KSIĄŻKI

Tematyka Kresów Wschodnich, zarówno w okresie II Rzeczypospolitej, jak i podczas sowieckiej, a następnie niemieckiej okupacji, wciąż nie przestaje budzić emocji i zachęcać do prowadzenia badań naukowych. Ówczesna historia tych ziem doczekała się już wielu ciekawych ujęć, nie tylko w postaci monografii zwartych, wydawnictw źródłowych, ale również artykułów. Rodzimych historyków zajmowały najczęściej różnorakie represje okupanta sowieckiego, masowe deportacje ludności polskiej i ich losy na zesłaniu, opieka nad ludnością polską w ZSRS, żołnierze Wojska Polskiego przebywający w niewoli sowieckiej, zbrodnia katyńska, zwalczanie polskiego podziemia niepodległościowego po drugim wkroczeniu Armii Czerwonej czy falowe repatriacje Polaków z ZSRS. Nie bez znaczenia w kontekście Kresów Wschodnich pozostaje bardzo często ostatnio podnoszona kwestia rzezi wołyńskiej. Niniejsza praca również wpisuje się w nurt tych badań.

Na „Kroplę goryczy” składają się cztery opowieści o przedstawicielach kresowych rodów: Marii z Jordan-Rozwadowskich Górskiej, Michalinie z Woyniłłowiczów Horwattowej, rodzinie Stulgińskich oraz Zofi i z Hartinghów i Wincentym Wołodkowiczach. Ich domy – dwory i pałace położone na dawnych Kresach Wschodnich – oraz wznoszone przez nich świątynie po traktacie ryskim znalazły się poza granicami Rzeczypospolitej. Oni sami zmuszeni zostali do opuszczenia rodzinnych stron. Kim byli ci naznaczeni przez historię ludzie? Co po sobie zostawili? Czy tam, po wschodniej stronie granicy, nadal stoją ich kresowe rezydencje? A może nie ostał się nawet kamień na kamieniu? Ta książka to podróż w czasie i przestrzeni – piękna i pouczająca, niepozbawiona jednak tytułowej kropli goryczy.

Obchodzone w tym roku stulecie niepodległości Polski to doskonała okazja, aby przypomnieć czytelnikom życie Księcia Regenta – jednej z ważniejszych postaci przełomu XIX i XX wieku.

„Powstała z tego książka, która nie mając żadnych pretensji literackich, jest reportażem, jest czymś w rodzaju pamiętnika, jest dziennikarską impresją, starając się w sposób beznamiętny opisać etapy opadania pewnego Europejczyka na dno dna. A więc jest zeznaniem” – pisze autor, podsumowując swoją pracę nad "Książką o Kołymie". Zeznanie to czyni człowiek, który powrócił z łagru, gdzie walczył o życie nie tylko ze srogą naturą Północy, ale także z głodem, chorobami, niewolniczą pracą i okrucieństwem strażników oraz współwięźniów, który codziennie ocierał się o śmierć. Jako jeden z pierwszych literatów (jeszcze przed G. Herlingiem-Grudzińskim) podejmuje temat łagrowy, odkrywa prawdziwe oblicze Kołymy – miejsca, z którego się nie wraca. Jego świadectwo jest zaiste wstrząsające.

Niniejsza książka to barwne wspomnienia, których autorami są dwaj członkowie rodu Potockich: Franciszek (1877–1949) i Konstanty (1910–1988), ojciec i syn, bogato ilustrowane fotografiami z rodzinnego archiwum i własnoręcznymi rysunkami ostatniego ordynata teplickiego. Wśród mocy szczegółów z życia mieszkańców kresowej posiadłości na początku XX w., domowych przedstawień teatralnych i cyrkowych, urządzania pałacu i ogrodu, wycieczek, organizacji straży pożarnej, ulubionych koni, psów i… duchów, pojawia się niemal symboliczny obraz rejsu po Bohu...

