Paweł Edmund Strzelecki. Obywatel świata / Citizen of the World - Danuta Książkiewicz-Bartkowiak

Opowieść o dziejach Wielkopolski lat 1870-1920. Barwne ludzkie losy, galeria przeróżnych – znanych i mało znanych – postaci przedstawionych ze znawstwem historycznych realiów.

Publikacja przybliża sylwetki ponad 30 polskich podróżników, począwszy od żyjącego w XIII wieku Benedykta Polaka uznawanego za pierwszego polskiego podróżnika i prekursora polskiej geografii do profesora Ryszarda Wiktora Schramma - wybitnego biochemika, polarnika i alpinisty.  

Co zaskakujące, niektórzy z nich, mimo ich wybitnej, cenionej również na świecie działalności, są w Polsce zapomniani. Warto wymienić choć kilku.

Uczył się sztuki wojennej w znakomitej warszawskiej Szkole Rycerskiej, walczył o niepodległość Stanów Zjednoczonych, przyjaźnił z przyszłym prezydentem tego kraju i z... wodzem Indian. Po powrocie do ojczyzny został obwołany Naczelnikiem powstania narodowego przeciw Rosji i Prusom napastującym Polskę. Bohater dwóch krajów, o których wolność walczył: Polski i Stanów Zjednoczonych. Wielki zwolennik wolności, równości i braterstwa wszystkich ludzi.

Kiedy rodzice oznajmiają Antosiowi, że spędzi wakacje u dziadków w Olszówce pod Krakowem, chłopiec nie jest zachwycony. Jednak szybko okazuje się, że nawet na wsi można się dobrze bawić, zwłaszcza jeśli ma się dziadka, który ma wielką ochotę wcielić się w postać Tadeusza Kościuszki podczas historycznego widowiska. W tajemnicy Antoś i jego kuzyni, Sonia i Kuba, starają się pomóc dziadkowi w zdobyciu tej roli. Czy ich plan się powiedzie? Kto zostanie Naczelnikiem?

Pogranicze jest nietuzinkowym połączeniem książki historycznej i reportażu. Opowieść Anny Reid jest zarazem podróżą po współczesnej Ukrainie i wędrówką przez jej dzieje, inspirowaną odwiedzanymi miejscami. Od Rusi Kijowskiej, przez rządy mongolskie, litewskie, polskie i rosyjskie, niemieckie i sowieckie, po dzień dzisiejszy, krytycznie - nie ulegając idealizującej ukraińskiej autokreacji ani tradycyjnej i współczesnej propagandzie rosyjskiej - Anna Reid scala chaotyczną ukraińską przeszłość w barwny, zapadający w pamięć, tragiczny i pouczający obraz nierozerwalnie związany z naszą narodową historią.

Od polskich kościołów Lwowa po rosyjskojęzyczny przemysłowy Donbas, autorka ukazuje Ukrainę dawną i obecną wraz z jej mieszkańcami: babuszką pamiętającą czasy Wielkiego Głodu, donieckim górnikiem, krymskim Rosjaninem, Polakiem z Kamieńca Podolskiego, Żydem z Iwano-Frankiwska, dysydentem z czasów sowieckich czy współczesnymi mieszkańcami Kijowa.

Podróż do Syberii ks. Stanisława Matrasia to najciekawszy i najobszerniejszy spośród nielicznych pamiętników skreślonych piórem duchownych - uczestników walk 1863 roku i zesłańców. Znajdziemy w nim nie tylko historię etapowej drogi w odległe rejony wschodniej Syberii, ale także niedolę zesłańczych losów, aż po czas uwolnienia i wydostania się do Galicji. Autor to inteligentny, niepozbawiony zmysłu obserwacji gawędziarz, lubujący się w spisywaniu różnych niecodziennych zdarzeń.
Na tle martyrologicznego i bohaterskiego na ogół prezentowania księży zesłańców Matraś swoimi wspomnieniami sprowadza rzecz do ludzkich wymiarów. Z tego już choćby względu jego pamiętniki stają się ważnym źródłem obiektywnego rozpoznania dziejów księży zesłańców, nad którymi zaważył mit, utrwalany już od XIX wieku [...]

Siedem opisów Pokucia i Huculszczyzny, powstałych na przestrzeni prawie 150 lat (1794- 1939), a sporządzonych przez cudzoziemskich podróżników, było dotąd znanych jedynie wąskiemu gronu badaczy. Dzięki tej publikacji, opisami tymi będą mogły się zainteresować szersze kręgi miłośników Huculszczyzny.