PRL

Znany historyk Piotr Gontarczyk porusza w swej publicystyce niełatwe i kontrowersyjne tematy z polskiej historii najnowszej. Jest przewodnikiem po sprawach, które inni zbywają milczeniem. W niniejszym zbiorze czytelnik znajdzie m.in. teksty dotyczące mało znanych epizodów z życia Wojciecha Jaruzelskiego, w tym jego roli w ukrywaniu prawdy o zbrodni katyńskiej. Omówione są tu też dokumenty, które rzucają więcej światła na przestępcze działania władz komunistycznych. 
Ważną część książki stanowią teksty dotyczące głośnej pracy SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii i sporów, jakie wywołała. Autor zabiera też głos w burzliwej dyskusji wokół książki Złote żniwa Jana Tomasza Grossa. 

„W zakresie naszej najnowszej historii istnieje jeszcze bardzo wiele „białych plam” – zagadnień niezbadanych i nieopisanych, życiorysów, wydarzeń. Naszym obowiązkiem jest szukać, dopisywać, poprawiać to, co już zrobione. Mamy tragiczną spuściznę po okresie Polski Ludowej (1944–1989) – panowanie bardzo ścisłej cenzury w ramach restrykcyjnych wymogów ideologicznych spowodowało, że w licznych przypadkach „dzieła” historyczne były farsą. W latach następnych, po 1989 roku, sytuacja tylko nieznacznie się poprawiła”.

Leszek Żebrowski ze wstępu

Pierwsza na rynku wydawniczym monografia ikonicznego obiektu, jakim jest dla Poznania hotel Merkury, która zawiera szczegółową rekonstrukcję okoliczności jego powstania także w wymiarze politycznym, gospodarczym i społecznym. Przez pryzmat architektury i wystroju wnętrz autorka prezentuje rozległy kontekst funkcjonowania hotelu w okresie PRL-u. Zwiedzając wraz z nią kolejne przestrzenie Merkurego, Czytelnik może rozgościć się w tej kontrolowanej przez komunistyczne państwo oazie luksusu, w której zatrzymywali się przybysze z zagranicy i która była dla poznaniaków namiastką Zachodu.

W nowej książce Tadeusza M. Płużańskiego "Oprawcy. Zbrodnie bez kary", odnajdziemy kontynuację tematów poruszonych w "Bestiach" a niekiedy rozwinięcie dramatycznych wątków historycznych o czasy współczesne. Znajdziemy opis haniebnych wydarzeń rozgrywających się w III RP, która nie stanęła na wysokości zadania. Nie tylko że nie rozliczyła winnych zbrodni na Polakach, ale stała się wręcz antytezą II RP. Tamta budowała, ta niszczy, tamta jednoczyła we wspólnym trudzie budowania dobra wspólnego - ta antagonizuje i demoralizuje. Dlatego kolejna książka Tadeusza M. Płużańskiego jest tak ważna dziś i dla przyszłych pokoleń Polaków. Jest jak kompas, który niezależnie od jego właściciela wyznacza ciągle ten sam kierunek. Dla Polski jest to kierunek ku wielkości, tak jak wielkimi okazali się bohaterowie opisani przez Tadeusza M. Płużańskiego.

Książka Mariusza Bechty to wyczerpujące, wnikliwe, pełne niuansów studium najazdu niepodległościowych partyzantów z antykomunistycznej organizacji Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” na podlaski Parczew 5 lutego 1946 roku. Akcja ta, choć miała stosunkowo łagodny przebieg, zasiała panikę i wymusiła opuszczenie miasta przez niemal całą ludność żydowską. Autor dogłębnie opisał złożone tło operacji, osadzając ją w szerokim i skomplikowanym kontekście społecznym, ekonomicznym, politycznym, militarnym i kulturowym. 

Wydarzenia w Parczewie ukazują ważny aspekt stosunków polsko-żydowskich po Zagładzie w mikroskali. Opracowanie to jest zachętą do odważnej debaty nad kontrowersyjnymi tematami w naszej historii oraz przykładem tego, jak rozmaite są interpretacje zjawisk kolaboracji, dostosowania i oporu.

Marzec ’68 w Polsce owiany jest wieloma mitami. Łączy się go błędnie z buntami młodzieży w Paryżu. Zryw polskiej młodzieży miał charakter niepodległościowy, francuskiej – obyczajowy.

Za bohaterów walki z socjalizmem uważa się tych, którzy jak Kuroń czy Michnik chcieli go tylko reformować, co w konsekwencji oznaczałoby tylko sprawniejszą sowietyzację. Polski Marzec był kolejnym niepodległościowym zrywem młodzieży, nawiązującym do tradycji powstań a poprzedzającym „Solidarność”.