Księżna Dominikowa to biograficzna opowieść o Teofili z Morawskich Radziwiłłowej (1791-1828). Słynąca z wielkiej urody Teofila wzbudzała skrajne emocje wśród współczesnych. Była bohaterką romantycznych historii znaną z fantazji, brawury i nieliczenia się z konwenansami. Przyjaciółka cara Aleksandra I oczarowała także króla pruskiego Fryderyka Wilhelma i Hieronima Bonaparte, króla Westfalii. Jej życie ukazane zostało na tle pełnej blasku epoki napoleońskiej i Królestwa Kongresowego. Historia pięknej damy splata się z legendą szwoleżerów Napoleona, małżeństwem z agentem rosyjskiego wywiadu, walką o wielką Radziwiłłowską fortunę, polityką, intrygami i barwnym życiem towarzyskim tamtych czasów.

Celem niniejszej książki jest ukazanie działań lotnictwa bojowego aliantów w czasie II wojny światowej nad Großstadt Stettin. Autorzy dokonali również analizy dotyczącej działań obronnych Niemców w opisywanym okresie oraz badali skutki nalotów, jakie dotknęły aglomerację. Choć w książce wielokrotnie użyta jest współczesna, polska nazwa "Szczecin", to należy pamiętać, że podczas II wojny światowej mieszkali tu niemal wyłącznie Niemcy, a miasta leżało na terytorium III Rzeszy.
W pracy nad książką korzystano z materiałów dostępnych w archiwach polskich, amerykańskim Air Force Historical Research Agency oraz ze wspomnień naocznych świadków tych wydarzeń.

Bogaty, najpełniejszy zbiór podań i legend, a także anegdot i facecji z Poznaniem związanych. Obok popularnych, „sztandarowych” wręcz opowieści, znajdziemy w książce wiele historii wyjątkowych, będących zupełnym rarytasem, opatrzonych przy tym równie ciekawym komentarzem.

Listy niewysłane to zbiór listów pisanych na zesłaniu przez dwudziestoletnią Annę Branicką do przebywającego w niemieckiej niewoli narzeczonego, Janusza Radomyskiego. Teksty te ukazują nie tylko dramat niespełnionej miłości, ale także warunki życia ludzi internowanych w ZSRR. Wśród listów znajdują się również wspomnienia m.in. świąt, polowań i dożynek w Wilanowie i Rosji oraz fragmenty dotyczące września 1939 i Powstania Warszawskiego.

W wieku XIX list był podstawowym źródłem informacji o krewnych i przyjaciołach. Pisano więc chętnie i często, z niecierpliwością czekano na pocztę. Dziś listy te są istną skarbnicą wiedzy o minionej epoce. Ukazują historie wciąż prawdziwe i wciąż poruszające. Tak jest także w tym przypadku. 

„Losy pasierbów to trzecia powieść Floriana Czarnyszewicza, ale gdy wziąć pod uwagę chronologię opowiadanych wydarzeń, stanowi ona zamknięcie swego rodzaju tetralogii, jaką stanowią Nadberezyńcy (1942), Wicik Żywica (1953) oraz Chłopcy z Nowoszyszek (1963). Tetralogii, gdyż łączą te powieści bohaterowie: wszyscy pochodzą z okolic Berezyny, wszyscy są Polakami i katolikami, wszyscy walczyli o niepodległość swej wielkiej i małej ojczyzny. Dzisiaj zobaczymy pewnie w Losach pasierbów epilog Nadberezyńców, dopełnienie – historyczne i literackie – historii dramatycznego exodusu mieszkańców ziem wschodnich z ich ojczyzny, która nie umiała docenić ich ofiary i nie potrafiła się o nich zatroszczyć. Jest to też pożegnanie Czarnyszewicza z Ojczyzną, jedno z najbardziej przejmujących, jakie pozostawiła nam literatura polska.”

