Osiedleńcy. Józef i jego rodzina - Bruno Rataj

Biały kruk, czyli dzieje jednego życia między Prypecią a Odrą to autobiografia Stefana Alwina, poznańskiego przyrodnika, w czasie okupacji związanego z z podbiłgorajskim Nadrzeczem. Z pewnością długo jeszcze czekałaby na wydanie, gdyby jej wydawca, Krzysztof Garbacz, przypadkiem nie natrafił w Biłgoraju na zbiór zdjęć z czasów wojny, przedstawiających między innymi proces suszenia ziół oraz owoców leśnych. Na jednej z fotografii widać młodego mężczyznę dźwigającego wór z ziołami. Zaintrygowany tymi zdjęciami, wydawca postanowił rozwiązać zagadkę dotyczącą losów ich pierwszego właściciela, którym okazał się ów człowiek z worem. Odkrywając coraz to bardziej interesujące szczegóły z jego życia, dotarł ostatecznie do jego najbliższej rodziny, dysponującej rękopisem niniejszej autobiografii.

Oto opowieść o fragmencie Ziem Odzyskanych, czyli o Pomorzu Zachodnim, a konkretnie o Ziemi Kamieńskiej, leżącej nad Zalewem Kamieńskim. Tu w końcu 1945 r. przybyli przesiedleńcy z Lwowszczyzny, którzy z wyroku historii musieli opuścić rodzinne tereny, by na nieznanym im Pomorzu zacząć życie na nowo.

Gdy przyjechali, przebywali tu jeszcze dawni mieszkańcy tego zakątka, czyli Niemcy. Oni też, wbrew własnej woli, musieli stąd wyjechać. Część z nich zrobiła to zawczasu, wielu zginęło bądź najzwyczajniej zostało zamordowanych. Taką decyzję podjął Stalin i żaden z aliantów zachodnich nie ośmielił mu się sprzeciwić.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza stanowi obszerny wstęp – rys historyczny, który kończy się na polskiej transformacji ustrojowej. Koncentruje się siłą rzeczy na kilku najważniejszych wątkach, przede wszystkim na okolicznościach, w jakich Polska weszła w posiadanie Pomorza.

Część druga to relacje ostatnich świadków historii, którzy pamiętają życie w Małopolsce i powojenny exodus na Ziemie Odzyskane. Ich autorzy pochodzą ze wsi Brzozdowce. Opowiadają o barwnym życiu w okresie II Rzeczypospolitej, kiedy to miejscowość ta stanowiła wspólnotę polsko-rusińsko-żydowską z całym związanym z tym kresowym kolorytem. Relacje te przybliżają również życie pionierów w pierwszych latach na nowych gospodarstwach, a także w okresie późniejszym.

Szymon Wrzesiński - dolnośląski historyk, autor ponad trzydziestu książek, w tym wielu bestsellerów (m.in. „Zamek Czocha w Polsce Ludowej”), tym razem zaprasza w podróż do malowniczo położonego miasta nad Bobrem. Poczujmy klimat minionej epoki, pełnej zapomnianych wydarzeń i osób oraz sensacji opisanych na łamach powojennych gazet oraz utrwalonych we wspomnieniach dawnych mieszkańców. Dodatkowym atutem jest ponad 200 ilustracji ukazujących lwóweckie zabytki oraz życie codzienne w latach 1945-1989.

Autor książki, Zbigniew Lubieniecki, jako dziecko, wraz z matką i rodzeństwem zostaje zesłany na Syberię, przeżywa ciężkie lata na wschodzie, a tuż po wojnie trafia na Ziemie Zachodnie koło Szczecina. Rozczarowany nową Polską nieletni jeszcze Lubieniecki podejmuje wówczas samotny bunt przeciwko nowej sowieckiej okupacji. Prywatna wojna na śmierć i życie jest też aktem odwetu za krzywdy całej swojej rodziny. Jest to pierwsza tego typu wspomnieniowa opowieść czasach tuż po wojnie - o balansowaniu na granicy prawa i bezprawia oraz przeciwstawianiu się bezkarności stacjonujących w Polsce sowieckich żołnierzy – dosłownie z bronią w reku.