Inne

Druga połowa lat trzydziestych XX w. w Związku Sowieckim to okres, kiedy reżim sowiecki przeprowadził szereg antypolskich akcji.

W latach 1935–1936 miały miejsce deportacje ludności polskiej, zamieszkałej na Ukrainie i Białorusi, z graniczących z Polską obwodów, na wschód Ukrainy lub w głąb ZSRS – do Kazachstanu albo Syberię. Kulminacją antypolskiej polityki była operacja polska (antypolska) NKWD z lat 1937–1938, w wyniku której represjonowano ponad 144 tys. osób, z czego 111 tys. zostało rozstrzelanych.

Zebrane dokumenty dają odpowiedź na pytanie jaką wiedzę polska służba dyplomatyczno-konsularna i wywiad wojskowy miały w sprawie sytuacji mniejszości polskiej w okresie bezprecedensowych represji reżimu z lat 1935–1938; jaki był stosunek rządu RP do Polaków w ZSRS; jak zachowywali się przedstawiciele Drugiej Rzeczypospolitej na terenie sowieckim w obliczu prześladowania Polaków; jak Polacy w ZSRS postrzegali stosunek do nich ze strony Warszawy.

Skrupulatnie udokumentowana, oparta na wnikliwych badaniach historycznych opowieść o sekretnych powiązaniach pomiędzy Franklinem D. Rooseveltem, Winstonem Churchillem, Księciem Windsoru i Adolfem Hitlerem przed II wojną światową, w trakcie jej trwania i już po jej zakończeniu.

Morton odsłania kulisy tuszowania niewiarygodnego skandalu, jakim był romans członka brytyjskiej rodziny królewskiej z ideologią nazistowską, publikując nieznane do tej pory dokumenty FBI, fotografie i inne materiały z niemieckich, rosyjskich i brytyjskich archiwów, a także osobistą korespondencję Churchilla, Eisenhowera i Windsorów.

17 GOŹDZIKÓW to wspaniały dramat historyczny, pełen przygód, intryg, zdumiewających odkryć, napisany przez prawdziwego mistrza w gatunku biografii.

ABW, to pełna dramatyzmu historia zwykłych ludzi postawionych w niezwykłej sytuacji, opowiedziana przez oficerów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, którzy w sposób, w jaki nie nastąpiło to nigdy dotąd, ujawniają szokujące szczegóły działania polskich służb specjalnych. To historia niezwykła i niepokojąca. Historia o granicach ludzkich możliwości, opowiadająca o świecie, w którym wszystko jest iluzją.

Tematem dominującym w pierwszym numerze „Acta Medicorum Polonorum” są wojny

widziane z perspektywy lekarzy i wywierające, zwykle nieodwracalnie tragiczny, wpływ na

ich życie.

Każda z opisywanych w niniejszym numerze wojen była inna. I wojna światowa miała

charakter pozycyjny, stąd zapiski lekarza polowego armii niemieckiej, Władysława

Magowskiego, są wyciszone, niekiedy sprawiają wrażenie relacji z podróży. Podczas wojny

bolszewickiej prowadził on równie powściągliwy dziennik, dostarczający cennej wiedzy o

pociągu sanitarnym Uniwersytetu Poznańskiego, jaki w lipcu i sierpniu 1920 r. kursował w

okolicach walk toczonych z rosyjskim najeźdźcą, w ramach przyjętej przez Józefa

Piłsudskiego śmiałej koncepcji wojny zaczepno-obronnej.

Zupełnie inny charakter mają wojenne wspomnienia Stanisława Waliszewskiego, ale też i

najazd hitlerowski na Polskę we wrześniu 1939 r., oparty na doktrynie wojny błyskawicznej

(Blitzkrieg), miał wyjątkowo dramatyczny przebieg. Uczestnikami wojen byli też prawie

wszyscy lekarze opisani w niniejszym numerze, któy zostali przymusowo

wcieleni do armii pruskiej lub austriackiej i służyli jako lekarze polowi w I wojnie światowej.

Po jej zakończeniu dwaj pierwsi dołączyli do oddziałów powstańców wielkopolskich, za co

po wybuchu II wojny światowej zostali rozstrzelani przez Niemców. W kwietniu 1940 r.

Dramatyczne losy jednostek sumują się w obraz trudnych doświadczeń pokoleniowych

lekarzy urodzonych w końcu XIX i na początku XX w.

W niniejszym numerze „Acta Medicorum Polonorum” dominują materiały źródłowe,

wśród których na uwagę zasługuje przełożona z łaciny na polski przez Radosława Piętkę i

Magdalenę Szymańską-Piętkę dysertacja Karola Marcinkowskiego (1800-1846). Przekład

został wykonany na podstawie egzemplarza przechowywanego w Bibliotece Jagiellońskiej.

Rozprawa doktorska Marcinkowskiego porusza problematykę wynajdywania wskazań

lekarskich, tę samą, którą prawie pół wieku później podjął Tytus Chałubiński w pracy

uważanej za pierwsze osiągnięcie tzw. polskiej szkoły filozofii medycyny. W rozprawie

Marcinkowskiego utrwalony został obraz niemieckiej medycyny okresu romantyzmu, który

pozwala łatwiej zrozumieć dystans dzielący ją od medycyny angielskiej czy francuskiej.

Zupełnie inny charakter mają listy wybitnego działacza emigracyjnego Seweryna

Gałęzowskiego (1801-1878) do jego serdecznego przyjaciela, polsko-ukraińskiego poety,

Józefa Bohdana Zaleskiego (1802-1886). Listy te ukazują osobowość wpływowego lekarza-

humanisty i przybliżają codzienne życie polskich uchodźców politycznych w Paryżu w

połowie XIX w. Znamienne, że na ziemiach polskich byli elitą intelektualną, jednak na

obczyźnie nie umieli osiągnąć takiej pozycji społecznej. Poza nielicznymi wyjątkami, ich

kreatywność gasła, a cała energia życiowa przeznaczana była na utarczki i konflikty

personalne oraz spory o przyszły ustrój Polski...