Celem analiz zamieszczonych w niniejszej książce jest rekonstrukcja obrazu Białorusinów Nowogródczyzny, jaki istniał w świadomości polskich elit w okresie międzywojennym, oraz wskazanie wartości poznawczej zrekonstruowanego obrazu dla zrozumienia postaw i zachowań Białorusinów, zarówno w latach 1918–1939, jak i w latach późniejszych, włączając w to dzień dzisiejszy. 

Zbrodnia katyńska na narodzie polskim, skazana przez dziesiątki lat na zakłamanie lub zapomnienie, była najstraszniejszym owocem komunistycznej ideologii i moskiewskiego imperializmu. Cały czas trwa walka o wyjaśnienie wszystkich aspektów ludobójstwa z 1940 r., jego sprawiedliwe osądzenie, a przede wszystkim o to, by w świadomości historycznej Polaków i innych narodów obecna była prawda o Katyniu. Publikacja ta ma być małą cegiełką w rosnącym, pomimo trudności, murze rzetelnej wiedzy o Katyniu.

Album „Ludzie spod Tatr” to opowieść o postaciach, które zapisały się w historii Zakopanego i współtworzyły jego legendę. Kluczem do ich przedstawienia jest pobyt Jana Pawła II na Podhalu w 1997 roku i drogi, które przemierzał. Tytus Byczkowski nieprzypadkowo ukazuje większość bohaterów książki w portrecie lub karykaturze. Swoimi rysunkami nawiązuje do tradycji cyganerii artystycznej, którą przez lata szczyciło się Zakopane. Często też oddaje swym bohaterom głos, aby sami mogli opowiedzieć o wielu niezwykłych wydarzeniach, np. o akcjach ratunkowych w Tatrach Wysokich i w jaskiniach, tragedii śmigłowca „Sokół”, spotkaniach z niedźwiedziami wokół schroniska nad Morskim Okiem, strąceniu olbrzymiej swastyki ze ściany Mnicha w czasie okupacji, brawurowym skoku zagrożonego aresztowaniem kuriera z kolejki linowej czy cudzie, który nastąpił za przyczyną św. Urszuli Ledóchowskiej. Autor zdjęć pięknymi ujęciami wprowadza nas w niepowtarzalny tatrzański klimat.

Piętnastoletnia Tońka jest wielką patriotką. Swój protest przeciwko zawładnięciu polskim Lwowem przez Ukrainę wyraża chęcią przyłączenia się do walczącej młodzieży. Dowództwo uważa jednak, że dziewczyny mogą być co najwyżej sanitariuszkami, a nie stawać na froncie z bronią w ręku. Zdeterminowana Tońka nie zamierza się poddawać. Przebiera się za mężczyznę, ścina włosy i pod przybranym imieniem Hipolit dostaje się do liniowych oddziałów. Czy wzorem mitycznej królowej Amazonek, Hippolity, uda jej się stoczyć bohaterską walkę z nieprzyjacielem?

Ta poruszająca powieść została napisana dla uczczenia pamięci setek lwowskich dzieci, które w listopadzie 1918 roku chwyciły za broń, pragnąc bronić ojczyzny. Niesłychany patriotyzm, heroiczne bohaterstwo i chęć poświęcenia dla najwyższych idei sprawiły, że marzenia pokoleń mogły się spełnić.

Lwowskie gawędy to zbiór krótkich opowieści z życia miasta ukochanego przez Rzeczpospolitą, silnie zrośniętego z jej historią i w tej historii zapisującego własne piękne karty. Miasta, które stało się legendą. Tam czas płynął inaczej, tam powstawały znane "sztajery", tam latem pachniał park Stryjski, a zimą cieszyła ślizgawka na Stawach Panieńskich, tam wreszcie dokazywali lwowscy batiarzy. Tylko we Lwowie był chleb kulikowski i tylko tam zaciągało się po lwowsku.