Jako liderów sławi się byłych działaczy ZMP i ZMS, potomków partyjnych aparatczyków – pomijając, że większość uczestników buntu stanowili nawet nie studenci, lecz robotnicy, rzemieślnicy, nawet uczniowie – przeciwko komunizmowi zbuntowali się po prostu młodzi Polacy. Marzec wylansował też wielu „bohaterów mimo woli” – jak choćby reżysera „Dziadów” Kazimierza Dejmka, który w żaden sposób nie zamierzał stworzyć przedstawienia, które byłoby wołaniem o wolność od Sowietów.

Marzec był doświadczeniem pokoleniowym młodzieży, często początkiem trudnej drogi niepodległościowej.

Uczestnikami Marca byli m.in.: bracia Kaczyńscy, Irena Lasota, Antoni Macierewicz i Tadeusz Stański z Warszawy, Teresa Baranowska z Katowic, Jerzy Szczęsny i Kazimierz Świegocki z Łodzi, Romuald Szeremietiew z Legnicy, Marek Kośmider z Poznania i wielu przyszłych działaczy „Solidarności”, KPN a nawet KOR-u. Działacze ci często się nie znali, Marzec nie miał jednolitego przywództwa a raczej: każdy musiał być swoim przywódcą, każdy musiał sam wybrać swoja drogę.

Książka stanowi porównawcze case study pamięci społecznej w miejscach, które na skutek wojennych i tużpowojennych czystek etnicznych, masowych przesiedleń i migracji doświadczyły niemal całkowitej wymiany ludności. Żółkiew – do 1939 roku wieloetniczne (zamieszkane przez Żydów, Polaków i Ukraińców) miasteczko w województwie lwowskim, należące do II Rzeczpospolitej – po wojnie weszła w skład Ukraińskiej SRR. Krzyż, przed wojną niemiecki Kreuz (Ostbahn), znalazł się po 1945 roku w granicach polskich „ziem odzyskanych”. Oba miasta nie tylko straciły większość swoich mieszkańców i znaczną część tkanki miejskiej, zostały również pozbawione dotychczasowej tożsamości i historii.

Każda dobra historia potrzebuje adrenaliny, dlatego nocą udamy się do mrocznej części miasta. Czy dowiemy się, kto ukradł plażę, gdzie szukać zaginionego pucharu Stanisława Szulca, co odnaleziono w jeziorze tajemnic Rusałka i pod domem przy ulicy Słupskiej 62? To tylko kilka wybranych sekretów, które ujawnia Lucjan Moros.

Najbardziej wzruszająca książka Małgorzaty Szejnert. Niezwykły nagrobek wystawiony polskim bohaterom. Norman Davies Listopad 1988 r., zaniedbana łączka na warszawskich Powązkach. Małgorzata Szejnert na każdym z pięciu symbolicznych grobów kładzie krótki list. Kartkę przyciska zniczem. Jest przekonana, że groby są puste, ale wie, że wieczorem ktoś tu przyjdzie... 

Małgorzata Szejnert, mimo starannie zatartych śladów, poszukuje grobów więźniów politycznych straconych w warszawskim więzieniu na Rakowieckiej. Zbiera relacje świadków i członków rodzin, ujawnia sposoby na obejście cenzury i zdobycie informacji w epoce strachu i nieufności. Dziennikarka w mistrzowski sposób łączy opowieść o epoce terroru i o końcu lat osiemdziesiątych, tworząc niezwykłą kronikę przełomu i początku demokratycznych przemian w Polsce.

Najnowsza książka Pawła Zyzaka Tajemnica Wilczego Jaru przenosi czytelnika w okres sprzed wybuchu społecznego latem 1980 roku. Osią narracji jest sprawa katastrofy autobusowej, która wydarzyła się 15 listopada 1978 roku w Beskidach.

Autor, łącząc style badacza, reportażysty oraz dziennikarza śledczego, dąży do wyjaśnienia przyczyn tragedii. Tłem dla tytułowej historii są największe katastrofy PRL-u. Paweł Zyzak wraca do wypadków z Osiecznicy i z Otłoczyna, do pożaru w rafinerii w Czechowicach-Dziedzicach czy do wybuchu gazu w warszawskiej Rotundzie. Nie tylko stara się wyjaśnić towarzyszące im kontrowersje, ale ukazuje uniwersalny mechanizm działania władz, sterujących organami śledczymi oraz przekazem medialnym, po to, by zablokować rozprzestrzenianie się niewygodnych informacji.

Książka Tysiąc szkół na Tysiąclecie to pierwsza całościowa historia projektu, który na zawsze odmienił życie tysięcy dzieci oraz wygląd setek polskich miast. Została wzbogacona o liczne fotografie z epoki oraz kompletną listę wszystkich szkół, którym oficjalnie przyznano miano „szkoły tysiąclecia”.