej. Na podstawie źródeł, dokumentów, meldunków wywiadowczych Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej Delegatury Rządu na Kraj oraz zachowanych dokumentów niemieckich z czasów wojny i zagłady Autor pokazuje udział litewskich formacji policyjnych w masowych egzekucjach, głównie w podwileńskich Ponarach, ale również w innych miejscowościach na Wileńszczyźnie. 

24 lutego dowódca białostockich oddziałów ppor. Lucjan Minkiewicz "Wiktor" wyjechał na Wybrzeże, gdzie w lokalu w Gdańsku-Oliwie spotkał się z mjr. Szendzielarzem. Celem spotkania było uzgodnienie dalszego planu działalności bojowej oddziału "Wiktora". "Łupaszka" najprawdopodobniej potwierdził wtedy swoje ogólne dyrektywy, oparte na rozkazach Komendy Okręgu: walka jako samoobrona, likwidacja konfidentów, zyskiwanie poparcia terenu poprzez uderzenia w sieć komunistyczną, nierozszerzanie stanu oddziału - miał on stanowić tylko kadrę dla przyszłej mobilizacji.

"Trójkąt bieszczadzki" to historyczno-antropologiczna monografia stosunków polsko-ukraińskich w powiecie leskim w latach 1944-1947, zawierająca niepublikowane dotąd fotografie, dokumenty, archiwalia i relacje. Autor stosując nowatorską metodę badawczą, rozprawia się z mitami narosłymi wokół konfliktu w Bieszczadach. Bezkompromisowo demaskuje zbrodnie UPA i wojska polskiego na ludności cywilnej. Dociekliwość Autora, drobiazgowe przedstawienie poszczególnych, zdarzeń, składających się na konfrontację stron konfliktu (napady, pacyfikacje, mordy, potyczki) pozwala mu zejść poniżej wiedzy zrutynizowanej i obecnej w powszechnej świadomości, po to by dotrzeć do warstwy sterującej lub odpowiadającej za ich przyczynę i przebieg. Książka ta pokazuje spiralę przemocy, zbrodnie ,,panów wojny", strach i bezsilność ludności cywilnej, rozpad lokalnej, tworzonej przez setki lat sieci relacji międzyludzkich.