O ziemiańskim świętowaniu. Tradycje Świat Bożego Narodzenia i Wielkiejnocy - Pruszak Tomasz Adam

Najnowsza książka Mai i Jana Łozińskich, znanej pary badaczy obyczajowości w przedwojennej Polsce. Tym razem autorzy odsłaniają męski świat w dwudziestoleciu międzywojennym. Świat ułanów, poetów i dżentelmenów. Snują pasjonującą opowieść o życiu i pozycji mężczyzn – kodeksach honorowych i towarzyskich, obowiązkach i przywilejach dżentelmenów, męskiej modzie, relacjach z kobietami, o szczególnym statusie oficerów w ówczesnym społeczeństwie i ich życiu prywatnym. Książka o tym, jak żyli wszyscy ci mężczyźni, którzy budzili powszechny zachwyt otoczenia, a których symbolem może być słynący z wielkiej fantazji generał Wieniawa-Długoszowski.

Dzięki temu pięknie i bogato ilustrowanemu wydaniu czytelnik może zajrzeć do siedzib magnaterii oraz zamożnego ziemiaństwa, podziwiać ich „ubiory i splendory", towarzyszyć im w życiu publicznym i rodzinnym, na co dzień i od święta, a także w podróżach po tak rozległej niegdyś Rzeczypospolitej oraz w wojażach do dalekich krajów.
Z życia polskiego... czerpano podobną otuchę, co z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Pokrzepieniu serc służyły bowiem opisy wspaniałych siedzib, jak również rycerskich przewag dawnych Sarmatów. Rozbudzały nadzieję, że kiedyś, podobnie jak to już miało miejsce, Polacy wezmą górę nad sąsiadami, którzy najechali i podzielili ich ojczyznę. Łoziński przypomniał, że Polska nie tylko zawsze stanowiła integralną część Europy, lecz także zapisała piękne karty w dziejach jej kultury.

Polacy słyną z zamiłowania do świętowania oraz z bogatych obyczajów. Szczególnie warte uwagi są tradycje i zabawy polskiego ziemiaństwa i arystokracji odnoszące się do ważnych dat roku liturgicznego oraz okoliczności życia rodzinnego.

Autorka w swojej najnowszej książce „Wysokie progi. Opowieści z wyższych sfer” odbyła niezwykłą podróż w czasie. Zajrzała do możnych nieszawskich domów i podejrzała życie dobrze urodzonych mieszkańców nadwiślańskiego grodu. Na kartkach swojej publikacji oddaje atmosferę dworku Bacciarellich, przybliżą nieszawski epizod F. Ossendowskiego, opisuje członków rodziny Iwanowskich, Laskowskich, dwóch członków rodu Duninów, szlachetnie urodzonych Kanigowskich, Malczewskich i innych. Starannie kreśli sylwetki i uwypukla dokonania bohaterów książki, co sprawia, że pozostaną w naszej pamięci na dłużej. Okazuje się, że niezależnie od statusu materialnego, wykształcenia czy tytułu, wszystkie rodziny były i są na swój sposób do siebie podobne – nie brakuje w nich mniejszych i większych trosk, ale są też chwile radości. Jedno jest też pewne – choć ich domy miały „wysokie progi”, to drzwi do nich były zawsze dla wszystkich szeroko otwarte.  

Publikacja zawiera 6 referatów wygłoszonych podczas sesji naukowej o tym samym tytule zorganizowanej w 2016 r., poprzedzonych wstępem dyrektora Andrzeja Matuszewicza. Publikacja przybliża nieznane fakty związane z ziemiaństwem, wskazując na niebagatelną jego rolę. Istotnym uzupełnieniem wydawnictwa są fotografie stanowiące swoiste dopełnienie tekstów.

Co leży u źródeł święta Trzech Króli? Prawda czy fałsz? Rzeczywistość czy fikcja? Czy wspominamy realne wydarzenie, czy też ulegamy czarowi legendy i potędze mitu? Próbując odpowiedzieć na te pytania i cofając się w głąb dziejów, napotykamy szereg tajemnic, kryjących się u źródeł naszej cywilizacji. Grzegorz Górny podejmuje się tego zadania, przywołując odkrycia historyków, archeologów, biblistów bądź astronomów. Okazuje się, że badania naukowe rzucają nowe światło na wydarzenia sprzed dwóch tysięcy lat, a Boże Narodzenie ukazuje się od strony, której wielu z nas do tej pory nie znało.

Niniejsza publikacja powstała, aby udokumentować wkład ziemiaństwa w odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz podkreślić jego znaczenie w przełomowych dla Polski chwilach. Materiał ilustracyjny, w dużej mierze dotąd niepublikowany, pochodzi w większości z archiwów rodzinnych.

Barwny obraz staropolskich obyczajów, ukazujący świat szlachty i magnaterii na szerokim tle, o czym świadczą tytuły poszczególnych rozdziałów: „Zamki i pałace”, „Dwory i dworki”, „Ubiory i splendory”, „Dom i świat”.

Tom studiów poświęcony został zagadnieniom szlachty i ziemiaństwa na pograniczach kulturowych dawnej Rzeczypospolitej od XVI do pocz. XX wieku. Pod względem chronologicznym dzieli się na dwie części. Pierwsza obejmuje zagadnienia dotyczące szlachty w okresie formowania się i rozkwitu Rzeczypospolitej aż po jej upadek. Druga - poświęcona jest problematyce czasów porozbiorowych i realiów życia szlachty i ziemiaństwa w granicach obcych monarchii: Rosji, Austro-Węgier i Prus. Wspólnym mianownikiem jest pogranicze kulturowe dawnej Rzeczypospolitej, toteż uwaga autorów koncentruje się na Litwie, Białorusi, Podlasiu, Prusach Królewskich, Galicji. Różnorodna jest natomiast problematyka podejmowanych tematów. Autorzy z ośrodków naukowych w Polsce, Litwie i Białorusi analizują rolę polityczną szlachty i ziemiaństwa, migracje szlacheckie, rozwój indywidualnych karier, wewnętrzną strukturę społeczną, stosunek do polityki państw zaborczych, postawy wobec nowych wyzwań społecznych i gospodarczych oraz przemian narodowościowych.

Ta znakomicie wydana książka jest zachętą do wspólnego czytania tej historii każdego roku, odkrywania jej na nowo i przeżywania świąt Bożego Narodzenia. Wyjątkowo piękne, artystyczne ilustracje towarzyszące prostemu tekstowi, napisanemu z myślą o dzieciach, zachwycą zarówno małych, jak i dużych czytelników.

Znakomity autor z niezwykłą starannością rozłożył niemal na czynniki pierwsze wszystkie pojęcia związane z narodzinami Boga. Po jej przeczytaniu nie będziesz miał wątpliwości, kim był Baltazar, czym była Gwiazda Betlejemska, gdzie znajdowała się Grota Narodzenia, dlaczego dzielimy się opłatkiem, co symbolizuje wigilia, o co tak naprawdę chodzi w świątecznym czasie.